Σημαντικούς κλυδωνισμούς ένιωσαν τις τελευταίες μέρες οι παγκόσμιες αγορές, επιβεβαιώνοντας ότι στην παγκόσμια Οικονομία, δύο παίζουν τον σκοπό και οι υπόλοιποι… χορεύουν.
Η στροφή στο θέμα των επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve – FED) και η σταθερή κατεύθυνσή του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Μάριο Ντράγκι για χαλαρή νομισματική πολιτική, δίνουν «γραμμή ζωής» στις αναπτυσσόμενες χώρες και δημιουργούν ελπίδες για αύξηση των επενδύσεων. Από την άλλη πλευρά, η επανατοποθέτηση της αγοράς προσγείωσε απότομα τα χρηματιστήρια.
Χαμηλότερα κεντρικά επιτόκια, σημαίνει φτηνότερο χρήμα για τις τράπεζες. Ναι, το χρήμα δεν είναι δωρεάν, έχει κόστος και αυτό το κόστος, δίνει κατεύθυνση στην παγκόσμια Οικονομία. Φτηνό χρήμα για τις τράπεζες, μπορεί να φέρει αύξηση των νέων χορηγήσεων (νέα δάνεια), που σημαίνει καλύτερη πρόσβαση των επιχειρήσεων σε επενδυτικά κεφάλαια. Περισσότερες επενδύσεις, φέρνουν περισσότερες θέσεις εργασίας, που με τη σειρά τους δημιουργούν μεγαλύτερο διαθέσιμο καταναλωτικό εισόδημα.
Οι ισχυρότεροι καταναλωτές προχωρούν σε περισσότερες αγορές, ενισχύοντας τις τοπικές – εθνικές Οικονομίες, κάτι που με τη σειρά του δημιουργεί ακόμα περισσότερες θέσεις εργασίας και όλα μαζί αυξάνουν τη ζήτηση, που αυξάνει την παραγωγή και όλα μαζί ενισχύουν την Ανάπτυξη. Παραμύθια… Στην πράξη, το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα χαρακτηρίζεται από σύνθετους και πολύπλοκους μηχανισμούς, από μεγάλη ανομοιομορφία και απρόβλεπτες καταστάσεις που βάζουν «χειρόφρενο» ακόμα και στα καλύτερα σχέδια.
Τα χαμηλά επιτόκια, μπορεί να λειτουργούν θετικά για κράτη και επιχειρήσεις, όμως βάζουν στην «πρέσα» τις τράπεζες και αυτές ήταν που έριξαν την Παρασκευή το ελληνικό Χρηματιστήριο. Ο τραπεζικός δείκτης έχασε (405,50 μονάδες -6,22%), κάτι που βύθισε τον Γενικό Δείκτη (708,24 μονάδες, -1,35%). Όσο πιο φτηνό γίνεται το χρήμα, τόσο μειώνονται και τα περιθώρια κέρδους των τραπεζών. Αυτό ισχύει «διπλά» για τράπεζες με επιβαρυμένο χαρτοφυλάκιο, όπως οι τέσσερεις συστημικές του ελληνικού συστήματος.
Από την άλλη πλευρά, οι κυβερνήσεις χωρών που η Οικονομία προσπαθεί να ανακάμψει (π.χ. όπως η Ελλάδα) και έχουν υψηλούς αναπτυξιακούς – δημοσιονομικούς στόχους, κάνουν «πάρτι» για τα χαμηλά επιτόκια. Κερδίζουν το «φθηνό χρήμα», αυξάνουν τις πιθανότητες για να προσελκύσουν επενδύσεις και επηρεάζονται θετικά από το θετικό οικονομικό περιβάλλον.
Ακόμα περισσότερο, πέφτουν οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων, δηλαδή το κόστος δανεισμού τους από τις αγορές. Αυτό μπορεί να είναι πρόβλημα για κάποιες χώρες, καθώς αν η απόδοση πέσει πολύ χαμηλά, τότε οι επενδυτές μπορεί να αναζητήσουν μεγαλύτερα κέρδη σε τίτλους άλλων χωρών. Παράδειγμα το Γερμανικό 10ετές (Bund), έπεσε τόσο χαμηλά που έγινε αρνητικό (-0,01%). Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι επενδυτές που τοποθέτησαν τα κεφάλαιά τους σε αυτό, πληρώνουν την Γερμανία για να την δανείσουν!
Πολύ διαφορετική περίπτωση είναι ο ελληνικός 10ετής τίτλος (3,77%), που επωφελείται από την πτώση των επιτοκίων. Αρχίζει να προσεγγίζει δειλά το ιστορικό χαμηλό (3,3% τον Σεπτέμβριο του 2005) και μπαίνει σε μία θέση αρκετά επιθυμητή για τους επενδυτές. Από την μία πλευρά δίνει καλή απόδοση, ενώ από την άλλη δεν φαίνεται να συνοδεύεται από τους συνήθεις κινδύνους των υψηλών ανταμοιβών.
Στα θετικά, οι επενδυτές φαίνεται να πιστεύουν πως η Κεντρική Τράπεζα, στρίβει μακριά από τον δρόμο της συντηρητικής οικονομικής πολιτικής και επιστρέφει στο δόγμα τους φτηνού χρήματος, που τόσο στήριξε ο Μάριο Ντράγκι στα χρόνια της κρίσης. Σε αυτό το πλαίσιο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μία επανενεργοποίηση της «ποσοτικής χαλάρωσης» (Quantitative Easing – Q.E.), ένα ισχυρό αναπτυξιακό εργαλείο που η Ελλάδα δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει στο παρελθόν.
Ο λόγος που οι Τράπεζες, ρίχνουν ή διατηρούν χαμηλά τα κεντρικά επιτόκια, είναι ότι οι μεγάλες οικονομίες του πλανήτη χάνουν ταχύτητα σε απότομες αναπροσαρμογές. Υπάρχει μία συνεχής μάχη για ανάπτυξη, με το «βλέμμα» στραμμένο στις επενδύσεις, την ώρα που το «χέρι» συγκρατεί τον πληθωρισμό.
Προς το παρόν οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες, τηρούν στάση αναμονής, αλλά δεν είναι λόγοι αυτοί που φοβούνται ένα «ντόμινο» εξελίξεων. Σύμφωνα με ανάλυσή της Wall Street Journal, οι εξελίξεις μπορεί να ακολουθήσουν η μία την άλλη με ραγδαίους ρυθμούς. Οι κεντρικές τράπεζες των ανεξάρτητων χωρών (εκτός Δολαρίου και Ευρώ), μπορεί να κρατήσουν και αυτές τα επιτόκιά τους σε ιστορικά χαμηλά, κάτι που θα εξαντλούσε τα «όπλα» τους, τις μεθόδους αντιδράσεις, σε περίπτωση που ξεσπάσει μια νέα κρίση.
