Ανάλυση Ειδικού Συνεργάτη
Όταν το 1990 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κέρδισε την αυτοδυναμία και σχημάτισε Κυβέρνηση της ΝΔ, βρέθηκε μπροστά στο ίδιο πρόβλημα πού σήμερα βρίσκεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης, δηλαδή να καλύψει τις ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού με την ανανέωση του γερασμένου Στόλου πλοίων επιφανείας.
Οι αποφάσεις του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ήταν γρήγορες και αποφασιστικές. Εκμεταλλεύτηκε την φιλία του με τον Πρόεδρο Μπούς και την συμμετοχή του ΠΝ στον πόλεμο κατά του Ιράκ το 1991 και πήρε δωρεάν από τις ΗΠΑ 4 Αντιτορπιλικά τύπου Adams για αντιαεροπορικό πόλεμο και 3 ανθυποβρυχιακές φρεγάτες τύπου Knox, ενώ παράλληλα προχώρησε στην αγορά από την Ολλανδία 3 φρεγατών τύπου S. Επίσης το 1991 έγινε και η παραλαβή της πρώτης ΜΕΚΟ ( Φρεγάτα ΥΔΡΑ) από την Γερμανία και είχε αρχίσει η κατασκευή των 3 ΜΕΚΟ στα ναυπηγεία του Σκαραμαγκά.
Οι διαφορετικοί τύποι πλοίων
Όπως μου έλεγε Ναύαρχος της εποχής εκείνης που έζησε τα γεγονότα από πρώτο χέρι, παρά την ανανέωση το μεγάλο πρόβλημα ήταν ότι λόγω των διαφορετικών τύπων πλοίων η υποστήριξη των πλοίων ήταν πανάκριβη για το ΠΝ και σε πολλές περιπτώσεις ασύμφορη. Η ιδανική λύση ήταν να έχουμε το πολύ δύο τύπους πλοίων, και ακόμη καλλίτερη η ανάπτυξη και κατασκευή στην Ελλάδα ενός πλοίου τύπου φρεγάτας που θα ικανοποιούσε τις ελληνικές απαιτήσεις με δυνατότητες που θα κάλυπταν τα εθνικά μας συμφέροντα.
Δυστυχώς η ανάπτυξη εθνικού πλοίου δεν προχώρησε για τρεις κυρίως λόγους. Πρώτον λόγω ελλείψεως εμπειρίας σε ανάπτυξη τέτοιων projects, δεύτερον λόγω του ότι οι Γερμανοί που αγόρασαν τον Σκαραμαγκά το πρώτο πράγμα που διέλυσαν ήταν το σχεδιαστικό κέντρο του ναυπηγείου. Το σχεδιαστικό κέντρο σε κάθε ναυπηγείο είναι η καρδιά και ο εγκέφαλος του ναυπηγείου. Και τρίτον γιατί οι τότε αποφασίζοντές ήθελαν οι αγορές του πολεμικού υλικού να γίνονται από το εξωτερικό και όχι από την εγχώρια αγορά, με τα γνωστά αποτελέσματα εκ των υστέρων.
Τα κριτήρια για τη νέα φρεγάτα
Σήμερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης καλείται να πάρει μια πολύ σημαντική, ιστορική απόφαση θα έλεγα, για το μέλλον τόσο του Πολεμικού Ναυτικού αλλά και των Ελληνικών Ναυπηγείων. Να αποφασίσει για την νέα φρεγάτα μετά από πρόταση του Ναυτικού αλλά και για την κατασκευή αυτής στα ελληνικά ναυπηγεία ώστε τα χρήματα που θα απαιτηθούν να πέσουν στην Ελληνική αγορά και να δοθεί μια ώθηση για την επαναλειτουργία των ναυπηγείων που τόσο έχουν απαξιωθεί και ταλαιπωρηθεί από τις λάθος αποφάσεις των εκάστοτε ιθυνόντων.
Η απόφαση της κυβέρνησης για την αγορά των νέων φρεγατών του ΠΝ, ύψους 5 δις ευρώ, βασίζεται σε τρεις κυρίως παράγοντες, τον πολιτικό, δηλαδή πως θα προκύψουν τα μεγαλύτερα οφέλη για την χώρα ‘εκμεταλλευόμενη’ αυτή την αγορά, τον οικονομικό, δηλαδή ποια προσφορά δίνει τα περισσότερα τόσο για το ΠΝ όσο και για την προστιθέμενη αξία για την Ελλάδα και κυρίως για τα ελληνικά ναυπηγεία και τον επιχειρησιακό, δηλαδή ποια πρόταση ικανοποιεί τις παρούσες αλλά κυρίως τις μελλοντικές ανάγκες του Ναυτικού μας με βάσει την κατάσταση που διαμορφώνεται σήμερα, προστασία ΑΟΖ, East Med αγωγός, περιφερειακές απειλές κλπ.
Μια απόφαση με πολλές προεκτάσεις
Θεωρούμε ότι τώρα είναι η κατάλληλη χρονική συγκυρία η κυβέρνηση να λύση τόσο το ζήτημα των φρεγατών την παρούσα στιγμή αλλά κυρίως στο μέλλον επιλέγοντας την κατάλληλη πρόταση, αλλά πάντα σε συνδυασμό με το θέμα της βιωσιμότητας και ανάπτυξης των ναυπηγείων ώστε όποια χρήματα δαπανηθούν από τους Έλληνες φορολογούμενους για το πολεμικό ναυτικό, να πιάσουν τόπο για τα Ελληνικά Ναυπηγεία και την εμπορική ναυτιλία σύμφωνα με τα προγράμματα που έχουν εφαρμόσει οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες με πολύ εντυπωσιακά αποτελέσματα.
- Έχοντας τις εμπειρίες του παρελθόντος, ο πολιτικός παράγοντας επηρέασε κυρίως τις επιλογές των εκάστοτε κυβερνήσεων και εκ του αποτελέσματος αποδείχθηκε ότι δεν ήταν οι καλύτερες επιλογές.
Το 1979 η τότε κυβέρνηση επέλεξε και με την σύμφωνη γνώμη του ΠΝ την αγορά των 2 Ολλανδικών φρεγατών τύπου S (τύπου Έλλη) προκειμένου να κάμψει τις αντιρρήσεις της Ολλανδίας για την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ.
Το 1988 η τότε κυβέρνηση αποφάσισε με καθαρά πολιτικά κριτήρια την κατασκευή 4 φρεγατών ΜΕΚΟ, μια να κατασκευαστή στην Γερμανία και 3 να κατασκευαστούν στα ναυπηγεία του Σκαραμαγκά. Η απόφαση αυτή δεν είχε την σύμφωνη γνώμη του ΠΝ το οποίο ήθελε να συνεχίσει με την κατασκευή των Ολλανδικών φρεγατών στα Ελληνικά Ναυπηγεία.
- Τα αποτελέσματα αυτής της απόφασης ήταν καταστροφικά για τα Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά, διότι το πρόγραμμα των ΜΕΚΟ δεν συνεχίστηκε καθότι στην πράξη αποδείχθηκε, αυτό που γνώριζε το ΠΝ, ότι οι ολλανδικές φρεγάτες τύπου S είχαν σαφή υπεροχή έναντι των ΜΕΚΟ από κάθε πλευρά. Έτσι το Ναυτικό προχώρησε εκ των υστέρων στην αγορά άλλων 8 μεταχειρισμένων ολλανδικών φρεγατών και τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά έχασαν τεχνογνωσία και τον καλλίτερο διαχρονικό πελάτη τους το ΠΝ.
Ενός κακού μύρια έπονται…
Είναι γνωστό, ότι ενός κακού μύρια έπονται, και για να συμπληρώσω την εικόνα για την καταστροφή των ναυπηγείων Σκαραμαγκά πέραν των λανθασμένων επιλογών των διοικήσεων από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, η πώληση στους γερμανους ήταν η χαριστική βολή.
Οι Γερμανοί τα χρόνια που ήταν ιδιοκτήτες δεν έφεραν ούτε μια εμπορική δουλειά στο ναυπηγείο. Αυτό που έκαναν ήταν να παραδώσουν μόνο τον εκσυγχρονισμό των 6 Ολλανδικών φρεγατών και να φύγουν χωρίς να παραδώσουν τα 3 υποβρύχια, αφού πήραν σχεδόν το σύνολο των χρημάτων με βάση τις συμβάσεις που είχαν με το ελληνικό δημόσιο. Πούλησαν το ναυπηγείο στον Κο Σάφα για 1 ευρώ και βεβαίως έπρεπε να μπει βιαίως το ΠΝ μέσα στο ναυπηγείο για να ολοκληρώσει την παράδοση των τριών υποβρυχίων και να εκδιώξει τον Κο Σάφα.
Ακόμα και η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζοντας την συμπεριφορά των Γερμανών και του Σάφα έχει βάλει ιδικό όρο στην διακήρυξη για τον νέο διαγωνισμό των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά όπου όποιος δηλώνει συμμετοχή υπογράφει υπεύθυνη δήλωση ότι δεν έχει καμία άμεση η έμμεση σχέση με τις προηγούμενες διοικήσεις των ΕΝΑΕ.
Επιπλέον αυτής της αδιαφορίας των Γερμανών – Σάφα, άλλη μία σημαντική παράμετρος έπαιξε ρόλο και έκανε ότι μπορούσε για να κλείσει λόγω των μοναδικών δυνατοτήτων του το Ναυπηγείο Σκαραμαγκά, ήταν και ο τότε Ισπανός Επίτροπος Αλμούνια. Η στάση του βέβαια έχει την εξήγηση. Ήθελε να κλείσουν το Ελληνικό Ναυπηγείο ώστε οι δραστηριότητες του να μεταφερθούν στη Ισπανία προς όφελος των Ισπανικών Ναυπηγείων. Πράγματι τα κατάφερε πολύ καλά.
Οι μεγάλες δυνατότητες των ναυπηγείων
Η ιστορία διδάσκει και ελπίζω τα γεγονότα που ζήσαμε όλα τα τελευταία 20 χρόνια να μη επαναληφθούν. Τα Ελληνικά Ναυπηγεία στο σύνολό τους είναι πάρα πολύ καλά, έχουν τεχνογνωσία και το ανθρώπινο δυναμικό είναι από τα καλλίτερα στον κόσμο, αρκεί να υπάρχει η σωστή διαχείρισή του.
- Πέραν αυτών το Ναυπηγείο του Σκαραμαγκά διαθέτει μοναδικές τεχνικές δυνατότητες σε παγκόσμιο επίπεδο όπου η παρουσία ενός σοβαρού επενδυτή μπορεί να το εκτινάξει. Σωστά η κυβέρνηση δεν απεδέχθη την απαξίωση του Ναυπηγείου που επιχειρήθηκε κατά τον πρόσφατο διαγωνισμό.
Ναυπηγεία και Νέες Φρεγάτες πρέπει να είναι και είναι δύο ξεχωριστά θέματα αλλά και συνδέονται μεταξύ τους. Πως, Ας δούμε τι συμβαίνει
Τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά έχουν πολλές τεχνικές δυνατότητες και πολύ καλό ανθρώπινο δυναμικό, αλλά χρειάζονται εκτεταμένες επισκευές των υποδομών, εκμοντερνισμός των μηχανημάτων και κυρίως εκπαίδευση και πιστοποίηση του προσωπικού. Υπάρχει όμως κατι σημαντικό που και ο καλύτερος επενδυτής δεν μπορεί να αντιμετωπίσει και αυτό είναι το καλό εμπορικό όνομα (Brand name) του Ναυπηγείου μετά από τόσα χρόνια αδράνειας και απουσίας από την παγκόσμια ναυπηγεική βιομηχανία που αυτό ήταν ευθύνη του ελληνικού δημοσίου και των λανθασμένων επιλογών των περασμένων κυβερνήσεων.
Οι φρεγάτες και τα “ελληνικά χέρια”
Εδώ λοιπόν έρχεται και συνδέεται το πρόγραμμα των νέων φρεγατών, προκειμένου η κυβέρνηση να δείξει πρώτη ότι εμπιστεύεται τα ελληνικά χέρια και τα ναυπηγεία. Με άλλα λόγια θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι ο μελλοντικός επενδυτής θα έχει ω προίκα τις νέες φρεγάτες του Ναυτικού με τη προϋπόθεση ότι θα παρουσιάσει ένα βιώσιμο πλάνο της ανάπτυξης του ναυπηγείου χωρίς να υπολογίζει τις νέες φρεγάτες, διότι έτσι αποδεικνύει ότι ήρθε για μείνει.
Παράλληλα δε να καταστήσει σαφές σε όσους υπέβαλαν προτάσεις για τις νέες φρεγάτες ότι αποτελεί απαίτηση της κυβέρνησης ότι όλες θα κατασκευασθούν στα Ελληνικά Ναυπηγεία. Είναι αυτονόητο ότι όποια εταιρεία που υπέβαλε πρόταση για νεες φρεγάτες επιθυμεί να συμμετέχει στον διαγωνισμό για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά θα πρέπει να ικανοποιεί τις παραπάνω προϋποθέσεις και τους όρους της διακήρυξης του διαγωνισμού. Με τον τρόπο αυτό γίνονται καθαρές οι προθέσεις των υποψηφίων για τις νέες φρεγάτες.
Οι 8 προτάσεις από τις 7 συμμαχικές χώρες
Με τα όσα είναι γνωστά μέχρι σήμερα, από τον Υπουργό Άμυνας, έχουν κατατεθεί 8 ενδιαφέρουσες προτάσεις. Οι χώρες που συμμετέχουν είναι, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Γερμανία, και από ΗΠΑ 2 προτάσεις.
Το ενδιαφέρον σ΄ αυτό τον διαγωνισμό είναι ότι το ΠΝ δεν έχει βγάλει τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του για τις 4 νέες Φρεγάτες ώστε οι κατασκευαστές να κάνουν συγκεκριμένες προτάσεις και να δώσουν τιμές επί συγκεκριμένων απαιτήσεων.
Επίσης η διαμόρφωση των προτάσεων έχει γίνει με βάσει τις δημόσιες δηλώσεις του Υπουργού Άμυνας απ΄ όπου έγινε γνωστό σε πρώτες του δηλώσεις ότι στη πρόταση θα πρέπει να περιλαμβάνεται και ο εκσυγχρονισμός των 4 φρεγατών ΜΕΚΟ, χωρίς να υπάρχουν και εδώ επίσημα επιχειρησιακές απαιτήσεις. Στη συνέχεια ο Υπουργός σε δεύτερες δηλώσεις έκανε γνωστή την περίφημη “Ενδιάμεση Λύση” δηλαδή μαζί με τις νέες φρεγάτες θα πρέπει να προταθούν και μεταχειρισμένα πλοία τα οποία θα καλύψουν το επιχειρησιακό κενό μέχρι την παράδοση των νέων φρεγατών του ΠΝ.
Οφείλω να ομολογήσω ότι είναι μια ιδιαίτερα πρωτότυπη διαδικασία διαγωνισμού και προκαλεί πολλές απορίες στους γνωρίζοντας όταν το κόστος φτάνει τα 5 δις ευρώ και όταν αυτή η απόφαση θα καθορίσει το μέλλον του ΠΝ τα επόμενα 40 χρόνια.
Οι ανάγκες του ΠΝ στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο
Στον ελληνικό αλλά και διεθνή τύπο έχουν δοθεί πάρα πολλές πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες των 7 από τα 8 πλοίων που έχουν προσφερθεί και πραγματικά είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές και πράγματι είναι καλά πλοία με δυνατότητες που καλύπτουν τις απαιτήσεις του Ναυτικού για την περιοχή του Αιγαίου. Δεν είδα κανένα πλοίο που να καλύπτει τις νέες απαιτήσεις που έχουν δημιουργηθεί από την έκταση της Ελληνικής ΑΟΖ, την προστασία του East Med και τις αυξανόμενες συνεχώς δυνατότητες της Τουρκίας στην Αν Μεσόγειο αλλά και στην περιοχή του Ιονίου με την μελλοντική παρουσία του Τουρκικού Αεροπλανοφόρου.
Αλήθεια γιατί ζητάμε εδώ και χρόνια από τους Αμερικανούς Αντιτορπιλικά τύπου Arleigh Burke και τελευταία τα ζητήσαμε επισήμως από τον Αμερικανό Πρέσβη, ως “ενδιάμεση λύση”; Τα ζητήσαμε ακριβώς επειδή το ΠΝ έχει αναγνωρίσει την ύπαρξη αυτών επιχειρησιακών απαιτήσεων και απειλών.
- Για να μην υπάρχουν ερωτηματικά και παρανοήσεις όταν έχεις πλοία τύπου Arleigh Burke καλύπτεις όλο τον ελληνικό ζωτικό χώρο με τις δυνατότητες που έχουν, ενώ με κάποια από 4 πλοία σαν και αυτά που έχουν προσφερθεί καλύπτεις μόνο το Αιγαίο.
Βεβαίως δεν γνωρίζουμε την 8η πρόταση και τις δυνατότητες του πλοίου που εχει προταθεί. Αυτή η σιωπή των αρμοδίων προκαλεί εντύπωση γιατί και η πρόταση αυτή, απ’ ότι έχει διαρρεύσει, είναι αμερικανική.
Απογοητευτικές οι προτάσεις για την “ενδιάμεση λύση”
Σε ότι αφορά τις προτάσεις για την “ενδιάμεση λύση” η κατάσταση είναι από απογοητευτική έως και προσβλητική. Ότι ποιο άχρηστο και παλιό υπάρχει στην Ευρώπη μας το προσφέρουν και μας κάνουν και χάρη που μας δίνουν αυτά τα πλοία. Απλά θα πω ότι τα νεότερα προσφερόμενα πλοία είναι ηλικίας 30 ετών, όσο δηλαδή οι φρεγάτες ΜΕΚΟ και με ένα κόστος άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ χωρίς να έχουν υποστεί κανέναν εκσυγχρονισμό.
Τελειώνοντας θέλω να αναφερθώ στην “ενδιάμεση λύση” που ζητήσαμε από τις ΗΠΑ δηλαδή τα Αντιτορπιλικά τύπου Arleigh Burke. Χωρίς καμία αμφιβολία είναι τα καλλίτερα πολεμικά πλοία που κυκλοφορούν παγκοσμίως. Μακάρι να μας τα δώσουν! Θα είναι μεγάλη επιτυχία.
Το θεωρώ πολύ δύσκολο κυρίως λόγω του ότι το αμερικανικό Ναυτικό δεν έχει αποφασίσει να μειώσει τον αριθμό αυτών των πλοίων που έχει σήμερα στην ενέργεια λόγω της αυξανόμενης Κινεζικής απειλής. Αντίθετα έχει 4 πλοία υπό κατασκευή και άλλα 16 σε παραγγελία.
Αλλά αν υποθέσουμε ότι μας δίνουν δυο, αυτά θα είναι κατασκευής τέλος το 80, θα χρειάζονται επισκευές και αναβαθμίσεις και κυρίως εκπαίδευση του προσωπικού. Όλη αυτή η διαδικασία είναι τουλάχιστον 15 μήνες και αν προσθέσουμε και την διαδικασία παραχώρησης το λιγότερο 6 μήνες φτάνουμε τους 21 μήνες στην καλλίτερη των περιπτώσεων για να έχουμε πλοία 40 ετών στην Ελλάδα. Οι κρίσεις δικές σας.
Βεβαίως λύσεις υπάρχουν και θα τις αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο.
