Του Κώστα Μποτόπουλου
Από δύο υπερ-επίσημες πηγές, μάς έρχονται οι πιο πρόσφατες ενδείξεις για το μέλλον της οικονομίας στο κρίσιμο μεταίχμιο που περνάμε. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρχίζει να οριοθετεί την έξοδο από τη δημοσιονομική χαλαρότητα. Το G-7 θέτει τα θεμέλια για τις βάσεις της διεθνούς συνεργασίας την επαύριον της πανδημίας. Αμφότερες δε οι τάσεις επηρεάζουν, άμεσα και έμμεσα, τον αγώνα που έχει μπροστά της η Ελλάδα.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ΕΚΤ, στη συνεδρίαση της 10ης Ιουνίου, προσέγγισε το ζήτημα της «επόμενης μέρας» από τη σκοπιά της «επιστροφής στην κανονικότητα», που σημαίνει, κατά πρώτο λόγο, επάνοδο σε κάποιο βαθμό δημοσιονομικής πειθαρχίας. Τέθηκαν και έγινε μια πρώτη προσπάθεια να συσχετισθούν όλες οι βασικές παράμετροι:
- η πορεία του πληθωρισμού΄
- η διατήρηση, αύξηση ή αρχή μείωσης του «πανδημικού προγράμματος» αγοράς τίτλων (PEPP)΄
- η σχέση μέτρων στήριξης-ελέγχου των εθνικών προϋπολογισμών΄
- οι επιπτώσεις του εκτεταμένου σχεδίου «πράσινης ανάπτυξης» επί της λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος αλλά και της εν γένει οικονομίας της Ευρωζώνης΄
- ο ρυθμός επιστροφής της εμπιστοσύνης και οι πιθανοί ανασχετικοί όσο και προωθητικοί παράγοντες του.
Η χαλάρωση της χαλαρότητας δεν μπορεί να γίνει απότομα
Οι πρώτες ενδείξεις είναι ότι, ευτυχώς, η ΕΚΤ, και η Ένωση, δεν δείχνουν διάθεση να βιαστούν. Η χαλάρωση της χαλαρότητας, δηλαδή η απόσυρση εξαιρετικών μέτρων και ανορθόδοξων «πακέτων στήριξης», δεν είναι απλή υπόθεση και δεν μπορεί να γίνει απότομα. Η πορεία της πανδημίας, που δεν είναι ακόμη δεδομένη, καθώς και τα χαρακτηριστικά της οικονομικής ανάκαμψης, που δεν είναι ακόμα παγιωμένα, ορίζουν ένα πλαίσιο με πολλές μεταβλητές. Ανάμεσα τους βρίσκουμε:
- τη βεβαιότητα ότι οι δυσκολίες δεν είναι πίσω μας και ότι άρα θα πρέπει να συνεχιστούν σε κάποιο βαθμό (όλο το ζήτημα είναι σε ποιο βαθμό και με τι τρόπο) τα προγράμματα στήριξης, ιδίως από την ΕΚΤ’
- το πέρασμα από τον αποπληθωρισμό σε έναν ελεγχόμενο (και πιθανώς με νέο τρόπο οριοθετούμενο) πληθωρισμό΄
- την εξέλιξη όχι μόνο του «ενωσιακού ΑΕΠ» αλλά και των εθνικών, ιδίως στις μεγάλες χώρες -με τα σκαμπανεβάσματα των επιδόσεων της Γαλλίας να αποτελούν, μέχρι στιγμής, μεγαλύτερο αίνιγμα από τις αντίστοιχες εξελίξεις στη Γερμανία΄
- την αντίληψη περί ανάγκης επιτάχυνσης της «οικονομικής διακυβέρνησης», δηλαδή μιας πιο κοινής και με πιο έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά πλοήγησης της Ευρωζώνης΄
- το πόσο τρωτή, και σε ποια σημεία, θα αποδειχθεί η ανάκαμψη, μόλις αρχίσουν να εισρέουν οι πόροι, και να τίθενται σε εφαρμογή οι στόχοι, του Ταμείου Ανάκαμψης.
Κρίσιμες διεργασίες σε εξέλιξη
Σε όλα αυτά τα μέτωπα, κρίσιμες διεργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη: «κριτική αναθεώρηση» (review) στην ΕΚΤ, συγκεκριμενοποίηση εθνικών προγραμμάτων από τις κυβερνήσεις και αξιολόγηση τους από τα ευρωπαϊκά όργανα, νέες προτάσεις ή πρωτοβουλίες της Επιτροπής, συμφωνία για επέκταση του «δημοσιονομικού μορατόριουμ» ως το 2022, άντληση προτάσεων από την πανευρωπαϊκή διαβούλευση που άρχισε στις 9 Μαΐου.
Υπάρχει επιπλέον η αίσθηση, σχεδόν η βεβαιότητα, ότι καμιά απόφαση για αλλαγή πορείας δεν θα ληφθεί πριν από την ολοκλήρωση του εκλογικού κύκλου των big two, που αρχίζει φέτος το Σεπτέμβριο με τη βέβαια αλλαγή φρουράς στο Βερολίνο και συμπληρώνεται του χρόνου την άνοιξη με την ελπιζόμενη επέκταση του προεδρικού ενοικιοστασίου στο Παρίσι.
Στην παγκόσμια σκηνή, οι big seven έβαλαν άλλου είδους βάσεις από την Παρασκευή στην Κορνουάλη. Με δυο βασικές συνιστώσες: περισσότερη συνεργασία -ιδίως για την πανδημία και για την πράσινη ανάπτυξη- και λιγότερη, ή πάντως λιγότερο επιθετική, Κίνα.
Οι τρεις νύξεις που περιέχονταν ήδη στο σχέδιο ανακοίνωσης, πριν καν ακόμα αρχίσουν οι επίσημες συζητήσεις (έτσι δουλεύει η υψηλή πολιτική: οι σέρπα χαράζουν την πορεία και οι ηγέτες νομίζουν ότι πατούν στα Ιμαλάια), περί σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Κίνα, συλλογικής διερεύνησης των αιτίων της πανδημίας και επανόδου των εμπορικών συναλλαγών στη «νομιμότητα» μπορούν να διαβαστούν συγχρόνως ως τρεις μαχαιριές (που ακόμα ούτε καν γρατζούνισαν τον ελέφαντα) και ως αντίστοιχες οριοθετήσεις (γύρω από τις οποίες ορισμένες τίγρεις, τύπου Γερμανίας, Ιαπωνίας, δεν βρίσκονται αναγκαστικά στο ίδιο μήκος κύματος με κάτι γερασμένα λιοντάρια τύπου ΗΠΑ και Βρετανίας).
Σε κάθε περίπτωση, παρόλο που οι «λύσεις» δεν είναι εύκολο ούτε να βρεθούν ούτε να προβλεφθούν, τα καίρια ζητήματα για την πορεία της οικονομίας, και της ανθρωπότητας, είναι ακριβώς αυτά: η εμβάθυνση της διεθνούς συνεργασίας ενόψει της μετάβασης σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο και η στάση έναντι της Κίνας.
Η πολυεπίπεδη επιρροή των διεθνών εξελίξεων στην Ελλάδα
Τι επιρροή έχουν όλα αυτά στις εξελίξεις στη χώρα μας και στη δική της προσπάθεια ανόρθωσης; Πολυεπίπεδη.
- Χρειαζόμαστε σταθερότητα και όχι απότομες μεταβολές στο ευρωπαϊκό μέτωπο, τόσο για μια αδιάλειπτα επιτυχημένη έξοδο στις αγορές, όσο και για την επανεκκίνηση της βασικής μας μηχανής, που είναι ο τουρισμός.
- Η εκταμίευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης δεν είναι, για μια Ελλάδα εθισμένη στην αποσπασματικότητα, απλώς διαδικασία, αλλά θεμέλιο ανάπτυξης.
- Η στήριξη της ΕΚΤ, αλλά και ενδεχόμενη αλλαγή στη φιλοσοφία της, θα έχουν επίπτωση και στη εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος και σε αποφυγή δεύτερου κύματος κόκκινων δανείων αλλά και στην εφαρμογή της «πράσινης ανάπτυξης», που περνάει σε μεγάλο βαθμό μέσα από τις τράπεζες.
- Η ευρωπαϊκή μακροοικονομική κατάσταση, αλλά και οι εξελίξεις στο μέτωπο της οικονομικής διακυβέρνησης, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό αν το ελληνικό χρέος θα μείνει υψηλό μεν αλλά διαχειρίσιμο ή αν θα μπει σε φάση που θα χρειάζονται νέα (βλέπε: περιοριστικά) μέτρα.
- Οι δε γεωπολιτικές εξελίξεις και στην κοντινή (Τουρκία, Μέση Ανατολή) και στην ευρύτερη (Ευρώπη, «Δύση») περιοχή μας θα δημιουργήσουν το πλαίσιο σταθερότητας ή αστάθειας, πάνω στο οποίο θα «πατήσει» η προσπάθεια ανάκαμψης.
Όλα μπροστά μας, συνεπώς, και όλα εντελώς ανοιχτά. Κάτι που διπλασιάζει την ανάγκη μιας ανάσας. Και επιβάλει να ευχηθώ, από καρδιάς, καλό καλοκαίρι και, όπως λέγαμε τις εποχές που δεν αναρωτιόμασταν τι είναι ανοιχτό και τι κλειστό, ραντεβού το Σεπτέμβρη.
Κώστας Μποτόπουλος
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
