Η αμυντική σύμφωνία μεταξύ ΗΠΑ, Βρετανίας και Αυστραλίας, που ανακοινώθηκε τα μεσάνυχτα της περασμένης Τετάρτης και η οποία περιλαμβάνει και την κατασκευή οκτώ πυρηνοκίνητων υποβρυχίων για λογαριασμό της Αυστραλίας έχει προκαλέσει πραγματική διπλωματική και πολιτική θύελλα σε όλο τον κόσμο.
Στην κορυφή των αντιδράσεων για τη συμφωνία αυτή βρίσκεται η Γαλλία, η οποία είδε τη συμφωνία της με την Αυστραλία για την κατασκευή 12 συμβατικών επιθετικών υποβρυχίων να… βυθίζεται αύτανδρη, αλλά και η Κίνα, η οποία διαπιστώνει ότι η Ουάσινγκτον είναι πρόθυμη να μοιραστεί ευαίσθητη στρατιωτική τεχνολογία -για πρώτη φορά μετά το 1958- με άλλους συμμάχους της, προκειμένου να βάλει φρένο στην εξάπλωση της ισχύος του Πεκίνου στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.
Ωστόσο, σύμφωνα με αναλυτή του Foreign Affairs πέντε είναι τα σημεία της συμφωνίας που ουσιαστικά, όχι μόνο καθορίζουν το πλαίσιό της, αλλά και περιγράφουν τις πιθανές συνέπειές της σε βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση. Αυτά είναι τα εξής:
Ισορροπία δυνάμεων
Αν και στην ανακοίνωση για τη δημιουργία της AUKUS δεν αναφέρεται πουθενά η Κίνα, είναι προφανές ότι η συμφωνία και ιδίως ο εξοπλισμός της Αυστραλίας με τα αθόρυβα και ικανά να διανύσουν τεράστιες αποστάσεις πυρηνοκίνητα υποβρύχια έχει ως στόχο τον περιορισμό της προβολής ισχύος της Κίνας, αλλά και το φρένο σε διάφορες ρεβιζιονιστικές τάσεις του Πεκίνουν στην περιοχή.
Η ευθύνη του Πεκίνου
Η νέα αμυντική σύμπραξη ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας έρχεται σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της συμπεριφοράς του Πεκίνου. Παρότι η Αυστραλία είχε καλές σχέσεις με την Κίνα και εξαιρετικά στενούς εμπορικούς δεσμούς, το Πεκίνο επέβαλλε δασμούς σε προϊόντα της Αυστραλίας, όταν η Καμπέρα ζήτησε ανεξάρτητη έρευνα για την προέλευση του κοροναϊού. Οι σχέσεις των δύο χωρών βρίσκονται από τότε σε διαρκή επιδείνωση και η εξέλιξη με την AUKUS αντανακλά ακρίβως αυτό.
Μετρημένο βήμα
Παρά το γεγονός ότι αυτή καθαυτή η συμφωνία είναι μείζονος γεωστρατηγικής σημασίας, είναι προφανές ότι ταυτόχρονα αποτελεί και ένα πολύ μετρημένο βήμα με το βλέμμα στο μέλλον. Αντί, πχ, οι ΗΠΑ να δώσουν στην Αυστραλία έτοιμα υποβρύχια (κάτι που θα συνιστούσε ευθεία απειλή), αποφασίζουν να τα κατασκευάσουν στην χώρα του Ειρηνικού και το πρώτο εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμο σε 15 χρόνια. Κατ΄αυτό τον τρόπο η Ουάσινγκτον στέλνει ένα διπλό μήνυμα στο Πεκίνο: δεν σας απειλούμε άμεσα ούτε ανατρέπουμε το τρέχον status quo, αλλά θα αποτρέψουμε ηγεμονικές σας βλέψεις στο μέλλον.
Να αμβλυνθούν οι αντιδράσεις
Ως γνωστόν, η Γαλλία αντέδρασε άσχημα στην AUKUS και δικαίως, καθώς καταστράφηκε εν μία νυκτί η συμφωνία της με την Αυστραλία για την κατασκευή συμβατικών επιθετικών υποβρυχίων. Ήδη το Παρίσι μιλά για αμυντική απεξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ και η συμφωνία ίσως επιταχύνει τις διαδικασίες αυτές. Το βέβαιο είναι ότι η Ουάσινγκτον υπερέβη κάποια όρια και θα πρέπει να δείξει εμπράκτως ότι το κατανοεί και ότι θα φροντίσει να «αποζημιώσει» έναν καλό σύμμαχο. Όσον αφορά στις χώρες της ΝΑ Ασίας, τα πράγματα δείχνουν πιο εύκολά, καθώς η AUKUS δεν μοιάζει να διαταράσσει τη βασική επιδίωξη για ειρήνη στην περιοχή και ταυτόχρονα βάζει φρένο στις ηγεμονικές επιδιώξεις της Κίνας.
Και τα πυρηνικά;
Σε πέμπτο επίπεδο, και παρότι οι Μόρισον, Τζόνσον και Μπάιντεν τόνισε με κάθε πιθανό τρόπο ότι τα νέα υποβρύχια της Αυστραλίας δεν θα φέρουν πυρηνικά όπλα, φαίνεται ότι η Ουάσινγκτον δεν «ενοχλείται» από τη διάδωση της πυρηνικής ενέργειας ανά τον κόσμο, καθώς οι αντιδραστήρες εμπλουτισμένου ουρανίου που θα παράγουν ενέργεια για τα υποβρύχια χρειάζονται και επίγειες υποδομές για την παραγωγή του καυσίμου. Δεδομένου, δε, ότι η Κίνα σταδιακά αυξάνει το πυρηνικό της οπλοστάσιο, είναι πιθανόν στο μέλλον οι ΗΠΑ να κάνουν το επιπλέον βήμα και να εξοπλίσουν με πυρηνικά όπλα τα υποβρύχια αυτά, αν κάτι τέτοιο κριθεί αναγκαίο, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξουν ανάλογες κινήσεις σε χώρες όπως η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία, αν και όλα αυτά είναι προς το παρόν, απλές εκτιμήσεις.
Και μια ιδέα για τον κατευνασμό της Γαλλίας
Τέλος, όσον αφορά στην επιδείνωση των σχέσεων των ΗΠΑ με τη Γαλλία, η συντηρητική εφημερίδα Washington Examiner προτείνει μια λύση που θα μπορούσε να βελτιώσει δραματικά τις σχέσεις των δύο χωρών: η Ουάσινγκτον να αγοράσει για λογαριασμό του Βιετνάμ τα 12 επιθετικά υποβρύχια τύπου «Barracuda» που το Παρίσι θα κατασκεύαζε για λογαριασμό της Αυστραλίας.
Σύμφωνα με το σχετικό άρθρο, μια τέτοια κίνηση θα είχε πολλαπλά οφέλη για όλους:
- Πρώτον, η Ουάσινγκτον θα επιδιόρθωνε άμεσα και με οριστικό τρόπο τις σχέσεις της με το Παρίσι και η ιστορική συμμαχία των δύο χωρών θα έμπαινε ξανά σε ομαλό δρόμο.
- Δεύτερον, η παράδοση των συγκεκριμένων υποβρυχίων στο Βιετνάμ θα ενίσχυε ακόμα περισσότερο την αποτρεπτική ισχύ έναντι της κινεζικής επεκτατικότητας στην περιοχή της ΝΑ Ασίας και θα έδινε ένα ισχυρό όπλο απέναντι στην τεράστια ναυτική ισχύ που αναπτύσσει η Κίνα.
- Τρίτον, θα υποχρέωνε τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να αποδείξει ότι εννοεί τα όσα λέει σχετικά με την ασφάλεια στον ΙνδοΕιρηνικό, αλλά ταυτόχρονα θα τον ενίσχυε έναντι της πιο φιλικής προς την Κίνα, Μαρίν Λεπέν που θα είναι η βασική αντίπαλός του στις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία.
Με το Πεκίνο να αμφισβητεί ανοιχτά το στάτους στη Νότια Σινική Θάλασσα, η στενή συνεργασία των ΗΠΑ με όλους τους συμμάχους τους σε αποτρεπτικό επίπεδο αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ, αν η Ουάσινγκτον θέλει να στείλει ένα σαφές μήνυμα στην Κίνα.
