Προχθές το Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο (European Fiscal Board) έκρουσε συναγερμό προς τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης για την εκτίναξη του δημόσιου χρέους, ως απότοκο της πανδημίας.
Το ενδιαφέρον στοιχείο όμως είναι πως δεν ζήτησε πολιτικές προσαρμογής και εγκατάλειψη των μέτρων στήριξης για να αποκατασταθεί η δημοσιονομική ισορροπία – αντιθέτως, ζήτησε επανεξέταση και αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων καθώς η κρίση έχει εκτοξεύσει χρέη και ελλείμματα.
Ωρα αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας
Κοινώς, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο ζήτησε αναθεώρηση της δημοσιονομικής «βίβλου» της ΕΕ, του Συμφώνου Σταθερότητας, προτάσσοντας το επιχείρημα του αυτονόητου και της κοινής λογικής: Ότι οι παλαιοί κανόνες για το χρέος (έως 60% ου ΑΕΠ) και το έλλειμμα (έως 3% του ΑΕΠ) είναι μη ρεαλιστικοί και ανεφάρμοστοι στην εποχή της πανδημίας και μιας δραματικής, ιστορικής ύφεσης – πόσο μάλλον, αφού αυτή η εποχή έρχεται πια να αποκαλύψει πλήρως τις δομικές στρεβλώσεις που κουβαλά το δημοσιονομικό Σύμφωνο από καταβολής του.
«Η ξαφνική και σημαντική επιδείνωση των δημοσιονομικών έχει εγείρει θεμελιώδη ερωτήματα για την αρτιότητα των δημοσιονομικών κανόνων. Θα πρέπει να ευθυγραμμίσουμε τους κανόνες με ένα εντελώς νέο, πολύ πιο δύσκολο τοπίο στην Ε.Ε.» επισημαίνεται στην έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου.
Αγγίζει το 100% του ΑΕΠ το χρέος της ΕΕ
«Το να καθορίσουμε την κατεύθυνση, προς την οποία οι κανόνες πρέπει να τροποποιηθούν, προφανώς αποτελεί μια δύσκολη διαδικασία, αλλά είναι κάτι που δεν μπορεί να περιμένει» τόνισε , από την πλευρά του, ο επικεφαλής του Συμβουλίου, Νίελς Τίγκεσεν.
Το ότι η αναθεωρηση αυτή όντως… δεν μπορεί να περιμένει, το καταδεικνύει ίσως ένα και μόνο γεγονός: Το ότι οι αλλεπάλληλες εκδόσεις ομολόγων από τα κράτη-μέλη της ΕΕ, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τα μέτρα στήριξης, θα οδηγήσει πολύ σύντομα – σύμφωνα με την ανάλυση των Fimamcial Times – το σύνολο του ευρωπαϊκού χρέους στο 100% του ΑΕΠ, σπάζοντας κάθε κανόνα και δημοσιονομική συνθήκη.
Η αρχή του τέλους των δημοσιονομικών κανόνων;
Χθες, σε δική της ανάλυση η Eurasia Group προχώρησε την όλη συζήτηση ένα βήμα παραπέρα, προδικάζοντας ότι η πανδημία θα φέρει την αρχή του τέλους των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην ανάλυση επισημαίνεται ότι η ίδια η Κομισιόν εμφανίζεται πλέον έτοιμη για αναμόρφωση των ορίων του 3% του ΑΕΠ στο έλλειμμα και του 60% του ΑΕΠ στο χρέος, και αναφέρεται χαρακτηριστικά:
«Η άποψη που επικρατεί μέσα στην Κομισιόν είναι ότι «δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στους παλιούς κανόνες». Για παράδειγμα, ο δημοσιονομικός κανόνας που λέει ότι οι χώρες μέλη πρέπει να κόβουν το 1/20 της διαφοράς ανάμεσα στο 60% και το πραγματικό ύψος του χρέους τους κάθε χρόνο, απλά δεν μπορεί να εφαρμοστεί».
Ακόμα και μία προσαρμογή της τάξης του 0,6% σε δομικό επίπεδο δεν θεωρείται αξιόπιστη σε αυτή τη φάση, καθώς όπως εξηγεί η Eurasia, κάτι τέτοιο θα παγίδευε τις χώρες – μέλη σε ένα μονόδρομο πολιτικών λιτότητας μακράς διάρκειας και αμφιβόλου αποτελέσματος.
Ετοιμη η Κομιισόν για νέο πλαίσιο στο χρέος και το έλλειμμα
Η συζήτηση στο ευρωπαϊκό επίπεδο για την προσαρμογή των κανόνων στη νέα δημοσιονομική πραγματικότητα είναι ακόμα πρώιμη, όμως στόχος είναι να γίνουν τουλάχιστον οι κανόνες για τα χρέη λιγότερο αυστηροί, ώστε να επιτρέπουν μία πιο σταδιακή δημοσιονομική προσαρμογή.
Οι χώρες του Νότου, για παράδειγμα, ζητούν εδώ και καιρό να αναθεωρηθεί ο τρόπος με τον οποίο υπολογίζεται το κενό παραγωγής (δηλαδή η διαφορά ανάμεσα στο πραγματικό και το δυνητικό ΑΕΠ), ώστε οι στόχοι των δομικών ελλειμμάτων για τις χώρες υψηλών χρεών να είναι λιγότερο απαιτητικοί.
Σύμφωνα με την Eurasia πάντως, οι συζητήσεις αναμένεται να ξεκινήσουν και επίσημα με την έναρξη της πορτογαλικής προεδρίας της ΕΕ, τον επόμενο Ιανουάριο, με στόχο οι όποιες αλλαγές να εφαρμοστούν με τη γαλλική προεδρία, που αρχίζει τον Ιανουάριο του 2022.
