“Οι προηγμένες οικονομίες και οι αναδυόμενες αγορές εμπλέκονται ολοένα και περισσότερο σε «πολέμους» –μερικούς πραγματικούς, άλλους μεταφορικούς– που θα οδηγήσουν σε ακόμη μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα, μεγαλύτερη νομισματική απόδοση του χρέους και υψηλότερο πληθωρισμό σε επίμονη βάση. Το μέλλον θα είναι στασιμοπληθωριστικό και το μόνο ερώτημα είναι πόσο κακό θα είναι”. Αυτό υποστηρίζει σε ανάλυσή του ο γνωστός για τις “επιθετικές” προβλέψεις του καθηγητής Nuriel Roubini.
“Ο πληθωρισμός, λέει ο Roubini, αυξήθηκε απότομα το 2022 τόσο σε προηγμένες οικονομίες όσο και σε αναδυόμενες αγορές. Οι διαρθρωτικές τάσεις υποδηλώνουν ότι το πρόβλημα θα είναι κοσμικό και όχι παροδικό. Συγκεκριμένα, πολλές χώρες εμπλέκονται τώρα σε διάφορους «πόλεμους» –μερικοί πραγματικοί, άλλοι μεταφορικοί– που θα οδηγήσουν σε ακόμη μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα, μεγαλύτερη νομισματική απόδοση του χρέους και υψηλότερο πληθωρισμό στο μέλλον.
Ο κόσμος διέρχεται μια μορφή «γεωπολιτικής ύφεσης»
Ο κόσμος διέρχεται μια μορφή «γεωπολιτικής ύφεσης» που κορυφώνεται από την κλιμακούμενη αντιπαλότητα μεταξύ της Δύσης και των ευθυγραμμισμένων (αν όχι συμμαχικών) ρεβιζιονιστικών δυνάμεων όπως η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν, η Βόρεια Κορέα και το Πακιστάν.
Οι ψυχροί και οι θερμοί πόλεμοι αυξάνονται. Η βάναυση εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα μπορούσε ακόμα να επεκταθεί και να εμπλέξει το ΝΑΤΟ. Το Ισραήλ –και συνεπώς οι Ηνωμένες Πολιτείες– βρίσκονται σε πορεία σύγκρουσης με το Ιράν, το οποίο βρίσκεται στο κατώφλι να γίνει ένα κράτος με πυρηνικά όπλα. Η ευρύτερη Μέση Ανατολή είναι πυριτιδαποθήκη. Και οι ΗΠΑ και η Κίνα αντιμετωπίζουν το ερώτημα ποιος θα κυριαρχήσει στην Ασία και εάν η Ταϊβάν θα επανενωθεί αναγκαστικά με την ηπειρωτική χώρα.
Οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και το ΝΑΤΟ επανεξοπλίζονται
Αντίστοιχα, οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και το ΝΑΤΟ επανεξοπλίζονται, όπως σχεδόν όλοι στη Μέση Ανατολή και την Ασία, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, η οποία έχει ξεκινήσει τη μεγαλύτερη στρατιωτική της συσσώρευση εδώ και πολλές δεκαετίες. Τα υψηλότερα επίπεδα δαπανών για συμβατικά και μη συμβατικά όπλα (συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών, του κυβερνοχώρου, των βιολογικών και των χημικών) είναι ήδη προγραμματισμένα και αυτές οι δαπάνες θα επιβαρύνουν τα δημόσια ταμεία.
Ο παγκόσμιος πόλεμος κατά της κλιματικής αλλαγής θα είναι επίσης ακριβός – τόσο για τον δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Ο μετριασμός και η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα μπορούσαν να κοστίσουν τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τις επόμενες δεκαετίες, και είναι ανόητο να πιστεύουμε ότι όλες αυτές οι επενδύσεις θα τονώσουν την ανάπτυξη.
Το σιωπηρό μη χρηματοδοτούμενο φορτίο χρέους
Μετά από έναν πραγματικό πόλεμο που καταστρέφει μεγάλο μέρος του φυσικού κεφαλαίου μιας χώρας, ένα κύμα επενδύσεων μπορεί φυσικά να προκαλέσει οικονομική επέκταση. Ωστόσο, η χώρα είναι φτωχότερη επειδή έχει χάσει μεγάλο μερίδιο του πλούτου της. Το ίδιο ισχύει και για τις κλιματικές επενδύσεις. Ένα σημαντικό μέρος του υφιστάμενου κεφαλαίου θα πρέπει να αντικατασταθεί, είτε επειδή έχει καταστεί παρωχημένο είτε επειδή έχει καταστραφεί από τα κλιματικά φαινόμενα.
Διεξάγουμε επίσης τώρα έναν δαπανηρό πόλεμο ενάντια στις μελλοντικές πανδημίες. Για διάφορους λόγους – ορισμένοι από τους οποίους σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή – οι εστίες ασθενειών που ενδέχεται να μετατραπούν σε πανδημίες θα γίνουν πιο συχνές. Είτε οι χώρες επενδύουν στην πρόληψη είτε αντιμετωπίζουν μελλοντικές κρίσεις υγείας εκ των υστέρων, θα επιβαρύνονται με υψηλότερο κόστος σε διαρκή βάση, και αυτό θα προσθέσει στην αυξανόμενη επιβάρυνση που σχετίζεται με την κοινωνική γήρανση και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και τα συνταξιοδοτικά προγράμματα. Ήδη, αυτό το σιωπηρό μη χρηματοδοτούμενο φορτίο χρέους εκτιμάται ότι είναι κοντά στο επίπεδο του ρητού δημόσιου χρέους για τις περισσότερες προηγμένες οικονομίες.
Επιπλέον, θα βρισκόμαστε ολοένα και περισσότερο σε έναν πόλεμο ενάντια στις αποδιοργανωτικές επιπτώσεις της «globotics»: ο συνδυασμός παγκοσμιοποίησης και αυτοματοποίησης (συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής) που απειλεί έναν αυξανόμενο αριθμό επαγγελμάτων. Οι κυβερνήσεις θα βρίσκονται υπό πίεση να βοηθήσουν όσους έχουν μείνει πίσω, είτε μέσω προγραμμάτων βασικού εισοδήματος, τεράστιων δημοσιονομικών μεταβιβάσεων ή πολύ διευρυμένων δημόσιων υπηρεσιών.
Τα δίχτυα κοινωνικής προστασίας
Αυτά τα κόστη θα παραμείνουν μεγάλα ακόμη και αν η αυτοματοποίηση οδηγήσει σε άνοδο της οικονομικής ανάπτυξης. Για παράδειγμα, η υποστήριξη ενός πενιχρού καθολικού βασικού εισοδήματος 1.000 $ το μήνα θα κόστιζε στις ΗΠΑ περίπου το 20% του ΑΕΠ τους.
Τέλος, πρέπει επίσης να πολεμήσουμε έναν επείγοντα (και σχετικό) πόλεμο ενάντια στην ανισότητα. Διαφορετικά, η δυσφορία που πλήττει τους νέους και πολλά νοικοκυριά της μεσαίας και εργατικής τάξης θα συνεχίσει να προκαλεί αντιδράσεις κατά της φιλελεύθερης δημοκρατίας και των συνθηκών της ελεύθερης αγοράς. Για να αποτρέψουν τα λαϊκιστικά καθεστώτα από το να έρθουν στην εξουσία και να επιδιώξουν απερίσκεπτες, μη βιώσιμες οικονομικές πολιτικές, οι φιλελεύθερες δημοκρατίες θα χρειαστεί να ξοδέψουν μια περιουσία για να ενισχύσουν τα δίχτυα κοινωνικής προστασίας τους – όπως ήδη κάνουν πολλές.
Οι πέντε πόλεμοι
Η καταπολέμηση αυτών των πέντε «πολέμων» θα είναι δαπανηρή και οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες θα περιορίσουν την ικανότητα των κυβερνήσεων να τους χρηματοδοτήσουν με υψηλότερους φόρους. Ο λόγοςφόρων προς ΑΕΠ είναι ήδη υψηλός στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες –ιδίως στην Ευρώπη– και η φοροδιαφυγή, η φοροαποφυγή και το arbitrage θα περιπλέξουν περαιτέρω τις προσπάθειες για αύξηση των φόρων στα υψηλά εισοδήματα και το κεφάλαιο.
Έτσι, η διεξαγωγή αυτών των αναγκαίων πολέμων θα αυξήσει τις κρατικές δαπάνες και τις μεταβιβάσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ, και χωρίς ανάλογη αύξηση των φορολογικών εσόδων. Τα διαρθρωτικά δημοσιονομικά ελλείμματα θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο από ό,τι είναι ήδη, οδηγώντας δυνητικά σε μη βιώσιμους δείκτες χρέους που θα αυξήσουν το κόστος δανεισμού και θα κορυφωθούν σε κρίσεις χρέους, με εμφανείς αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη.
Για τις χώρες που δανείζονται σε δικά τους νομίσματα, η ενδεδειγμένη επιλογή θα είναι να επιτραπεί υψηλότερος πληθωρισμός για τη μείωση της πραγματικής αξίας του μακροπρόθεσμου ονομαστικού χρέους σταθερού επιτοκίου. Αυτή η προσέγγιση λειτουργεί ως εισφορά κεφαλαίου έναντι των αποταμιευτών και των πιστωτών υπέρ δανειοληπτών και οφειλετών και μπορεί να συνδυαστεί με συμπληρωματικά, δρακόντεια μέτρα όπως η οικονομική καταστολή, οι φόροι επί του κεφαλαίου και η απόλυτη αθέτηση υποχρεώσεων (για χώρες που δανείζονται σε ξένα νομίσματα ή το χρέος είναι σε μεγάλο βαθμό βραχυπρόθεσμο ή αναπροσαρμόζεται στον πληθωρισμό).
Επειδή ο «φόρος πληθωρισμού» είναι μια λεπτή και ύπουλη μορφή φορολογίας που δεν απαιτεί νομοθετική ή εκτελεστική έγκριση, είναι η προεπιλεγμένη οδός της ελάχιστης αντίστασης όταν τα ελλείμματα και τα χρέη είναι ολοένα και πιο μη βιώσιμα.
Έχω επικεντρωθεί κυρίως σε παράγοντες από την πλευρά της ζήτησης που θα οδηγήσουν σε υψηλότερες δαπάνες, ελλείμματα, νομισματοποίηση του χρέους και πληθωρισμό. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης πολλά μεσοπρόθεσμα αρνητικά σοκ της συνολικής προσφοράς που θα μπορούσαν να προσθέσουν στις σημερινές στασιμοπληθωριστικές πιέσεις, αυξάνοντας τον κίνδυνο ύφεσης και διαδοχικών κρίσεων χρέους. Το Great Moderation είναι νεκρό και θαμμένο. Η Μεγάλη Στασιμοπληθωριστική Κρίση Χρέους είναι μπροστά μας.
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
