Ένα δημοσίευμα στη γαλλική εφημερίδα Le Monde, τρεις ημέρες πριν τον β’ γύρο των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία, ουσιαστικά αποκαλύπτει ένα υπόγειο ρεύμα ανησυχίας που επικρατεί στη Δύση, παρακολουθώντας τις πολιτικές διεργασίες που συντελούνται στη χώρα, πριν την κρίσιμη ψήφο.
«Εναγκαλισμός»
Στο δημοσίευμα αυτό, ο Τούρκος συγγραφέας και πολιτικός αναλυτής Χαλίλ Καραβελί, δίνοντας συνέντευξη στη γαλλική εφημερίδα, σημειώνει ότι «ο εθνικισμός αγκαλιάζει στην Τουρκία όλες τις τάξεις και όλες τις ιδεολογίες, είτε είναι δεξιές είτε αριστερές, είτε είναι κοσμικές είτε θρησκευτικές», προσθέτοντας ότι το κέντρο βάρους της τουρκικής πολιτικής σκηνής κινείται πλέον γύρω από μια ευρεία εθνικιστική συναίνεση που κυριαρχεί στις συζητήσεις και υπερβαίνει τους πολιτικούς συνασπισμούς.
Κίνδυνος
Η γαλλική εφημερίδα υπογραμμίζει εξάλλου ότι ποτέ από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας η τουρκική Βουλή δεν είχε τόσους πολλούς εθνικιστές και ισλαμιστές βουλευτές, ενώ ταυτόχρονα σημειώνει ότι οι αριστερές ή σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις εκπροσωπούνται σήμερα στο κοινοβούλιο λιγότερο παρά ποτέ. «Κατά τη γνώμη μου, δεν είναι οι ξένοι που θα υποφέρουν περισσότερο [σ.σ. από αυτή τη νέα κατάσταση], αλλά οι μειονότητες που ζουν στην Τουρκία, ιδίως οι Κούρδοι. Υπάρχει ο κίνδυνος να αναπτυχθεί ένας ακόμη πιο πολωτικός λόγος», λέει ο Κεμάλ Καν, πολιτικός αναλυτής και αρθρογράφος.
Εθνικισμός
Οι δυσοίωνες αυτές παρατηρήσεις έρχονται σε μια κρίσιμη στιγμή, όπου οι αρχηγοί δύο κομμάτων με σαφή – πιο σαφή δεν γίνεται – εθνικιστικά χαρακτηριστικά και αντιμεταναστευτικές θέσεις προσέφεραν στήριξη στους «μονομάχους» της Κυριακής, τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ενόψει του β’ εκλογικού γύρου για την ανάδειξη του νέου Προέδρου της χώρας. Συγκεκριμένα, ο Σινάν Ογάν (που συγκέντρωσε περίπου το 5% των ψήφων στον α’ γύρο) δήλωσε ότι θα στηρίξει τον Ερντογάν.
Στήριξη
Δύο μέρες αργότερα, ο Ουμίτ Οζντάγ, επικεφαλής του εθνικιστικού κόμματος Zafer και πρώην αναπληρωτής ηγέτης του ακροδεξιού ΜΗΡ, του πολιτικού βραχίονα των «Γκρίζων Λύκων», που εξασφάλισε το 2,2% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές της 14ης Μαΐου, κάλεσε τους υποστηρικτές του να ψηφίσουν τον Κιλιτσντάρογλου. Ο Οζντάγ, μάλιστα, αποκάλυψε ότι είχε παρόμοιες συνομιλίες και με το κόμμα του Ερντογάν (AKP), αλλά αποφάσισε να μην τον υποστηρίξει επειδή τα σχέδια του κόμματος δεν περιελάμβαναν τον επαναπατρισμό μεταναστών.
Στροφή
Σημειώνεται ότι λίγες ημέρες πριν, ο Κιλιτσντάρογλου ανέβασε δραματικά τους τόνους και δεσμεύτηκε ότι αν εκλεγεί πρόεδρος της Τουρκίας θα επαναπατρίσει όλους τους μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα, μια χώρα που ήδη φιλοξενεί περίπου τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία και άλλες χώρες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. To ενδιαφέρον είναι ότι εκατομμύρια Τούρκων είναι και οι ίδιοι μετανάστες σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και, μάλιστα, σημαντικός αριθμός τους συμμετέχει στις εκλογές στη χώρα (μάλιστα, στις 14 Μαΐου, οι περισσότεροι απόδημοι Τούρκοι στήριξαν τον Ερντογάν).
Κυριαρχία
Η στροφή της Τουρκίας στον εθνικισμό δεν είναι κάτι νέο, ωστόσο, φαίνεται ότι η τάση αυτή έχει αρχίσει να γιγαντώνεται τα τελευταία χρόνια: στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, εκτός από τις 323 έδρες που πήρε η Λαϊκή Συμμαχία (Ερντογάν, ΜΗΡ συν δύο υπερεθνικιστικά ισλαμικά κόμματα), ακόμα και η Εθνική Συμμαχία της αντιπολίτευσης διαθέτει ισχυρό εθνικιστικό πόλο, το «Καλό Κόμμα» της Μεράλ Ακσενέρ που είναι από τους «μεγάλους παίκτες» του χώρου. Στην ουσία, ελάχιστες πολιτικές δυνάμεις δεν διακατέχονται από εθνικιστικές τάσεις, ενώ στη συζήτηση έχει μπει με σκληρό τρόπο και το μεταναστευτικό.
Ανησυχία
Προφανώς, η Δύση παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις, καθώς μια «σκληρή» στροφή της Τουρκίας προς τον εθνικισμό, σε συνδυασμό με τις ήδη τεταμένες σχέσεις με κάμποσους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ (ΗΠΑ, Γαλλία, Ελλάδα, κλπ), θα κάνει εξαιρετικά δύσκολες τις προσπάθειες επαναπροσέγγισης, ενώ δεν αποκλείεται ο νέος πρόεδρος να χρησιμοποιήσει το αντιμεταναστευτικό αίσθημα ως μοχλό πίεσης προς την Ευρώπη, όπως επιχείρησε να κάνει με την Ελλάδα ο Ερντογάν στις αρχές του 2020.
