Oι πιθανότητες ανοιχτής σύγκρουσης – ή ατυχήματος ή στρατιωτικού συμβάντος που πυροδοτεί μια απρογραμμάτιστη κλιμάκωση – παραμένουν ελάχιστες, συμφωνoύν αναλυτές από την Ελλάδα και την Τουρκία, εκτιμήσεις που μεταδίδει σε ανταποκρίσή του, από την Αθήνα και την Άγκυρα, το Associeted Press.
Ωστόσο, σημειώνει το Πρακτορείο, ακόμη και με τα πρότυπα των συχνά τεταμένων σχέσεων Τουρκίας και Ελλάδας, ό,τι συμβαίνει τωρα “πρόκειται για μια αξιοσημείωτη κλιμάκωση“.
Μιλώντας σε νέους σε μια πόλη της Μαύρης Θάλασσας, ο Πρόεδρος της Τουρκίας απείλησε ευθέως τον δυτικό γείτονα της χώρας του: Οιι Έλληνες καλά θα κάνουν να «ηρεμήσουν», είπε, διαφορετικξά, οι νέοι βαλλιστικοί πύραυλοι της Τουρκίας θα χτυπήσαν την πρωτεύουσά τους.
Το σχόλιο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν η συνέχεια επανειλημμένων απειλών και προειδοποιήσεων τους τελευταίους μήνες: Οι υποτιθέμενες παραβιάσεις των διεθνών συνθηκών από την Ελλάδα θα μπορούσαν να θέσουν σε αμφισβήτηση την κυριαρχία πολλών κατοικημένων ελληνικών νησιών. Τα τουρκικά στρατεύματα, προειδοποίησε ο Ερντογάν σε πολλές περιπτώσεις, θα μπορούσαν να μπουν στην Ελλάδα «ξαφνικά μια νύχτα».
Η εντυπωσιακή ρητορική του Ερντογάν οδήγησε σε ερωτήματα σχετικά με τους λόγους που κρύβονται πίσω από αυτήν και εάν πράγματι θα μπορούσε να αποτελέσει προοίμιο για πιο ανησυχητικές εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, δύο χωρών μελών του ΝΑΤΟ.
Και οι δύο χώρες οδεύουν σε εθνικές εκλογές
Και οι δύο χώρες οδεύουν σε εθνικές εκλογές το πρώτο εξάμηνο του 2023, κάτι που είναι πιθανό να εντείνει ακόμη περισσότερο τη ρητορική. Και, επίσης, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έδειξε ότι μια εισβολή σε μια μικρότερη ευρωπαϊκή χώρα από μια μεγαλύτερη γειτονική δύναμη δεν είναι πλέον αδιανόητη.
- Ωστόσο, οι αναλυτές και στις δύο πλευρές του Αιγαίου είναι επιφυλακτικοί, σημειώνοντας μια κλιμάκωση των λεκτικών κραυγών, αλλά εξακολουθούν να εκτιμούν μια στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ των γειτόνων Ελλάδας και Τουρκίας ως απίθανη.
Ελλάδα και τουρκία διαφωνούν για μια μεγάλη ποικιλία άλλων θεμάτων, συμπεριλαμβανομένου του εθνικά διχασμένου νησιού της Κύπρου, των θαλάσσιων συνόρων στη Μεσόγειο Θάλασσα και των διεκδικήσεων της κυριαρχίας στο Αιγαίο Πέλαγος, μέσω του οποίου διέρχονται τα κοινά τους σύνορα. Το 2021, τουρκικά και ελληνικά πολεμικά πλοία “συγκρούστηκαν” για λίγο κατά τη διάρκεια μιας έντονης διαμάχης σχετικά με τα δικαιώματα εξερεύνησης πιθανών υπεράκτιων ενεργειακών αποθεμάτων.
Κοντά στον πόλεμο τρεις φορές τον τελευταίο μισό αιώνα
Η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν φτάσει κοντά σε πόλεμο τρεις φορές τον τελευταίο μισό αιώνα. Η πιο πρόσφατη ήταν τον Ιανουάριο του 1996, όταν η επέμβαση των ΗΠΑ την τελευταία στιγμή απέτρεψε μια ένοπλη σύγκρουση για ένα ζευγάρι ακατοίκητων νησίδων που ονομάζονται Ίμια στα ελληνικά και Καρντάκ στα τουρκικά.
Λίγοι άνθρωποι σε κάθε χώρα είχαν ακούσει ποτέ για αυτά τα νησιά πριν. Αλλά οι εντάσεις οδήγησαν σε μια δραματική στρατιωτική συσσώρευση στο Αιγαίο και μια συντριβή ελικοπτέρου του ελληνικού ναυτικού που οδήγησε στο θάνατο τρεις αξιωματικούς.
Ακόμη και πριν από εκείνη την κρίση, η ρητορική, ιδιαίτερα από την Τουρκία, δεν ήταν τόσο πολεμική όσο είναι τώρα.
Οι παράγοντες που τροφοδοτούν την κλιμάκωση
«Είναι άνευ προηγουμένου. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει», λέει ο Κωνσταντίνος Φίλης, καθηγητής διεθνών σχέσεων που διευθύνει το Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων στο Αμερικανικό Κολλέγιο. «Μιλάμε για σχεδόν 2 1/2 μήνες όπου έχουμε σχεδόν καθημερινές δηλώσεις της Τουρκίας κατά της Ελλάδας. Αυτό δεν έχει ξανασυμβεί σε βάθος χρόνου και σίγουρα δεν θυμάμαι να υπήρξαν τέτοιες άμεσες απειλές».
Οι παράγοντες που τροφοδοτούν την κλιμάκωση είναι περίπλοκοι. Μαζί με την προσέγγιση των εκλογών, περιλαμβάνουν εντάσεις στις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον αποκλεισμό της από ένα πρόγραμμα αγοράς μαχητικών αεροσκαφών μεταξύ άλλων, λένε οι αναλυτές.
Οι ΗΠΑ αφαίρεσαν την Τουρκία από το πρόγραμμα παραγωγής μαχητικών αεροσκαφών F-35 το 2019, όταν η Άγκυρα αγόρασε ένα ρωσικής κατασκευής αντιπυραυλικό αμυντικό σύστημα, το S-400, το οποίο η Ουάσιγκτον είπε ότι αποτελεί απειλή για τα μαχητικά αεροσκάφη stealth. Έκτοτε, η Άγκυρα ζήτησε νέα τζετ και κιτ F-16 για τον εκσυγχρονισμό του υπάρχοντος στόλου της, αλλά αυτή η αγορά απαιτεί έγκριση από το Κογκρέσο των ΗΠΑ.
Η Ελλάδα άσκησε πιέσεις στην Ουάσιγκτον να εμποδίσει τη μεγαλύτερη, πιο ισχυρή γείτονά της από την αγορά F-16, ενώ παράλληλα επιδιώκει το δικό της πρόγραμμα στρατιωτικών προμηθειών και εκσυγχρονισμού, το οποίο περιλαμβάνει νέα μαχητικά αεροσκάφη και νέα πολεμικά πλοία που κατασκευάζονται αυτή τη στιγμή.
Ερντογάν: οι πύραυλοί μας «τρόμαζαν τους Έλληνες»
Μιλώντας στη βόρεια τουρκική πόλη Σαμψούντα νωρίτερα τον Δεκέμβριο, ο Ερντογάν είπε ότι η Τουρκία έχει αρχίσει να κατασκευάζει τους δικούς της βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς, οι οποίοι, όπως είπε, «τρόμαζαν τους Έλληνες».
«(Οι Έλληνες) φοβούνται ότι «μπορεί να χτυπήσει την Αθήνα», είπε ο Ερντογάν. «Φυσικά και θα γίνει. Αν δεν μείνετε ήρεμοι, αν προσπαθήσετε να αγοράσετε οπλισμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα μέρη (για να οχυρώσετε) τα νησιά, μια χώρα όπως η Τουρκία … πρέπει να κάνει κάτι».
«Νομίζω ότι η δήλωση του Ερντογάν για τους πυραύλους του ήταν ο τρόπος του να πει στην Ελλάδα ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει (στρατιωτική) ισορροπία, ότι η Τουρκία εξακολουθεί να είναι πιό ισχυρή και επομένως η Ελλάδα πρέπει να ενεργεί πολύ προσεκτικά», δήλωσε ο Ozgur Unluhisarcikli, διευθυντής του γραφείου του German Marshall Fund στην Άγκυρα. Και πρόσθεσε: «Παρόλα αυτά, αν σταθείς στα λόγια του, πρόκειται για απειλή και δεν πρέπει να έχει θέση στις τουρκοελληνικές σχέσεις».
Ρητορική εκλογών
Ο Unluhisarcikli είπε ότι εκτός από το να υπενθυμίσει στην Ελλάδα τις στρατιωτικές δυνατότητες της Τουρκίας, ο Ερντογάν ελπίζει επίσης ότι τα σκληρά λόγια του θα τον βοηθήσουν στις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί επί του παρόντος για τον Ιούνιο.
Στην εξουσία από το 2003, ο Ερντογάν επιδιώκει μια τρίτη θητεία ως πρόεδρος εν μέσω οικονομικής κρίσης και εκτοξευόμενου πληθωρισμού που έχει καταβροχθίσει τα κέρδη και έχει θέσει ακόμη και τις βασικές ανάγκες απρόσιτες για πολλούς.
Ο Unluhisarcikli πιστεύει ότι η απειλή για την Ελλάδα δεν θα κάνει μεγάλη διαφορά στον προεκλογικό αγώνα. «Οι προηγούμενες εκλογές και επίσης οι παρούσες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η εθνική ρητορική βοηθάει λίγο στην αρχή, αλλά ο αντίκτυπος είναι βραχύβιος», είπε. «Ο αντίκτυπός του δεν είναι καν σχεδόν συγκρίσιμος με την οικονομική κατάσταση».
Πρώτη φορά ο Ερντογάν “παίζει” Ελλάδα σε εκλογές
Ο Φίλης συμφώνησε ότι οι τουρκικές εκλογές ήταν μεταξύ των λόγων για τη λεκτική κλιμάκωση του Ερντογάν. Όμως, σημείωσε, ήταν η πρώτη φορά που η Ελλάδα εμφανίστηκε τόσο εμφανώς στον δημόσιο λόγο ενόψει μιας εθνικής ψηφοφορίας.
Η Άγκυρα έχει επικεντρωθεί πρόσφατα στη στρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών στο ανατολικό Αιγαίο, λέγοντας ότι οι διεθνείς συνθήκες απαγορεύουν την παρουσία ενόπλων δυνάμεων. Η Ελλάδα αντιτείνει ότι τηρεί τις συνθήκες, αλλά πρέπει να υπερασπιστεί τα νησιά έναντι πιθανής επίθεσης από την Τουρκία, η οποία διατηρεί μια αρκετά μεγάλη στρατιωτική δύναμη στις απέναντι κοντινές ακτές της.
Ομοιότητες με αυτό που έκανε και κάνει η Ρωσία στην Ουκρανία
Η Τουρκία «χτίζει μια ιστορία, μια αφήγηση, ώστε να μπορεί (εν δυνάμει) να αποδώσει τη δική της επιθετική πράξη εναντίον της Ελλάδας σε νόμιμη αυτοάμυνα», είπε ο Φίλης, μια τακτική που «έχει πολλές ομοιότητες με αυτό που έκανε και κάνει η Ρωσία στην Ουκρανία.»
Ωστόσο, οι πιθανότητες ανοιχτής σύγκρουσης – ή ατυχήματος ή στρατιωτικού συμβάντος που πυροδοτεί μια απρογραμμάτιστη κλιμάκωση – παραμένουν ελάχιστες, συμφώνησαν και οι δύο αναλυτές. Μια ένοπλη σύγκρουση είναι «ακόμα πολύ, πολύ μικρή πιθανότητα», είπε ο Unluhisarcikli, σημειώνοντας ότι παλαιότερα ατυχήματα, όπως συγκρούσεις μεταξύ πλοίων του πολεμικού ναυτικού ή συντριβές τζετ κατά τη διάρκεια περιπολιών σε νησιά, δεν είχαν οδηγήσει την Τουρκία και την Ελλάδα σε πόλεμο.
Ένα στρατιωτικό επεισόδιο ή σύγκρουση «είναι ένα σενάριο που δεν έχει πολλές πιθανότητες», είπε ο Φίλης. «Αλλά το κλίμα που καλλιεργεί η τουρκική ηγεσία θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο πιο εύκολο»…
ΠΗΓΗ: Associeted Press (Elena Becatoros and Suzan Frazer)
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
