Η Χερσώνα ήταν η πρώτη ουκρανική πόλη που κατάφεραν να καταλάβουν οι Ρώσοι και καθώς βρισκόταν επίσης κοντά στο προπύργιο της Ρωσίας, στην Κριμαία, το κοντινό αεροδρόμιο Chornobaivka, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, θα ήταν σημαντικό για το επόμενο στάδιο της επίθεσης. Όμως τα πράγματα δεν πήγαν σύμφωνα με το σχέδιο, σημειώνεται σε ανάλυση του Foreign Affairs.
Την ίδια ημέρα που οι Ρώσοι κατέλαβαν το αεροδρόμιο Chornobaivka, τον περασμένο Φεβρουάριο, οι Ουκρανικές δυνάμεις άρχισαν να αντεπιτίθενται με οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και σύντομα χτύπησαν τα ελικόπτερα που μετέφεραν προμήθειες από την Κριμαία.
Ρωσική στρατηγική με καταστροφικά αποτελέσματα
Στις αρχές Μαρτίου, σύμφωνα με Ουκρανικές αμυντικές πηγές, Ουκρανοί στρατιώτες πραγματοποίησαν μια καταστροφική νυχτερινή επιδρομή στο αεροδρόμιο, καταστρέφοντας ένα στόλο από 30 ρωσικά στρατιωτικά ελικόπτερα. Περίπου μια εβδομάδα αργότερα, οι Ουκρανικές δυνάμεις κατέστρεψαν άλλα επτά.
- Μέχρι τις 2 Μαΐου, η Ουκρανία είχε πραγματοποιήσει 18 ξεχωριστές επιθέσεις στο αεροδρόμιο, οι οποίες, σύμφωνα με το Κίεβο, είχαν εξουδετερώσει όχι μόνο δεκάδες ελικόπτερα, αλλά και αποθήκες πυρομαχικών, δύο Ρώσους στρατηγούς και σχεδόν ένα ολόκληρο ρωσικό τάγμα.
Ωστόσο, καθ’ όλη τη διάρκεια αυτών των επιθέσεων, οι ρωσικές δυνάμεις συνέχισαν να μεταφέρουν εξοπλισμό και υλικό με ελικόπτερα.
Καθώς στερούνταν τόσο μιας συνεκτικής στρατηγικής για την υπεράσπιση του αεροδιαδρόμου, όσο και μιας βιώσιμης εναλλακτικής βάσης, οι Ρώσοι απλώς επέμειναν στις αρχικές τους εντολές, με καταστροφικά αποτελέσματα, επισημαίνεται στην ανάλυση του Foreign Affairs.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε τη μάχη της Chornobaivka ως σύμβολο της ανικανότητας των Ρώσων διοικητών, οι οποίοι οδηγούσαν «τους ανθρώπους τους στη σφαγή».
Από την αρχή, οι προσεγγίσεις της Ρωσικής στρατιωτικής διοίκησης ήταν ακατανόητες. Και οι αντιθέσεις που εμφάνιζαν οι στρατιωτικές κινήσεις των Ρώσων εισβολαίων μπορεί να εξηγήσουν σε μεγάλο βαθμό γιατί ο ρωσικός στρατός υπολείπεται τόσο πολύ των προσδοκιών.
Τις εβδομάδες που προηγήθηκαν της εισβολής της 24ης Φεβρουαρίου, οι δυτικοί ηγέτες και αναλυτές και ο διεθνής Τύπος ήταν φυσικά προσηλωμένοι στις συντριπτικές δυνάμεις που ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, συγκέντρωνε στα σύνορα της Ουκρανίας.
Έως και 190.000 Ρώσοι στρατιώτες ήταν έτοιμοι να εισβάλουν στη χώρα. Οργανωμένοι σε περίπου 120 τακτικές ομάδες ταγμάτων, κάθε μία από αυτές διέθετε τεθωρακισμένα και πυροβολικό και υποστηριζόταν από ανώτερη αεροπορική υποστήριξη.
Η υπεροψία του Πούτιν και η απρόσμενη Ουκρανική αντοχή
Λίγοι φαντάζονταν ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα μπορούσαν να αντέξουν για πολύ καιρό απέναντι στον ρωσικό οδοστρωτήρα.
Το κύριο ερώτημα σχετικά με τα ρωσικά σχέδια ήταν αν περιελάμβαναν επαρκείς δυνάμεις για να έχουν κατοχή σε μια τόσο μεγάλη χώρα μετά τη νίκη στη μάχη. Αλλά οι εκτιμήσεις δεν είχαν λάβει υπόψη τους τα πολλά στοιχεία που συνθέτουν μια πραγματική μέτρηση των στρατιωτικών δυνατοτήτων.
- Η στρατιωτική ισχύς δεν αφορά μόνο στους εξοπλισμούς ενός έθνους και την ικανότητα με την οποία χρησιμοποιούνται. Πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους πόρους του εχθρού, καθώς και τις συνεισφορές των συμμάχων και των φίλων, είτε με τη μορφή πρακτικής βοήθειας, είτε με τη μορφή άμεσων επεμβάσεων.
Πάνω απ’ όλα, ωστόσο, η στρατιωτική ισχύς εξαρτάται από την αποτελεσματική διοίκηση. Και αυτό περιλαμβάνει τόσο τους πολιτικούς ηγέτες μιας χώρας, οι οποίοι ενεργούν ως ανώτατοι διοικητές, όσο και εκείνους που επιδιώκουν να επιτύχουν τους στρατιωτικούς τους στόχους ως επιχειρησιακοί διοικητές.
Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία υπογράμμισε τον κρίσιμο ρόλο της διοίκησης στον καθορισμό της τελικής στρατιωτικής επιτυχίας. Ο Πούτιν δυσκολεύεται ακόμη και να αποκτήσει τον έλεγχο της επικράτειας. Και ο τρόπος με τον οποίο οι δυνάμεις του διεξάγουν τον πόλεμο έχει ήδη επιτρέψει την εκτίμηση ότι κάθε προσπάθεια διακυβέρνησης, ακόμη και στην υποτιθέμενη φιλορωσική ανατολική Ουκρανία, θα συναντήσει εχθρότητα και αντίσταση.
Και αυτό επειδή, ξεκινώντας την εισβολή, ο Πούτιν έκανε το γνωστό αλλά καταστροφικό λάθος να υποτιμήσει τον εχθρό, θεωρώντας τον αδύναμο στον πυρήνα του, ενώ είχε υπερβολική εμπιστοσύνη στο τι θα μπορούσαν να επιτύχουν οι δικές του δυνάμεις.
Η τακτική και η έξυπνη διοίκηση νίκησαν τα όπλα
Μόλις ξεκίνησε η εισβολή, οι κεντρικές αδυναμίες της Ρωσικής εκστρατείας έγιναν εμφανείς. Το σχέδιο προέβλεπε έναν σύντομο πόλεμο, με αποφασιστικές προόδους σε διάφορα μέρη της χώρας την πρώτη ημέρα.
Αλλά η αισιοδοξία του Πούτιν και των συμβούλων του, σήμαινε ότι το σχέδιο διαμορφώθηκε σε μεγάλο βαθμό γύρω από ταχείες επιχειρήσεις από επίλεκτες μονάδες μάχης.
Λίγη προσοχή δόθηκε στην υλικοτεχνική υποδομή και τις γραμμές ανεφοδιασμού, γεγονός που περιόρισε την ικανότητα της Ρωσίας να διατηρήσει την επίθεση μόλις αυτή σταμάτησε, και όλα τα βασικά στοιχεία του σύγχρονου πολέμου, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, των καυσίμων και των πυρομαχικών, άρχισαν να καταναλώνονται γρήγορα.
Το πρώτο σημάδι ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν σύμφωνα με το σχέδιο του Πούτιν ήταν αυτό που συνέβη στο αεροδρόμιο του Χοστόμελ, κοντά στο Κίεβο.
Έχοντας πιστέψει ότι θα συναντούσαν μικρή αντίσταση, οι επίλεκτοι αλεξιπτωτιστές που είχαν σταλεί για να κρατήσουν το αεροδρόμιο για τα εισερχόμενα μεταφορικά αεροσκάφη, αντ’ αυτού απωθήθηκαν από μια ουκρανική αντεπίθεση.
Τελικά, οι Ρώσοι κατάφεραν να καταλάβουν το αεροδρόμιο, αλλά μέχρι τότε είχε υποστεί πολλές ζημιές για να έχει αξία.
Αλλού, φαινομενικά τρομερές ρωσικές μονάδες τεθωρακισμένων αναχαιτίστηκαν από πολύ πιο ελαφρά οπλισμένους Ουκρανούς υπερασπιστές. Σύμφωνα με μια μαρτυρία, μια τεράστια φάλαγγα ρωσικών τεθωρακισμένων, που είχε προορισμό το Κίεβο, σταμάτησε αρχικά από μια ομάδα μόλις 30 Ουκρανών στρατιωτών, οι οποίοι την πλησίασαν τη νύχτα με τετρακίνητα ποδήλατα και κατάφεραν να καταστρέψουν μερικά οχήματα στην κεφαλή της φάλαγγας, αφήνοντας τα υπόλοιπα κολλημένα σε ένα στενό οδόστρωμα και ανοιχτά σε περαιτέρω επιθέσεις.
Οι Ουκρανοί επανέλαβαν με επιτυχία τέτοιες ενέδρες σε πολλές άλλες περιοχές.
Οι ουκρανικές δυνάμεις, με τη βοήθεια της Δύσης, είχαν προβεί σε ενεργητικές μεταρρυθμίσεις και είχαν σχεδιάσει προσεκτικά την άμυνά τους. Είχαν επίσης υψηλά κίνητρα, σε αντίθεση με πολλούς Ρώσους ομολόγους τους, οι οποίοι δεν ήταν σίγουροι για τον λόγο που βρίσκονταν εκεί.
Οι ευέλικτες ουκρανικές μονάδες, που στηρίχθηκαν αρχικά σε αντιαρματικά όπλα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη και στη συνέχεια σε πυροβολικό, αιφνιδίασαν τις ρωσικές δυνάμεις.
Τελικά, λοιπόν, η πρώιμη πορεία του πολέμου δεν καθορίστηκε από τους μεγαλύτερους αριθμούς και τη δύναμη πυρός, αλλά από την ανώτερη τακτική, την αφοσίωση και τη διοίκηση.
Απανωτά σφάλματα του Πούτιν
Από την αρχή της εισβολής, η αντίθεση μεταξύ της Ρωσικής και της Ουκρανικής προσέγγισης της διοίκησης ήταν έντονη. Το αρχικό στρατηγικό λάθος του Πούτιν ήταν να υποθέσει ότι η Ουκρανία ήταν ανίκανη να αντισταθεί στη ρωσική ισχύ.
Καθώς η εισβολή δεν έφερνε τα προσδοκόμενα για τη Μόσχα αποτελέσματα, ο Πούτιν φάνηκε ανίκανος να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα, επιμένοντας ότι η εκστρατεία ήταν εντός χρονοδιαγράμματος και προχωρούσε σύμφωνα με το σχέδιο.
Αποφεύγοντας να αναφέρουν τον υψηλό αριθμό των ρωσικών απωλειών και τις πολυάριθμες αποτυχίες στο πεδίο της μάχης, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ενίσχυσαν αδιάκοπα την κυβερνητική προπαγάνδα για τον πόλεμο.
- Αντίθετα, ο Ζελένσκι, ο αρχικός στόχος της ρωσικής επιχείρησης, αρνήθηκε τις προσφορές των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων δυτικών δυνάμεων να μεταφερθεί σε ασφαλές μέρος για να σχηματίσει κυβέρνηση εξορίας. Όχι μόνο επέζησε, αλλά παρέμεινε στο Κίεβο, ορατός και ομιλητικός, συσπειρώνοντας το λαό του και πιέζοντας τις δυτικές κυβερνήσεις για περισσότερη υποστήριξη, οικονομική και στρατιωτική.
Η βλαβερή επιρροή του Πούτιν επικρέμεται επίσης πάνω από άλλες βασικές στρατηγικές αποφάσεις της Ρωσίας.
- Η πρώτη, μετά τις αρχικές αναποδιές, ήταν η απόφαση του ρωσικού στρατού να υιοθετήσει τη βάναυση τακτική που είχε χρησιμοποιήσει στην Τσετσενία και τη Συρία: να στοχεύσει πολιτικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων νοσοκομείων και κατοικιών.Οι επιθέσεις αυτές προκάλεσαν τεράστια δυστυχία και κακουχίες και, όπως ήταν αναμενόμενο, ενίσχυσαν την αποφασιστικότητα της Ουκρανίας.
- Μια δεύτερη σημαντική στρατηγική απόφαση ελήφθη στις 25 Μαρτίου, όταν η Ρωσία εγκατέλειψε τον μαξιμαλιστικό στόχο της κατάληψης του Κιέβου και ανακοίνωσε ότι επικεντρώθηκε στην «πλήρη απελευθέρωση» της περιοχής του Ντονμπάς. Αυτός ο νέος στόχος, αν και υποσχόταν να φέρει μεγαλύτερη δυστυχία στα ανατολικά, ήταν πιο ρεαλιστικός, και θα ήταν ακόμη πιο ρεαλιστικός αν ήταν ο αρχικός στόχος της εισβολής.
Στη νέα επίθεση, η οποία ξεκίνησε στα μέσα Απριλίου, οι ρωσικές δυνάμεις σημείωσαν ελάχιστα κέρδη, ενώ οι ουκρανικές αντεπιθέσεις έπλητταν τις θέσεις τους.
Για να προστεθεί το χτύπημα που δέχτηκε το ρωσικό γόητρο, όταν η ναυαρχίδα της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, το Moskva, βυθίστηκε σε μια τολμηρή ουκρανική επίθεση.
Πως ο Πούτιν ξέμεινε από επιλογές
Μέχρι τις 9 Μαΐου, δεν υπήρχαν πολλά να γιορτάσουν στη Μόσχα. Ακόμα και η παραθαλάσσια πόλη της Μαριούπολης, στην οποία η Ρωσία είχε επιτεθεί ανελέητα από την αρχή του πολέμου και την είχε μετατρέψει σε ερείπια, δεν είχε καταληφθεί πλήρως, παρά μόνο μια εβδομάδα αργότερα.
Μετά από μια αδιάκοπη σειρά κακών διοικητικών αποφάσεων, ο Πούτιν είχε ξεμείνει από επιλογές. Καθώς η επίθεση στην Ουκρανία συμπλήρωνε τον τρίτο μήνα της, πολλοί παρατηρητές άρχισαν να σημειώνουν ότι η Ρωσία είχε κολλήσει σε έναν πόλεμο, που δεν μπορούσε να κερδίσει και που δεν τολμούσε να χάσει.
Οι δυτικές κυβερνήσεις και οι ανώτεροι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ άρχισαν να μιλούν για μια σύγκρουση που θα μπορούσε να συνεχιστεί για μήνες, και ενδεχομένως για χρόνια, στο μέλλον.
Αυτό θα εξαρτιόταν από την ικανότητα των Ρώσων διοικητών να συνεχίσουν τη μάχη, με εξαντλημένες δυνάμεις με χαμηλό ηθικό και, επίσης, από την ικανότητα της Ουκρανίας να περάσει από μια αμυντική στρατηγική σε μια επιθετική.
Ίσως ο στρατός της Ρωσίας να μπορεί ακόμα να διασώσει κάτι από την κατάσταση. Ή ίσως ο Πούτιν να έβλεπε κάποια στιγμή ότι θα ήταν φρόνιμο να ζητήσει κατάπαυση του πυρός, ώστε να μπορέσει να εξαργυρώσει τα κέρδη που πέτυχε στις αρχές του πολέμου, πριν τα πάρει μια ουκρανική αντεπίθεση, παρόλο που αυτό θα σήμαινε την παραδοχή της αποτυχίας.
Ουκρανία: παράδειγμα των ορίων της στρατιωτικής ισχύος
Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν αντλούμε μεγάλα διδάγματα από πολέμους με τις δικές τους ιδιαιτερότητες, ιδίως από έναν πόλεμο του οποίου οι πλήρεις συνέπειες δεν είναι ακόμη γνωστές, επισημαίνεται στην ανάλυση του Foreign Affairs.
Οι αναλυτές και οι στρατιωτικοί σχεδιαστές είναι βέβαιο ότι θα μελετούν τον πόλεμο στην Ουκρανία για πολλά χρόνια, ως παράδειγμα των ορίων της στρατιωτικής ισχύος, αναζητώντας εξηγήσεις στο γιατί μία από τις ισχυρότερες και μεγαλύτερες ένοπλες δυνάμεις στον κόσμο, με τρομερή αεροπορία και ναυτικό και νέο εξοπλισμό και με πρόσφατη και επιτυχημένη εμπειρία μάχης, παραπαίει τόσο άσχημα.
- Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία, λοιπόν, είναι πρωτίστως μια μελέτη αποτυχίας της ανώτατης διοίκησης. Τα λάθη του Πούτιν δεν ήταν μοναδικά – ήταν λάθη τυπικά, που γίνονται από αυταρχικούς ηγέτες, οι οποίοι φτάνουν να πιστεύουν τη δική τους προπαγάνδα.
Οι Ρώσοι πολεμούν για μια αυταπάτη
Η ικανότητα αποτελεσματικής δράσης σε οποιοδήποτε επίπεδο διοίκησης απαιτεί δέσμευση στην αποστολή και κατανόηση του πολιτικού σκοπού της.Αυτά τα στοιχεία απουσιάζουν από τη ρωσική πλευρά, λόγω του τρόπου με τον οποίο ο Πούτιν ξεκίνησε τον πόλεμό του:
- Ο εχθρός που οι ρωσικές δυνάμεις περίμεναν δεν ήταν αυτός που αντιμετώπισαν, και ο Ουκρανικός πληθυσμός δεν ήταν, αντίθετα με ό,τι τους είχαν πει, διατεθειμένος να “απελευθερωθεί”.
Όσο πιο μάταιος είναι ο αγώνας, τόσο χαμηλότερο είναι το ηθικό και τόσο ασθενέστερη η πειθαρχία όσων πολεμούν. Υπό αυτές τις συνθήκες, η τοπική πρωτοβουλία μπορεί απλά να οδηγήσει σε λιποταξία ή λεηλασία.
Αντίθετα, οι Ουκρανοί υπερασπίζονταν το έδαφός τους απέναντι σε έναν εχθρό, που είχε σκοπό να καταστρέψει τη γη τους.
Υπάρχει μια ασυμμετρία κινήτρων, που επηρέασε τις μάχες από την αρχή – κάτι που μας οδηγεί πίσω στην ανοησία της αρχικής απόφασης του Πούτιν: Είναι δύσκολο να διατάξεις τις δυνάμεις σου να ενεργήσουν για την υποστήριξη μιας αυταπάτης…
