Oι ρωγμές στο καθεστώς Ερντογάν γίνονται όλο και πιο ηχηρές και βαθαίνουν: Η διαπίστωση ανήκει στο Foreign Policy το οποίο, σε ανάλυσή του, προειδοποιεί επίσης ότι η Τουρκία σήμερα είναι πιο ασταθής από όσο ήταν οποιαδήποτε στιγμή τα τελευταία χρόνια.
«Αυτό», όπως εξηγεί η ίδια ανάλυση, «δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει μια νέα εξέγερση όπως εκείνη που ξεκίνησε Πάρκο Γκεζί το καλοκαίρι του 2013 ή ότι ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κινδυνεύει να ανατραπεί».
H αμφισβήτηση της εξουσίας του Ερντογάν
Σημαίνει όμως , όπως υποστηρίζει το Foreign Policy, ότι η ικανότητα του Ερντογάν να διατηρεί τον έλεγχο της χώρας τελεί πλέον υπό αίρεση. Σημαίνει ακόμη ότι οι πιθανότητες για διαδηλώσεις μεγάλης κλίμακας και για κοινωνική αναταραχή είναι αυξημένες – όπως είναι αυξημένη και η πιθανότητα για πολιτικούς διαγκωνισμούς στην κορυφή της κρατικής ιεραρχίας. Και σ’ αυτό το πλαίσιο ο αρθρογράφος του περιοδικού Στίβεν Κουκ ρισκάρει και μια πρόβλεψη – ότι, σε ένα πιθανό κοινωνικό και πολιτικό αδιέξοδο στην Τουρκία μπορεί να δούμε ως διεκδικητές της εξουσίας, κόντρα στον Ερντογάν, είτε τον υπουργό Αμυνας Χουλουσί Ακάρ, είτε τον αρχηγό του στρατού Ουμίτ Ντουντάρ.
Πότε άρχισε η Τουρκία να είναι ασταθής
Τεκμηριώνοντας αυτή την ανάλυση, το Foreign Policy θέτει το ερώτημα «πότε άρχισε η Τουρκία να είναι ασταθής;».
Όπως γράφει, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί μια συγκεκριμένη στιγμή. Η αστάθεια έχει συνέχεια, επισημαίνει. Δείχνει όμως μάλλον ως ορόσημο και ως αφετηρία τα γεγονότα στο Γκεζί διαμαρτυρίες το 2013. Μετά ακολούθησε το μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς και οι διώξεις των Γκιουλενιστών, η κλιμάκωση του πολέμου με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα και βεβαίως η απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Και ύστερα ήρθαν η παρατεταμένη οικονομική κρίση του 2018 και του 2019 και, τέλος, η πανδημία του κοροναϊού το 2020.
Οι αλλεπάλληλες αυτές κρίσεις, όπως σημειώνει η ανάλυση, κούμπωσαν με την μεγάλη στροφή του Ερντογάν στον αυταρχισμό.
Όλα αυτά, αντικατοπτρίζουν την αποτυχία του προεδρικού κόμματος να διευρύνει την πολιτική συμμετοχή, να διαμορφώσει μια πιο ευημερούσα κοινωνία, να συνειδητοποιήσει τις δυνατότητες της Τουρκίας ως μιας μεγάλης δύναμης και να «κουμπώσει» θεσμικά τις θρησκευτικές αξίες με μια καλή διακυβέρνηση που θα συνέβαλε να ξεπεραστούν τα σχίσματα της κοινωνίας.
Η απαξίωση του τουρκικού Τύπου και οι διώξεις
Παραπλεύρως, ο Τύπος έχει απαξιωθεί και έχει μετατραπεί «σε κάτι παραπάνω από ένα σύστημα κυβερνητικών αναμεταδόσεων, υπερβολικής δόσης Ερντογάν και εθνικιστικής παράνοιας».
Όποιος τολμά να αμφισβητήσει την επίσημη αφήγηση σχετικά με την ενοχή των Γκουλενιστών σχεδόν για τα πάντα, είναι πολύ πιθανό να βρεθεί αντιμέτωπος με δίωξη, φυλάκιση, απαλλοτρίωση περιουσίας, οικογενειακή καταστροφή και βίαιη τιμωρία.
Αυτός ο φόβος, όπως γράφει το Foreign Policy, είναι που αυξάνει και την αστάθεια της Τουρκίας. Τους τελευταίους μήνες, ένας άντρας με το όνομα Σεντάτ Πεκέρ έβγαλε μια σειρά από βίντεο του YouTube που περιέχουν εντυπωσιακούς ισχυρισμούς για σχέσεις ανώτερων κυβερνητικών αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εσωτερικών, με διακίνηση ναρκωτικών, δολοφονίες και διαφθορά. Ο Πεκέρ – ο οποίος είναι μια φιγούρα της τουρκικής μαφίας – δεν έχει δείξει ευθιέως τον Ερντογάν, αλλά έχει υπονοήσει έντονα ότι σε όλα αυτά εμπλέκεται και ο τούρκος ηγέτης.
Οι ισχυρισμοί του Πεκέρ κινητοιποίησαν και κάποιους τούρκους δημοσιογράφους που εργάζονταν στην εξορία, στην Ευρώπη, και τος ώθησαν να κάνουν δικές τους έρευνες για το τι πραγματικά συμβαίνει.
Ενας από αυτούς είναι ο Τσεβερί Γκιουβέν, που επίσης έγινε φαινόμενο με εκατομμύρια θεατές στο YouTube. Από εκείν αναδεικνύει συνεχώς την απόσταση ανάμεσα στα όσα λένε τα στελέχη του ΑΚΡ και την πραγματικότητα.
Κοινώς, όπως γράφει το Foreign Policy, «ένας νονός της μαφίας κι ένας εξόριστος τούρκος δημοσιογράφος έχουν γίνει πιο αξιόπιστες πηγές ειδήσεων από την κυβέρνηση ή τον Τύπο. Αυτό είναι μεγάλη υπόθεση».
Ποιον ρόλο θα παίξουν ο Ακάρ και ο Ντουντάρ;
Σε τι έχει να κάνει αυτό με την αστάθεια; Σε πολλά…
«Με την ισχύ του ΑΚΡ να αμφισβητείται», τονίζεται στην ανάλυση, «ο Ερντογάν αναγκάζεται να βασίζεται όλο και περισσότερο στην προστασία και τον εξαναγκασμό για να διατηρήσει τον έλεγχο. Αλλά και τα δύο είναι ακριβά και πεπερασμένα».
Κι εδώ, το Foreign Policy καταλήγει και στο δια ταύτα: «Αυτό το είδος πολιτικού περιβάλλοντος», επισημαίνει, «προκαλεί και τους αντιπάλους. Ορισμένοι είναι πολιτικά ασυνεπείς, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου και ο κάποτε σεβαστός υπουργός οικονομίας, Αλί Μπαμπατζάν. Δεν έχουν όμως άλλη δυνατότητα πέρα από το να αποσπάσουν κάποιες ψήφους από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Αντιθέτως, πολύ μεγαλύτερη συνέπεια και διείσδυση έχει η στάση αξιωματούχων όπως ο υπουργός Άμυνας, Χουλουσι Ακάρ. ο αντίπαλός του στον τουρκικό Οργανισμό Πληροφοριών, Χακάν Φιντάν και ο επικεφαλής των χερσαίων δυνάμεων της Τουρκίας, στρατηγός Ουμίτ Ντουντρά. Για να είμαστε ακριβείς, όλοι τους είναι είναι άνθρωποι του Ερντογάν. Αλλά τι συμβαίνει όταν ένας πρόεδρος, που στερείται οράματος και προκαλεί την πίστη του λαού, θέτει σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή; Μπορεί ο Ερντογάν να συνεχίσει να ποντάρει πάνω τους για να διασφαλίζει την κηυριαρχία του μέσω της δύναμης και της επιβολής;», ρωτά το Foreign Policy.
Και καταλήγει στην εύγλωττη απάντηση: «Αυτό το είδος αβεβαιότητας είθισται να δημιουργεί ευκαιρίες για ισχυρούς και φιλόδοξους ανθρώπους».
