Τα αποτελέσματα του 2021 ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας. Κατόρθωσε να διαθέσει στο Εθνικό Σύστημα Υγείας φάρμακα συνολικής αξίας 60% μεγαλύτερης σε σχέση με το 2020. Πρόκειται για την υψηλότερη επίδοση του ΙΦΕΤ σ’ αυτόν τον τομέα, στα 30 χρόνια λειτουργίας του. Η ταμειακή εξυγίανση συνέβαλε σημαντικά σ’ αυτό το αποτέλεσμα, καθώς την περασμένη χρονιά κλήθηκε να αντιμετωπίσει ελλείψεις σε περισσότερα από 830 σκευάσματα. Η έμφαση που έδωσε η Διοίκηση του Ινστιτούτου στην ορθή διαχείριση του ταμείου και στην σωστή κατανομή πόρων έχει χειροπιαστά αποτελέσματα και ενισχύει τη δυνατότητα του ΙΦΕΤ να προασπίσει τη δημόσια υγεία ακόμα και σε περιόδους μεγάλων κρίσεων.
Στόχος του ΙΦΕΤ είναι η διατήρηση υψηλού ποσοστού ταμειακών διαθεσίμων καθώς και η αξιοποίηση της τεχνολογίας και των δεδομένων για να επιτύχουμε δικαιότερη κατανομή πόρων και ταχύτερη εξυπηρέτηση. Έτσι ολοκλήρωσε 20% περισσότερες αποστολές φαρμάκων το 2021 σε μια πολύ δύσκολη χρονιά λόγω της πανδημίας και της πίεσης που αυτή άσκησε στη παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Την ίδια στιγμή η επαναδιαπραγμάτευση τιμών την οποία επιχείρησε η επιχείρηση, οδήγησε σε μείωση των τιμών για το σύστημα υγείας σε περισσότερα από 100 φάρμακα, με το συνολικό όφελος να ξεπερνάει τα 20 εκ για το 2021.
Για τα θέματα αυτά μιλήσαμε με τον κ. Γιάννη Σωτηρίου, Διευθύνοντα Σύμβουλο του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας:
- Κύριε Σωτηρίου, αναλάβατε την θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου σε έναν ιδιαίτερης σημασίας Οργανισμό για την Δημόσια Υγεία μέσα στα χρόνια της Πανδημίας. Πόσο δύσκολη ήταν αυτή η συγκυρία και πως διαφοροποίησε το πλάνο δράσης σας σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό σας.
Το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας ιδρύθηκε πριν από 30 χρόνια με βασικό σκοπό την ενίσχυση της πρόσβασης των Ελλήνων ασθενών σε φάρμακα και καινοτόμες θεραπείες. Πρόκειται για έναν οργανισμό με μοναδικά χαρακτηριστικά, που επωμίζεται έναν σημαντικό ρόλο στη προάσπιση της δημόσια υγείας, ενώ ταυτόχρονα δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Το γεγονός ότι το ΙΦΕΤ είναι αυτοχρηματοδοτούμενο συνιστά μια επί πλέον πρόκληση για κάθε διοίκηση. Ο κοινωνικός του ρόλος του επιβάλλει να ανταποκρίνεται άμεσα σε κάθε έλλειψη φαρμάκου που παρουσιάζεται στην ελληνική αγορά. Έτσι, η επάρκεια των ταμειακών του διαθεσίμων επηρεάζει άμεσα την αποτελεσματική κάλυψη των όποιων ελλείψεων σε φάρμακα αλλά και την απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών σε καινοτόμες θεραπείες.
Από την αρχή της πανδημίας το ΙΦΕΤ συνεργάστηκε άμεσα με το Υπουργείο Υγείας και υποστηρίζει σταθερά με όσα μέσα έχει στη διάθεση του τον εθνικό πλάνο για την αντιμετώπιση της. Αυτή η ιδιαίτερη συνθήκη, κατέστησε ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη του εκσυγχρονισμού του. Για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις του Υπουργείου και την ραγδαία ζήτηση σε φάρμακα που βρίσκονταν σε έλλειψη, κληθήκαμε, μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, να επιλύσουμε ζητήματα που έμεναν στάσιμα για χρόνια, όπως η ανεπαρκής στελέχωση, τα χαμηλά ταμειακά διαθέσιμα και η έλλειψη σύγχρονης πληροφοριακής υποδομής.
Δεν ισχυρίζομαι ότι η πανδημία άλλαξε ριζικά τον εκσυγχρονιστικό σχεδιασμό μας. Σίγουρα όμως έθεσε επείγουσες προτεραιότητες και επιτάχυνε αλλαγές που στον αρχικό προγραμματισμό μας προβλέπονταν σε ορίζοντα τριετίας.
- Το ΙΦΕΤ, τι σκοπό έχει και ποια είναι η διαχρονική αποστολή του; Υπάρχει πλάνο διεύρυνσης των αντικειμένων του, με σκοπό την ευρύτερη προσφορά στο κοινωνικό σύνολο;
Το ΙΦΕΤ, όπως ανέφερα και πιο πάνω, έχει ως ιδρυτική αποστολή του την ανάπτυξη και διαχείριση λύσεων που ενισχύουν την πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα και καινοτόμες θεραπείες. Μόνο κατά το 2021 υπολογίζουμε ότι εξασφαλίσαμε πρόσβαση σε φάρμακα και θεραπείες για περισσότερους από 120.000 συμπολίτες μας. Ξέρουμε ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν θα είχαν άλλη επιλογή εάν το ΙΦΕΤ δεν κατόρθωνε να χρηματοδοτήσει την εισαγωγή των συγκεκριμένων φαρμάκων. Το γεγονός ότι μπορέσαμε το 2021 να καλύψουμε για πρώτη φορά τη θεραπεία όλων των μικρών παιδιών που γεννήθηκαν στη χώρα μας με νωτιαία μυϊκή́ ατροφία, είναι κάτι που μας κάνει όλους περήφανους, διοίκηση και στελέχη.
Αξίζει εδώ να διευκρινίσω ότι το ΙΦΕΤ δεν είναι απλά η μετεξέλιξη της Κρατικής Φαρμακαποθήκης της δεκαετίας του ‘80. Το καταστατικό του περιγράφει 7 διαφορετικές δραστηριότητες, από την εμπορία φαρμάκων και την αποστείρωση προϊόντων έως τη συμμετοχή σε μελέτες και ερευνητικά έργα για την ανάπτυξη καινοτομίας. Διαθέτουμε ένα πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο που μπορεί να διενεργήσει μελέτες βιοϊσοδυναμίας αλλά και μια μοναδική εγκατάσταση με πηγή κοβαλτίου που προσφέρει υψηλού επιπέδου αποστείρωση. Δυστυχώς, για πολλά χρόνια, πολλές από αυτές τις δραστηριότητες παραμένουν ουσιαστικά ανενεργές.
Σήμερα, με τη στήριξη του ΕΟΦ και του Υπουργείο Υγείας, αναζητούμε την επαναδραστηριοποίηση μας σε αυτούς τους τομείς. Έχουμε ήδη προχωρημένες συζητήσεις με ερευνητικά κέντρα και φορείς καινοτομίας για την συμμετοχή μας σε ερευνητικά έργα. Είμαστε ανοικτοί σε προτάσεις συνεργασίας με σκοπό την ανάπτυξη λύσεων, πάντα στο πλαίσιο της αποστολής του οργανισμού μας.
- Ποια η οργανωτική διάρθρωση του ΙΦΕΤ και ποια θεωρείτε πρώτη προτεραιότητα στο έργο σας; Ποια είναι τα σημαντικότερα ορόσημα στο Σχέδιο αναδιάρθρωσης του Οργανισμού;
Η πρόσφατη οργανωτική αναδιάρθρωση αντικατοπτρίζει το γενικότερο στόχο μας για την ενίσχυση των λύσεων που προσφέρουμε μέσω της επαναδραστηριοποίησης μας σε τομείς για στους οποίους για χρόνια είμασταν ανενεργοί. Ενισχύσαμε τους τομείς της έρευνας και της παραγωγής, δημιουργήσαμε γραφείο τεχνολογίας, τμήμα επιστημονικής υποστήριξης αλλά και γραφείο ενημέρωσης ασθενή.
Δημιουργήσαμε συνολικά 18 νέες οργανικές θέσεις εργασίας, καθώς θεωρούμε ότι οι άνθρωποι αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη του οργανισμού. Η υποστελέχωση των τελευταίων ετών ανήκει στο παρελθόν, αφού προσθέσαμε στο δυναμικό μας 14 νέους συναδέλφους μέσω του προγράμματος επικουρικού προσωπικού για ορισμένο χρόνο, ενώ παράλληλα ξεμπλόκαρε και η πρόσληψη 26 επιπλέον συναδέλφων αορίστου χρόνου. Για πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες θα έχουμε πλήρη στελέχωση, κάτι που θα μας επιτρέψει να προσφέρουμε σημαντικά αποτελεσματικότερες λύσεις. Πλέον το ΙΦΕΤ έχει 3 φαρμακοποιούς και αναμένουμε να καλωσορίσουμε σύντομα άλλους δύο. Έχουμε εντάξει στο δυναμικό μας βοηθούς φαρμακοποιού, στατιστικολόγους, αναλυτές, βιολόγους και ειδικούς επιστήμονες. Ευελπιστούμε να συνδυάσουμε την εμπειρία συναδέλφων μας που βρίσκονται στη εταιρεία 20 και πλέον χρόνια, με τις ειδικές γνώσεις των νέων, ώστε να προσφέρουμε ακόμα σημαντικότερο έργο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία βέβαια ότι κατά την τελευταία διετία, βασική προτεραιότητα και ορόσημο για το Ινστιτούτο ήταν η αντιμετώπιση της πανδημίας. Όλοι μας στο ΙΦΕΤ εργαστήκαμε μαζί με τις υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας, σκληρά για μήνες ώστε να εξασφαλίσουμε στη χώρα περισσότερες από 50 εκ. σύριγγες και βελόνες, 7.8 εκ. rapid test, υλικά για τη μεταφορά και φύλαξη των εμβολίων, 1300 μηχανήματα και εξοπλισμό για τις ΜΕΘ-ΜΑΘ, μέσα ατομικής προστασίας αλλά και περισσότερες από 500.000 δόσεις ειδικών φαρμάκων όπως η ρεμντεσιβίρη και τα μονοκλωνικά αντισώματα.
Ταυτόχρονα, εξίσου σημαντική ήταν η αύξηση των ταμειακών διαθεσίμων μας, τα οποία τριπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2019, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να ανταποκρινόμαστε άμεσα σε κάθε νέα ανάγκη που προκύπτει. Η αύξηση των ταμειακών διαθεσίμων ήταν αποτέλεσμα της συστηματικής δουλειάς που γίνεται από τα στελέχη του οργανισμού και έχει οδηγήσει το 2021 σε συνολική εξοικονόμηση για το σύστημα υγείας πάνω από €20 εκ. μέσω μείωσης τιμών αγοράς, με το μεγαλύτερο μέρος αυτής να αφορά τον ΕΟΠΠΥ και τα δημόσια νοσοκομεία.
Τέλος, η ενεργοποίηση εντός του 2021 ενός σύγχρονου Ενιαίου Πληροφοριακού Συστήματος αποτέλεσε ένα ιδιαίτερα σημαντικό βήμα για την υλοποίηση ενός μοντέλου διοίκησης «data-driven» και «outcome-focused». Η σταδιακή μετάβαση ακόμα περισσότερων λειτουργιών μας σε περιβάλλον cloud, θα επιταχύνει τους επόμενους μήνες τον επιβεβλημένο ψηφιακό μετασχηματισμό του οργανισμού μας.
- Το 2021 το ΙΦΕΤ σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώνετε, εξασφάλισε στους Έλληνες ασθενείς πρόσβαση σε θεραπείες για περισσότερες από 100 σπάνιες παθήσεις. Ποιες οι προκλήσεις ενός τόσο κρίσιμου έργου για ένα ευαίσθητο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας;
Ο ρόλος του ΙΦΕΤ είναι πολλαπλά συνδεδεμένος με τις σπάνιες παθήσεις – παθήσεις που θέτουν μεγάλες προκλήσεις, τόσο ιατρικές όσο και οικονομικές, στους ασθενείς, τις τοπικές κοινωνίες και στα ίδια τα υγειονομικά συστήματα.
Από τις απαιτήσεις των κλινικών δοκιμών για νέες θεραπείες, τις δυσκολίες διάγνωσης αλλά και τις προκλήσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι σπάνιες παθήσεις μας ωθούν νομοτελειακά στην ανάπτυξη συνεργατικών και καινοτόμων λύσεων. Στη νέα στρατηγική του ΙΦΕΤ έχουμε θέση προτεραιότητα την ανάπτυξη συμπράξεων με φορείς, ερευνητικά ιδρύματα και κέντρα καινοτομίας, με στόχο της ανάπτυξη εξατομικευμένων λύσεων ώστε οι άνθρωποι που έρχονται αντιμέτωποι με μια σπάνια νόσο να έχουν πρόσβαση στην πιο κατάλληλη διαθέσιμη θεραπεία.
Καταρχάς, η ανάπτυξη κλινικών μελετών για τις σπάνιες παθήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο είναι δύσκολη λόγω του μικρού αριθμού ασθενών. Πρέπει να σχεδιάσουμε καινοτόμα μοντέλα κλινικών δοκιμών που να αντιμετωπίζουν τις δυσχέρειες αυτές, ώστε να επιταχύνουμε τη σύνδεση των ασθενών με νέες θεραπείες, με φορείς και ερευνητικά ιδρύματα, με στόχο την στήριξη της καινοτομίας και την ανάπτυξη εξατομικευμένων λύσεων.
Επίσης, τα φάρμακα που αφορούν σπάνιες παθήσεις συχνά απαιτούν ειδικές συνθήκες μεταφοράς και αποθήκευσης, ελεγχόμενη θερμοκρασία, ειδικές εγκρίσεις και ιχνηλάτηση παραδόσεων. Πρόκειται εξάλλου, σχεδόν πάντα, για φάρμακα υψηλού κόστους που απαιτούν ευέλικτη χρηματοδότηση.
Μπορεί κάθε κοινότητα μια συγκεκριμένης σπάνιας πάθησης να είναι μικρή από μόνη της, όμως όλοι μαζί, οι ασθενείς, οι οικογένειες και οι επαγγελματίες υγείας αποτελούν μια πολύ μεγαλύτερη. Έχουμε υποχρέωση να τους βοηθήσουμε αποτελεσματικά και για να το πετύχουμε, οφείλουμε όλοι να δουλέψουμε πιο συστηματικά, λαμβάνοντας υπ΄ όψιν τις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δουλειάς που γίνεται στο ΙΦΕΤ αποτελεί η περίπτωση της κυστικής ίνωσης: το 2021 ακόμα περισσότεροι Έλληνες ασθενείς απέκτησαν πρόσβαση σε θεραπεία, αφού το ΙΦΕΤ εξασφάλισε και χρηματοδότησε την εισαγωγή τριπλάσιας ποσότητας σε σχέση με το 2020. Μάλιστα, η επιτυχής διαπραγμάτευση χαμηλότερης τιμής αγοράς, οδήγησε σε μείωση του κόστους για τον ΕΟΠΠΥ και κατά επέκταση εξοικονόμησε για το ελληνικό δημόσιο πολλά εκατομμύρια ευρώ. Αντίστοιχη είναι και η περίπτωση της νόσου Wilson, όπου το Ινστιτούτο διέθεσε στους Έλληνες ασθενείς διπλάσια ποσότητα το 2021, μειώνοντας ταυτόχρονα της τιμής αγοράς κατά €1000 στο μισό.
- Η διαδικασία της εσωτερικής αναδιοργάνωσης και της ψηφιακής μετάβασης του οργανισμού αλλά και το ιδιαίτερα απαιτητικό έργο του, πως χρηματοδοτούνται; Ποιες είναι οι χρηματοδοτικές πηγές από τις οποίες αντλεί ο οργανισμός τα απαραίτητα κεφάλαια για την εκτέλεση του συνολικού έργου. Κινείται με κρατική χρηματοδότηση;
Το ΙΦΕΤ είναι ένας πλήρως αυτοχρηματοδοτούμενος οργανισμός. Αυτό σημαίνει ότι χρηματοδοτούμε όλες τις δραστηριότητες μας από ίδια κεφάλαια. Το γεγονός ότι χωρίς κρατική χρηματοδότηση, το ΙΦΕΤ μπόρεσε μέσα στο 2021 να καλύψει ελλείψεις φαρμάκων διπλάσιας αξίας σε σχέση με το 2019, ενώ ταυτόχρονα τριπλασίασε τα ταμειακά του διαθέσιμα, αποτελεί μια απόδειξη ότι μπορεί να συνδυαστεί ο κοινωνικός του ρόλος με την αυτοχρηματοδότηση.
- Από όσα ακούμε, τα επιτεύγματα του Ινστιτούτου είναι σημαντικά. Μπορείτε να μας δώσετε μια πιο λεπτομερή εικόνα των οικονομικών αποτελεσμάτων αλλά και τις διαφορές με το παρελθόν στον γενικότερο οικονομικό σχεδιασμό;
Τα αποτελέσματα του 2021 είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία στηρίζουμε την υλοποίηση του τριετούς μας πλάνου. Κατ’ αρχάς είμαστε πολύ ευχαριστημένοι για το ότι κατορθώσαμε να διαθέσουμε στο Εθνικό Σύστημα Υγείας φάρμακα συνολικής αξίας 60% μεγαλύτερης σε σχέση με το 2020. Πρόκειται για την υψηλότερη επίδοση του ΙΦΕΤ σ’ αυτόν τον τομέα, στα 30 χρόνια λειτουργίας του. Η ταμειακή εξυγίανση συνέβαλε σημαντικά σ’ αυτό το αποτέλεσμα, καθώς την περασμένη χρονιά κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε ελλείψεις σε περισσότερα από 830 σκευάσματα. Η έμφαση που δίνουμε πλέον στη ορθή διαχείριση του ταμείου και στην σωστή κατανομή πόρων έχει χειροπιαστά αποτελέσματα και ενισχύει τη δυνατότητα του ΙΦΕΤ να προασπίσει τη δημόσια υγεία ακόμα και σε περιόδους μεγάλων κρίσεων.
Όπως επεσήμανα ήδη, στόχος μας είναι η διατήρηση υψηλού ποσοστού ταμειακών διαθεσίμων καθώς και η αξιοποίηση της τεχνολογίας και των δεδομένων για να επιτύχουμε δικαιότερη κατανομή πόρων και ταχύτερη εξυπηρέτηση. Ολοκληρώσαμε 20% περισσότερες αποστολές φαρμάκων σε μια πολύ δύσκολη χρονιά λόγω της πανδημίας και της πίεσης που αυτή άσκησε στη παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Την ίδια στιγμή η επαναδιαπραγμάτευση τιμών οδήγησε σε μείωση των τιμών για το σύστημα υγείας σε περισσότερα από 100 φάρμακα, με το συνολικό όφελος να ξεπερνάει τα 20 εκ για το 2021. Επιδιώκουμε βεβαίως να βελτιωθούμε και σε άλλους τομείς της δουλειάς μας, όπως, για παράδειγμα να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι κάθε χρόνο καταστρέφουμε μια σημαντική ποσότητα φαρμάκων που μένουν αδιάθετα και έχουν ένα ετήσιο κόστος που αγγίζει το 1εκ.
- Ο ρόλος λοιπόν του Οργανισμού αποδεικνύεται ιδιαίτερα κομβικός για την Δημόσια Υγεία. Θα θέλαμε να μας κάνετε μια σύγκριση με τους αντίστοιχους οργανισμούς σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν συνέργειες και κοινοί φορείς;
Πράγματι το Ινστιτούτο είναι ένας φορέας ιδιαίτερης σημασίας, όντας ο επιχειρησιακός βραχίονας του Υπουργείου Υγείας και του ΕΟΦ, που καλείται να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στην πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα και θεραπείες. Το Υπουργείο στηρίζει την προσπάθεια της διοίκησης για την ενίσχυση των δυνατοτήτων του ΙΦΕΤ, έχοντας επίγνωση ότι αυτό αποτελεί ένα μοναδικό «εργαλείο» για τη χώρα, χωρίς ανάλογο στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Γιατί όχι λοιπόν, ο εκσυγχρονισμός του ΙΦΕΤ να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες χώρες σε σχέση με την ανάπτυξη λύσεων που θα ενισχύσουν την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες και φάρμακα.
