Όπως έγραψε το economico.gr, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιφύλαξε σκωτσέζικο ντουζ στον Τούρκο πρόεδρο και το αίτημά του για αγορά νέων F-16 και αναβάθμιση παλιότερων μαχητικών.
Γεωπολιτική σημασία
Το αμερικανικό ΥΠΕΞ ανακοίνωσε ότι άρχισε να εξετάζει το αίτημα της Τουρκίας, ωστόσο ξεκαθάρισε ότι η όποια απόφαση θα πρέπει να λάβει την έγκριση του Κογκρέσου για να υλοποιηθεί. Από την άλλη, μέλη του Κογκρέσου όχι μόνο έχουν εκφράσει αντιρρήσεις για τη συγκεκριμένη πώληση, αλλά υπενθυμίζουν με κάθε ευκαιρία ότι στην Τουρκία έχουν επιβληθεί κυρώσεις στο πλαίσιο του νόμου CAATSA, για την αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400.
Ωστόσο, το ζήτημα της ενίσχυσης της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας με νέα αεροσκάφη υπερβαίνει κατά πολύ μια απλή αγοραπωλησία οπλικών συστημάτων μεταξύ δύο συμμαχικών χωρών. Για την Άγκυρα, η αγορά αυτή μπορεί κάλλιστα να σημάνει μεγάλες ανατροπές και ανακατατάξεις στην γεωπολιτική στρατηγική της και στον τρόπο με τον οποίο συνδιαλέγεται με συμμαχικές και φίλιες χώρες. Ταυτόχρονα μπορεί να σηματοδοτήσει και το τέλος των τουρκικών φιλοδοξιών στην ανατολική Μεσόγειο.
Τρεις είναι οι λόγοι που κάνουν την αγορά αυτή των μαχητικών F-16 τόσο κρίσιμη:
Ισορροπίες ισχύος
- Πρώτον, στον αμυντικό τομέα, η Τουρκία βλέπει τις χώρες γύρω της να ενισχύονται σημαντικά, ενώ η ίδια παραμένει στάσιμη. Η Ελλάδα αποκτά μαχητικά Rafale γενιάς 4++ και τις φρεγάτες Belh@rra, πλατφόρμες που της δίνουν τεράστιο πλεονέκτημα σε αέρα και θάλασσα. Ταυτόχρονα, η Αθήνα προχωρά και στη διαδικασία απόκτησης μαχητικών F-35 πέμπτης γενιάς και αναβαθμίζει το στόλο των F-16 σε έκδοση Viper. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία συνεχίζει να στηρίζεται σε γερασμένα και μη αναβαθμισμένα F-16 και παρά την καθαρή υπεροπλία της στο Ναυτικό, η απουσία μοντέρνας αεροπορίας ουσιαστικά ισοσταθμίζει το «παιχνίδι ισχύος».
Το πρόβλημα με τους S-400
- Δεύτερον, η «πέτρα του σκανδάλου», το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400, αν και από μόνο του είναι ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό σύστημα αεράμυνας, ουσιαστικά δεν διαθέτει την δικτύωση με άλλα συστήματα μεσαίου βεληνεκούς, όπως τα Pantzir, τα οποία η Ρωσία χρησιμοποιεί ταυτόχρονα με το S-400, προκειμένου να δημιουργήσει έναν αόρατο, αλλά αδιαπέραστο θόλο άμυνας εναντίον εναερίων απειλών. Ταυτόχρονα, το σύστημα έχει ασυμβατότητες με τα αμερικανικής κατασκευής συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, κάτι που το καθιστά ευάλωτο είτε σε χτυπήματα από μεγάλες αποστάσεις είτε σε επιθέσεις με αεροσκάφη 5ης γενιάς ή γενιάς 4++ με stealth χαρακτηριστικά, όπως τα Rafale.
Η «ανηφόρα» του TF-X
- Τρίτον, η προσπάθεια της Τουρκίας να αναπτύξει το δικό της μαχητικό 5ης γενιάς, το TF-X ή Milli Muharip Uçak (MMU – Eθνικό Μαχητικό Αεροσκάφος) συναντά διαρκώς προβλήματα, με αποτέλεσμα, από τη μία τα πρώτα μοντέλα που θα κατασκευαστούν να θεωρούνται γενιάς 4++ και, αν και εφόσον γίνει δυνατή η κατασκευή του νέου κινητήρα, η τουρκική Πολεμική Αεροπορία να περιμένει να παραλάβει το πρώτο μαχητικό προς το τέλος της δεκαετίας του 2030. Εδώ, μάλιστα, μπαίνει σφήνα και η Ρωσία, η οποία έχει κάνει έμμεσες κρούσεις στην Τουρκία για τον κινητήρα RD-33MK που χρησιμοποιείται στο MiG-35 και το MiG-29 M/M2 για το TF-X.
Όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά
Αν τελικά το Κογκρέσο απορρίψει την πρόταση πώλησης αεροσκαφών και κιτ αναβάθμισης των F-16 στην Τουρκία, τότε όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά: η Άγκυρα μπορεί κάλλιστα να προχωρήσει στην αγορά και της δεύτερης συστοιχίας S-400 ή να δεχθεί την ρωσική πρόταση για τον κινητήρα του TF-X, κάτι που, όμως, θα φέρει νέες κυρώσεις από τις ΗΠΑ, στο πλαίσιο του CAATSA, που θα «πάρουν σβάρνα» κρίσιμες αμυντικές βιομηχανίες της χώρας, όπως οι TUSAŞ, Aselsan, και Roketsan, προκαλώντας νέο πλήγμα στην τουρκική άμυνα και οικονομία.
Τα ρωσικά μαχητικά
Κάπου εδώ, αξίζει να υπενθυμιστεί ότι κορυφαίοι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο η Άγκυρα να απευθυνθεί στη Μόσχα για να ανανεώσει τον στόλο των μαχητικών της, έχοντας δείξει ενδιαφέρον για τα ρωσικά Su-35 και Su-57, αν οι ΗΠΑ επιμείνουν να αρνούνται να πουλήσουν σύγχρονα αεροσκάφη στην Τουρκία. Κάτι τέτοιο, φυσικά, θα σήμαινε οριστική ρήξη της Άγκυρας με τη Δύση, κάτι που η ΗΠΑ θέλουν προς το παρόν να αποφευχθεί, χωρίς ωστόσο να φανεί ότι υποχωρούν από την απαίτησή τους για οριστική απόσυρση των S-400.
Σε πολιτική βάση
Κάπως έτσι, το ζήτημα της πώλησης των νέων F-16 αποκτά ιδιαίτερη πολιτική και γεωστρατηγική σημασία για όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές. Μάλιστα, υπάρχουν εκτιμήσεις ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν ίσως επιχειρήσει να θέσει το ζήτημα σε αμιγώς πολιτική βάση και να αξιοποιήσει και την ένταση στην Ουκρανία για να πείσει τα μέλη του Κογκρέσου να δώσουν το «πράσινο φως». Ωστόσο, θεωρείται δεδομένο ότι αν το Κογκρέσο πει «όχι», τότε όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις εξελίξεις.
