Η μερική βελτίωση των μέχρι πρόσφατα τεταμένων σχέσεων Ουάσιγκτον – Αγκυρας θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα της αλλαγής εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας και κάποιων υποχωρήσεών της σε διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο με χώρες-συμμάχους των ΗΠΑ, όπως με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ελλάδα, τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Aναλυτές εκτιμούν πως αυτή η αλλαγή βοήθησε στο άνοιγμα του δρόμου της προσέγγισης με την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν.
Επίσης, οι ίδιοι αναλυτές τονίζουν πως ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν άλλος ένας σημαντικός παράγοντας που βοήθησε προς την κατεύθυνση προσέγγισης Ουάσιγκτον – Αγκυρας.
Οι προσπάθειες της Αγκυρας για διαμεσολάβηση μεταξύ Μόσχας και Κιέβου αλλά και η γεωστρατηγική θέση της Τουρκίας άλλαξαν κάποια δεδομένα. Την περασμένη εβδομάδα, δύο εξελίξεις στην τουρκική πρωτεύουσα θεωρήθηκαν σημαντικές.
Σε επιστολή που έστειλε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στο Κογκρέσο ανέφερε πως για την κυβέρνηση των ΗΠΑ μια πιθανή πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία θα ήταν σύμφωνη με τα συμφέροντα εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ και θα εξυπηρετούσε τη μακροπρόθεσμη ενότητα του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, η επιστολή δεν δίνει διαβεβαιώσεις για πώληση, απλώς εκφράζει άποψη για τον θετικό αντίκτυπο που θα έχει αυτή η απόφαση στις σχέσεις με την Αγκυρα.
Ο στρατηγικός Μηχανισμός
Μία ημέρα πριν από την αποκάλυψη της επιστολής, με ημερομηνία 17 Μαρτίου, ανακοινώθηκε πως οι ΗΠΑ και η Τουρκία εγκαινίασαν τον «Στρατηγικό Μηχανισμό» ΗΠΑ – Τουρκίας. Είχε προηγηθεί η επίσκεψη της υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτόρια Νούλαντ, στην Αγκυρα.
Πάντως, για τον «Στρατηγικό Μηχανισμό» υπήρξαν πολύμηνες διαβουλεύσεις και συνομιλίες ανάμεσα στις δύο πλευρές. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η τηλεφωνική επικοινωνία του Τζο Μπάιντεν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 10 Μαρτίου, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ εξέφρασε την ικανοποίησή του και για τις διαμεσολαβητικές προσπάθειες της Αγκυρας για τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά κυρίως για τις προσπάθειες προσέγγισης της Τουρκίας με τις χώρες της περιοχής.
Στις 9 Μαρτίου, ο πρόεδρος του Ισραήλ, Ισαάκ Χέρτσογκ, επισκέφθηκε την Αγκυρα και συναντήθηκε με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στις 13 Μαρτίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Τουρκίας στην Κωνσταντινούπολη.
Αναμένοντας το πράσινο φως για την αγορά των F16
Προσεγγίζει χώρες με τις οποίες είχε τεταμένες σχέσεις και αναμένει το πράσινο φως από το Κογκρέσο για την αγορά F-16 Block 70.
Οπως μεταδίδει ο ανταποκριτής του Σκάϊ Μανώλης Κωστίδης, αυτό που τονίζουν οι πολιτικοί αναλυτές είναι ότι η τουρκική κυβέρνηση άλλαξε πολλές σταθερές της εξωτερικής πολιτικής της, και σε κάποιες περιπτώσεις έκανε υποχωρήσεις από τις διεκδικήσεις της στην περιοχή και άλλαξε την έντονα επιθετική ρητορική της.
Το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Ελλάδα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία ήταν κάποιες από τις χώρες όπου εφαρμόστηκε αυτή η αλλαγή. Τα προηγούμενα χρόνια, η Αγκυρα είχε οδηγήσει τις σχέσεις της με αυτές σε σημεία υψηλής έντασης.
Οι σχέσεις Σαουδικής Αραβίας – Τουρκίας
Ο έγκυρος πολιτικός αναλυτής της εφημερίδας «Ηurriyet», Σεντάτ Εργκίν, σε άρθρο του αναφέρει πως «η κόντρα με τη Σαουδική Αραβία είχε φτάσει μέχρι και την Ανατολική Μεσόγειο και απειλούσε τα συμφέροντα της Τουρκίας στην περιοχή.
Η προσγείωση των μαχητικών F-15 της Σαουδικής Αραβίας στην Κρήτη και οι κοινές ασκήσεις που έκαναν αυτά τα μαχητικά με τα αεροσκάφη της Ελλάδας ήταν ξεκάθαρη πρόκληση προς την Τουρκία. Οι δύο χώρες είχαν έρθει αντιμέτωπες και στη Λιβύη».
Στην Κρήτη είχαν προσγειωθεί και μαχητικά των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και είχαν πραγματοποιηθεί πολλές κοινές ασκήσεις της Ελλάδας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
Η προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων με την Αρμενία
Η προσπάθεια αποκατάστασης διπλωματικών σχέσεων και με την Αρμενία έχει στόχο και την προσέγγιση του λόμπι των Αρμενίων στις ΗΠΑ. Η αλλαγή στρατηγικής από την πλευρά της Τουρκίας ξεκίνησε με την ανάληψη της εξουσίας από την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Ενα άλλο σημείο αναγκαστικής αλλαγής στρατηγικής της Αγκυρας ήταν το ζήτημα των F-35, και παραμένουν ισχυρά τα ερωτήματα σχετικά με το τι θα συμβεί με τους S-400.
Η Τουρκία αποδέχθηκε τον αποκλεισμό της από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35, ενώ είχε καταβάλει 1,4 δισ. δολάρια για την παραλαβή των πρώτων έξι συγκεκριμένων μαχητικών 5ης γενιάς.
Η επιλογή της να προμηθευτεί το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα έφερε την εφαρμογή των κυρώσεων CAATSA.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, θα επισκεφθεί την Ουάσιγκτον στις 18 Μαΐου για να συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό του, Αντονι Μπλίνκεν, και να συζητήσουν, μεταξύ άλλων, και για το θέμα της αγοράς μαχητικών F-16 Block 70 αλλά και του εκσυγχρονισμού 80 μαχητικών F-16.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πιστεύει ότι αν ο Τζο Μπάιντεν πιέσει το Κογκρέσο θα μπορούσε να βρεθεί λύση για να δοθεί η έγκριση στην πώληση των F-16.
Τα στάδια της προσέγγισης με την Ουάσιγκτον
Η διαδικασία προσέγγισης της Αγκυρας με την Ουάσιγκτον φαίνεται ότι θα έχει πολλά στάδια, και οι ΗΠΑ αναμένεται να ξεκαθαρίσουν στην Τουρκία ότι πρέπει να πάρει θέση και στις σχέσεις της με τη Μόσχα.
Ο κ. Τσαβούσογλου πριν από δύο εβδομάδες είχε δηλώσει πως «οι Ρώσοι ολιγάρχες είναι ευπρόσδεκτοι στην Τουρκία».
Ομως, η απάντηση της Ουάσιγκτον δεν άργησε, με την κ. Νούλαντ στη συνέντευξή της στην εφημερίδα «Hurriyet» να ξεκαθαρίζει πως «η Τουρκία κατάλαβε απολύτως πως πρέπει να διακόψουμε τη ροή του χρήματος προς την πολεμική μηχανή του Πούτιν και ότι πρέπει να καταβάλει υψηλό τίμημα για όσα έχει κάνει στον πόλεμο.
Θεωρώ πως τα εδάφη της Τουρκίας, ακόμη κι αν δεν συμμετέχει στις κυρώσεις, δεν θα πρέπει να μετατραπούν σε χώρο συγκέντρωσης του μαύρου χρήματος των ολιγαρχών. Θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτική».
