Η ιστορική καταδίκη της Χρυσής Αυγής χαιρετίστηκε στην Ευρώπη ως το αποτέλεσμα της «μεγαλύτερης δίκης φασιστών μετά την Νυρεμβέργη. Ο, εξίσου ιστορικός, επίλογος θα γραφτεί την επόμενη εβδομάδα με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου επί των ποινών της ηγεσίας και των μελών της εγκληματικής οργάνωσης – αποφάσεις όμως, οι οποίες έχουν τροφοδοτήσει την εγχώρια πολιτική σύγκρουση για το κατά πόσο θα είναι λιγότερο ή περισσότερο ευνοϊκές για τους καταδικασθέντες λόγω του νέου Ποινικού Κώδικα που ψηφίστηκε το 2019 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Τα κομβικά ερωτήματα είναι δύο:
- Εάν και κατά πόσο ο νέος Ποινικός Κώδικας προβλέπει μειωμένες ποινές για τα μέλη εγκληματικών οργανώσεων – κατά συνέπεια, και για τα μέλη της Χρυσής Αυγής.
- Τι θα συμβεί με τα πολιτικά δικαιώματα – εάν, δηλαδή, οι καταδικασμένοι για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση χρυσαυγίτες θα έχουν την δυνατότητα να ξανακατέβουν υποψήφιοι σε εκλογές, ενδεχομένως με κάποιον άλλον πολιτικό φορέα ή σχηματισμό στο μέλλον.
Οι ποινές για εγκληματική οργάνωση
Μια ανάγνωση των ποινικών κωδίκων, παλαιού και νέου, δείχνει ότι τα δεδομένα είναι τα εξής:
Ο νέος Ποινικός Κώδικας προβλέπει μειωμένες ποινές για μια σειρά από αδικήματα – ανάμεσά τους και εκείνα που αφορούν εγκληματική οργάνωση.
Σε ό,τι αφορά την διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, ο προηγούμενος Ποινικός Κώδικας προέβλεπε ποινές από 10 έως 20 έτη φυλάκισης. Με τον νέο Ποινικό Κώδικα, οι ποινές για το συγκεκριμένο αδίκημα – όπως και για αρκετά άλλα ακόμη – μειώθηκαν σε πέντε έως 15 έτη φυλάκισης.
Το αντεπιχείρημα που προβάλουν εδώ ορισμένοι νομικοί, ανάμεσά τους και ο Μιχάλης Καλογήρου, τότε υπουργός Δικαιοσύνης και νυν διευθυντής του Γραφείου του Αλέξη Τσίπρα, είναι πως οι «ονομαστικές» ποινές στο νέο κώδικα είναι μεν μειωμένες, αλλά υπάρχει αυστηρότερο πλαίσιο τόσο για τον πραγματικό χρόνο έκτισης της κάθειρξης, όσο και για το σύστημα απολύσεων υπό όρους.
Η στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων
Σε ό,τι αφορά την στέρηση ή μη των πολιτικών δικαιωμάτων, ο παλαιός Ποινικός Κώδικας προέβλεπε ότι η τελεσίδικη καταδίκη επέφερε και δεκαετή στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων – δηλαδή, έκπτωση από το αξίωμα για βουλευτές και στέρηση του δικαιώματος του εκλέγειν και τους εκλέγεσθαι.
Ο νέος Ποινικός Κώδικας προβλέπει ότι η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων επέρχεται υπό προϋποθέσεις όταν καταστεί τελεσίδικη η καταδικαστική απόφαση. Επίσης, το άρθρο 60 του νέου Ποινικού Κώδικα αναφέρει ότι «αν ο υπαίτιος καταδικάστηκε σε ποινή κάθειρξης, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει αποστέρηση της δημόσιας θέσης του ή του δημόσιου ή αυτοδιοικητικού αξιώματος που κατέχει εφόσον η πράξη του συνιστά βαριά παράβαση των καθηκόντων του.
Κατά την άποψη του προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Δημήτρη Βερβεσού, με τον νέο Ποινικό Κώδικα ουσιαστικά καταργείται το άρθρο που αφορά τη στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Και, όπως δήλωσε μετά την απόφαση του Δικαστηρίου, οι καταδικασθέντες θα μπορούν να πολιτευτούν εκ νέου, δημιουργώντας ενδεχομένως κάποιο νέο κόμμα.
Αλλοι νομικοί όπως οι πρώην υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Παρασκευόπουλος και Χάρης Καστανίδης του ΠΑΣΟΚ υποστηρίζουν ότι και με τον παλαιό Ποινικό Κώδικα η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων προϋπέθετε αμετάκλητη δικαστική απόφαση – δηλαδή, τελεσιδικία στον Αρειο Πάγο.
Στον αντίποδα, ο επίσης πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, και διαγραφείς πλέον από τον ΣΥΡΙΖΑ, Σταύρος Κοντονής, επέμεινε πως ο νέο κώδικας οδηγεί σε πιο ευνοϊκή αντιμετώπιση τα μέλη της Χρυσής Αυγής, τόσο σε ό,τι αφορά τις ποινές, όσο και τα πολιτικά δικαιώματα: «Είχα πει εξ αρχής δημοσίως», δήλωσε, «ότι αυτό το νομοθέτημα εκθέτει την κυβέρνηση. του ΣΥΡΙΖΑ… Σήμερα μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι ορισμένες από τις αλλαγές αυτές έχουν να κάνουν με την απόφαση για τη Χρυσή Αυγη και τις παρεπόμενες ποινές που το δικαστήριο δεν θα επιβάλει, διότι δεν υπάρχουν πλέον στον Ποινικό Κώδικα».
