Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Αυτή τη βδομάδα όλα βέβαια τα σκεπάζει η βαριά κι ασήκωτη σκιά των Τεμπών. Η ίδια η τραγωδία, πρώτα και κύρια, αλλά και όσα αναδεικνύει για την εθνική μας κατάσταση: έλλειψη οργάνωσης, απρονοησία, ασυνεννοησία κι αποσπασματικότητα, αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, μπαλώματα, εκ των υστέρων γνώση των πάντων, επανάληψη ξανά και ξανά των ίδιων συνηθειών. Ο νους κι η ψυχή αγωνίζονται να πιαστούν από κάτι καλύτερο: «παρ’ όλα αυτά υπάρχει πρόοδος, η οικονομία πήρε τα πάνω της». Κι αμέσως μετά το ερωτηματικό: «μήπως κι αυτό είναι οπτικό φαινόμενο; Μήπως πίσω από την επιφάνεια κρύβεται κι εδώ μια μαύρη τρύπα;»
Η στιγμή που ακολουθεί μια τραγωδία δεν είναι η καλύτερη για οποιαδήποτε κριτική αποτίμηση –κι ίσως μάλιστα το να μιλάμε τέτοιες ώρες για την οικονομία να φαντάζει ανίερο. Μπορεί η οικονομία να μην παίρνει ζωές από τη μια στιγμή στην άλλη, μπορεί να μην αλλάζει σε ένα δευτερόλεπτο το ρυθμό με τον οποίο χτυπάει η καρδιά μιας ολόκληρης χώρας, βάζει όμως θεμέλια ευημερίας ή περιπέτειας.
Η πιο μαύρη τρύπα της μεταπολιτευτικής ιστορίας
Η προηγούμενη περίοδος, με τα Μνημόνια αλλά και με τα πειράματα της τελευταίας μνημονιακής κυβέρνησης, σηματοδότησε τη βύθιση στην πιο μαύρη τρύπα της μεταπολιτευτικής ιστορίας, τρύπα από την οποία η χώρα κατάφερε οριακά, με μεγάλες θυσίες και μπόλικη έξωθεν βοήθεια, να βγει, χωρίς ωστόσο να γίνει σοφότερη. Η σημερινή περίοδος και η σημερινή φάση της ελληνικής οικονομίας δεν συγκρίνονται –αλλά και δεν επιτρέπουν τον παραμικρό εφησυχασμό, το παραμικρό άφημα στο «όπου βγει». Ούτε όμως και τύφλωση μπροστά στην πραγματικότητα.
Οι αριθμοί και η αίσθηση των ειδικών
Να λοιπόν ποια είναι, στα μάτια μου, η πραγματικότητα. Οι αριθμοί και η διάχυτη αίσθηση –των ειδικών, του κόσμου των επιχειρήσεων, της κοινωνίας- δεν λένε ψέματα και δεν συγκροτούν ένα απατηλό τοπίο: η ελληνική οικονομία κινείται ανοδικά, όμως παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητη σε εξωτερικές αναταράξεις κι εξαιρετικά ανθεκτική σε δομικές αλλαγές. Η εικόνα σχηματίζεται αν, δίπλα στα φανερά και πιο αφανή σημάδια της συγκυρίας, ανοίξουμε το φακό στις γενικότερες μεταβολές και διεργασίες.
Τα βασικά μεγέθη παρέχουν τα πρώτα στοιχεία: βελτιωμένη δημοσιονομική κατάσταση κι οικονομικό κλίμα, πορεία του πληθωρισμού (χαμηλότερος από το μέσο όρο της ευρωζώνης) και της απασχόλησης (σε ανοδική πορεία και πλέον κοντά στο να πέσει κάτω από τη συμβολική μπάρα του 10%), άνοδος στους τομείς της μεταποίησης, του λιανικού εμπορίου και, έστω και όχι όσο θα μπορούσαν, των επενδύσεων.
Τα αφανή θετικά σημάδια…
Χρήσιμο είναι να μην παραγνωρίζουμε και αυτά που ονομάζω αφανή σημάδια: ένα Χρηματιστήριο πάνω από τις 1000 μονάδες (κι ας παραμένει ρηχό), αύξηση κατά πάνω από 20% των εξαγορών και συγχωνεύσεων (δείχνει και δυναμισμό και επενδυτικό ενδιαφέρον-προσδοκία), κινητικότητα (σε κάποιο βαθμό τεχνητή και υπερβολική, αλλά επίσης ενδεικτική) στην αγορά ακινήτων, αυξημένη ανακάλυψη «μαύρου χρήματος» και γενικώς φαινομένων φοροδιαφυγής από τις Αρχές (κυρίως λόγω μηχανοργάνωσης του Δημοσίου και χρήσης πλαστικού χρήματος). Όχι αφημένα στη μοίρα τους αλλά χωρίς αποτελέσματα στο ύψος των απαιτήσεων θα χαρακτήριζα τα «μεγα-μέτωπα» της ασφαλιστικής και φορολογικής μεταρρύθμισης (ψηφίζονται διατάξεις αλλά αποσπασματικές και μάλλον στη λογική των «ρυθμίσεων»-μπαλωμάτων), του κτηματολογίου και των δασικών χαρτών.
… Και τα αφανή προβληματικά
Αφανή επίσης σημάδια, αλλά αντίστροφης, πιο ανησυχητικής, φοράς μας δίνουν και οι ακόλουθες εξελίξεις. Παρά την αποφυγή μείζονος κύματος ακρίβειας και τον ικανοποιητικό βαθμό ενεργειακής αυτονομίας, η Ελλάδα έχει την τέταρτη ακριβότερη αγορά ρεύματος στην Ευρώπη –κάτι δεν πάει καλά με τη σχέση τιμών-αισχροκέρδειας. Παρά την επιστροφή χρημάτων στη χώρα μετά την οικονομική σταθεροποίηση, τους πρώτους μήνες του 2023 «σβήστηκαν» 4,51 δις από τις καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων –κάτι που σημαίνει ότι έχουμε αρχίσει, πάλι, να τρώμε από τα έτοιμα. Παρά την αύξηση των εξαγωγών, το εμπορικό έλλειμα δεν βελτιώνεται αναλόγως –άλλο ένα «καμπανάκι» για δομική δυσλειτουργία. Παρά την επενδυτικοικοή κινητικότητα, αυξάνονται οι απευθείας αναθέσεις –κυβερνητική επιλογή αλλά και θεσμικό πρόβλημα. Παρά το άλμα στη ψηφιοποίηση, μικρή είναι η αποφόρτιση από τη γραφειοκρατία –το Δημόσιο παραμένει μεγάλος ασθενής.
Θα μπορούσαν να βρεθούν και άλλοι τρόποι –όλα τα παραπάνω καταγράφηκαν το τελευταίο διάστημα- εικονογράφησης του γενικού συμπεράσματος: η ελληνική οικονομία προχωρά αλλά δεν αλλάζει σε βάθος. «Ατύχημα» δεν φαίνεται αυτή τη στιγμή στον ορίζοντα, αλλά υπάρχουν μπροστά πολλά ακόμα τούνελ από τα οποία δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα βγούμε.
Κώστας Μποτόπουλος
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
