Η Μέρκελ φεύγει, η Γερμανία «ψάχνεται», η Ευρώπη περιμένει, το «τέλος εποχής» είναι εδώ

Από το βράδυ της Κυριακής 26 Σεπτεμβρίου, μια εποχή που άρχισε πριν από 16 χρόνια φτάνει στο τέλος της: η Άνγκελα Μέρκελ μετά από τέσσερις θητείες στην καγκελαρία της Γερμανίας, αποχωρεί από την ενεργό πολιτική, αφήνοντας πίσω της μια τεράστια και αμφιλεγόμενη κληρονομία, η οποία βαραίνει, όχι μόνο τη χώρα της, αλλά ολόκληρη την Ευρώπη, ου μη δε και τον κόσμο.

Η βαριά κληρονομία

Η Μέρκελ ανέλαβε την εξουσία στην Γερμανία το 2005, μετά την περίοδο Σρέντερ, σε μια φάση που ο κόσμος άλλαζε, και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα μετατράπηκε στον «μαέστρο», αλλά και τον «θεματοφύλακα» της γερμανικής πολιτικής στην ΕΕ. Μπορεί ο Σοσιαλδημοκράτης Περ Στάινμπρουκ να ήταν αυτός που διαχειρίστηκε την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αλλά ήταν η Μέρκελ εκείνη που όρισε πώς θα λειτουργεί από εκείνο το σημείο και μετά η ΕΕ και ήταν εκείνη που ανέλαβε την ευθύνη για τις σκληρές αποφάσεις που ελήφθησαν. Της πιστώνεται το ξεπέρασμα μιας κρίσης που απείλησε την ίδια την οντότητα του σχεδίου της Ενωμενής Ευρώπης, της χρεώνεται το κόστος για να ξεπεραστεί η κρίση.

Η Μέρκελ, εκτός από πρώτη γυναίκα καγκελάριος της Γερμανίας και πρώτη ανατολικογερμανίδα πολιτικός που φθάνει στο ανώτατο αυτό αξίωμα, σύντομα κέρδισε τον θαυμασμό και -γιατί όχι- το φθόνο των αντιπάλων της, οι οποίοι θαύμαζαν την ευφυία της, την αναλυτική της σκέψη (μην ξεχνάμε ότι έχει σπουδάσει Φυσική) αλλά και τo πόσο αδίστακτη μπορεί να γίνει προκειμένου να πετύχει τους στόχους της. Με τη Μέρκελ στο τιμόνι, η Γερμανία μετατράπηκε σε μια τερατώδη «μηχανή» εξαγωγών, με αστρονομικά εμπορικά ισοζύγια, την ώρα που η υπόλοιπη Ευρώπη -με κάποιες εξαιρέσεις, φυσικά- δυσκολευόταν να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της παγκοσμιοποίησης.

Οι νέες προκλήσεις

Παράλληλα, όταν ο Τραμπ εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ, η Μέρκελ συγκρούστηκε μαζί του για μια σειρά από μείζονα θέματα και μετατράπηκε σε ένα είδος συμβόλου της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας, απέναντι στα όσα πρέσβευε ο Τραμπ. Στην Ευρώπη, η Γερμανίδα πολιτικός έμοιαζε να «ανθίζει» στις δύσκολες και απαιτητικές διαπραγματεύσεις, με Ευρωπαίο διπλωμάτη να λέει ότι έμοιαζε να απολαμβάνει τις πολύωρες συνεδριάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου σταδιακά οι άλλοι ηγέτες υποχωρούσαν ή τα παρατούσαν κουρασμένοι και η ίδια προωθούσε τις θέσεις και τις πολιτικές της.

Ωστόσο, αναλυτές επισημαίνουν ότι, παρότι η Μέρκελ εργάστηκε άοκνα και με επιτυχία για τη Γερμανία, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία μείζονες προκλήσεις, πλέον ο τρόπος της, η ικανότητά της να φέρνει τα πράγματα εκεί που η ίδια επιθυμεί δεν είναι αρκετός για τις νέες προκλήσεις. Μπορεί η Γερμανία να έγινε στα χρόνια της η πραγματική οικονομική υπερδύναμη της Ευρώπης, όμως πολλοί αναρωτιούνται αν η επιτυχία αυτή είναι βιώσιμη. Επίσης, σε ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή ή οι σχέσεις με την Κίνα ή με τη Ρωσία, η Μέρκελ φάνηκε να ενεργεί πιο κοντόφθαλμα, κοιτάζοντας μόνο το στενό συμφέρον της Γερμανίας.

Η ώρα της αλλαγής

Οι ίδιοι αναλυτές επισημαίνουν ότι η προσέγγιση της Μέρκελ έναντι αυταρχικών καθεστώτων δεν λειτουργεί, όπως αποδείχθηκε με την Τουρκία ή τη Ρωσία. Επίσης, η επιμονή της στη λιτότητα -ιδίως στην Ελλάδα- κατά τη διάρκεια της κρίσης δεν της έδωσε πόντους δημοφιλίας, ενώ προβληματισμό στο Παρίσι προκαλεί και η αναδιαμόρφωση των ισορροπιών Γαλλίας-Γερμανίας, αν και σε αυτό συνέβαλε και το γεγονός ότι η Μέρκελ ήταν μεγαλύτερο πολιτικό μέγεθος από τους Γάλλους προέδρους με τους οποίους συνομιλούσε. Παρά ταύτα, η σταθερή παρουσία της και ο τρόπος της «έβγαζε» εμπιστοσύνη προς άλλους ηγέτες, καθώς συχνά οι διεθνείς σχέσεις στηρίζονται στις διαπροσωπικές σχέσεις των ηγετών.

Ωστόσο, πλέον, όλα αυτά αλλάζουν και η Μέρκελ, σε μια σπάνια παρέμβαση αυτού του τύπου, σημείωσε ότι «θα υπάρξει μεγάλη διαφορά για το μέλλον της Γερμανίας», αν εκλεγεί καγκελάριος ο Σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος -και ΥΠΟΙΚ της τρίτης κυβέρνησης GroKo υπό την Μέρκελ- Όλαφ Σολτς. Στα 16 χρόνια της ηγεσίας της, η Μέρκελ συχνά «τσιμπολογούσε» από τις κεντροαριστερές πολιτικές του SPD (με το οποίο συγκυβέρνησε τα 12 από αυτά) και πλέον τόσο ο Σολτς όσο και ο «διάδοχός» της στο CDU, Άρμιν Λάσετ, εμφανίζονται περισσότερο ως συνεχιστές της πολιτικής της, με αναλυτές να εκτιμούν ότι από τις 26 Σεπτεμβρίου και εντεύθεν στην Καγκελαρία θα βρίσκεται -όσον αφορά τουλάχιστον στις βασικές πολιτικές- μια… αρσενική Μέρκελ.

Οι νέες ισορροπίες

Φυσικά, όλα θα εξαρτηθούν από τις συμμαχίες για το σχηματισμό κυβέρνησης, που με τη σειρά τους θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα των εκλογών. Στις δημοσκοπήσεις, η μάχη μεταξύ CDU/CSU και SPD είναι πλέον σκληρή και αμφίρροπη και ουδείς γνωρίζει ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα. Πάντως, όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι όποιος κι αν είναι ο διάδοχος της Μέρκελ στην καγκελαρία, θα βρεθεί μπροστά σε δύο σκληρά διλήμματα, όσον αφορά στη στάση του Βερολίνου έναντι του Πεκίνου και της Μόσχας, καθώς η Μέρκελ ως σήμερα είχε καταφέρει να κρατήσει μια εύθραυστη ισορροπία.

Η Μέρκελ είχε καταφέρει να έχει καλές σχέσεις με όλους τους προέδρους των ΗΠΑ στη διάρκεια της θητείας της και ταυτόχρονα να διατηρεί τις εμπορικές σχέσεις Γερμανίας-Κίνας σε εξαιρετικό σημείο, αλλά και τις σχέσεις Μόσχας-Βερολίνου σε καλό επίπεδο. Όμως, πλέον, η γραμμή Μπάιντεν μοιάζει να πιέζει το Βερολίνο να αποφάσισει με ποιον θα πάει και ποιον θα αφήσει και αυτή την απόφαση θα τη λάβει ο νέος Καγκελάριος. Και κάπως έτσι, ερχόμαστε σε πλήρη κύκλο και το ερώτημα που η Μέρκελ άφησε αναπάντητο θα επανέλθει στον διάδοχό της: τι θέλει η Γερμανία από την Ευρώπη και τι είναι διατεθειμένη θα θυσιάσει, ώστε να την κάνει πιο ισχυρή. Η απάντηση μένει ακόμα εκκρεμής.

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο

Καμία δημοσίευση για προβολή