Έντονη είναι η αίσθηση σε πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους στην Αθήνα ότι η πίεση που ασκείται από τη Γερμανία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Κομισιόν οδηγεί σε μια χαλάρωση της Ευρωπαϊκής πολιτικής απέναντι στην Τουρκία. Επιδίωξη της Κας Μέρκελ είναι να “εξυπηρετήσει” τη νέα εικόνα που επιδιώκει να φιλοτεχνήσει σε Ευρώπη και Αμερική ο πρόεδρος Ερντογάν.
Ήδη παρατηρείται μικρή προθυμία από τους περισσότερους εταίρους να συζητήσουν σοβαρά το θέμα των κυρώσεων κατά της Τουρκίας, προσδοκώντας στην πρόοδο των επαφών ανάμεσα στην Αθήνα και την Αγκυρα. και στον απεγκλωβισμό της Ευρώπης από το Ελληνοτουρκικό ζήτημα, το οπο΄πιο το Βερολίνο θα προτιμούσε να “απομονωθεί” σε διμερές πρόβλημα.
- Ωστόσο η Ελληνική κυβέρνηση δεν επιθυμεί η Ελλάδα να αποτελέσει τον «χρήσιμο ηλίθιο» στην προσπάθεια της Αγκυρας να φιλοτεχνήσει ένα προφίλ μιας χώρας πρόθυμης για διαπραγματεύσεις, σε μια περίοδο κατά την οποία αρκετοί, κυρίως στην Ουάσιγκτον θέλουν να ζητήσουν από τον κ. Ερντογάν να επιλέξει πλευρά ταχέως, ιδιαίτερα με αιχμή το ζήτημα των ρωσικών αντιαεροπορικών πυραυλικών συστημάτων S-400.
Και αν στην Ουάσιγκτον τα πράγματα για την Ελλάδα είναι σχετικά καθαρά, καθώς η νέα ηγεσία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει εξαιρετικά ευκρινή εικόνα για όλα όσα συμβαίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν μπορεί κάποιος να ισχυριστεί το ίδιο και για την Ευρώπη.
To κρίσιμο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου
Ο 61ος πρώτος γύρος των διερευνητικών επαφών ολοκληρώθηκε και η Αθήνα κάνει το πρώτο “ταμείο” και σχεδιάζει τα επόμενα βήματα. Για την Αθήνα οι επόμενοι μήνες είναι ποικιλοτρόπως κρίσιμοι. Από τη μια πλευρά πρέπει να διασφαλίσει ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Άγκυρα δεν θα παραμείνουν απλά ανοιχτοί, αλλά θα διευρυνθούν. Και από την άλλη ότι η Τουρκία θα παραμείνει στο επικεντρο της Ευρωατλαντικής συμμαχίας ως ο “ταραξίας στην Μεσόγειο”.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι προγραμματισμένο για τον ερχόμενο Μάρτιο (ανήμερα, μάλιστα, της εθνικής εορτής της 25ης Μαρτίου) και αυτή τη στιγμή υπάρχει μικρή προθυμία από τους περισσότερους εταίρους να συζητήσουν σοβαρά για σχέδιο κυρώσεων κατά της Τουρκίας, ιδιαιτέρως καθώς έως τότε υπολογίζεται ότι θα έχουν ήδη πραγματοποιηθεί αρκετές επαφές ανάμεσα στην Αθήνα και την Αγκυρα.
Πάντως, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές ( Καθημερινή της Κυριακής ), η ομάδα του Υπατου Εκπροσώπου Ζοζέπ Μπορέλ ετοιμάζει ένα προσχέδιο ήπιων κυρώσεων (σε καμία περίπτωση ανάλογων με εκείνες που έχουν επιβληθεί στην τουρκική αμυντική βιομηχανία από τις ΗΠΑ), το οποίο έχει και την σιωπηλή έγκριση του Βερολίνου.
Οι δυσκολίες της Αθήνας από το άτυπο “μορατόριουμ” της Αγκυρας
Για την Αθήνα τα πραγματικά προβλήματα στους πέντε-έξι μήνες που ακολουθούν και έχουν τον χαρακτήρα ενός άτυπου «μορατόριουμ» από πλευράς της Αγκυρας, εντοπίζονται στο δύσκολο έργο να πείσει τους ηγέτες μιας κουρασμένης από την πανδημία Ευρώπης, ότι η στάση της Τουρκίας έναντι των διαπραγματεύσεων είναι στην πραγματικότητα παρελκυστική.
- Παρά τις εντατικές διπλωματικές προσπάθειες του καθ’ ύλην αρμόδιου κ. Δένδια όχι μόνο στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ) της περασμένης εβδομάδας αλλά και πριν από αυτό, ελάχιστοι φαίνεται να αντιλαμβάνονται πραγματικά ότι η Τουρκία ζητά από την Ελλάδα να διαπραγματευτεί κυριαρχικά δικαιώματά της.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, η Αθήνα γνωστοποιεί στους εταίρους της ότι είναι έτοιμη για συνυποσχετικό και προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών.
Ενδείξεις της τακτικής της Τουρκίας παρουσιάστηκαν και μέσα στην εβδομάδα που πέρασε, αρχικά με την επίμονη δημόσια προσπάθεια να προβληθεί η εικόνα μιας «Τουρκικής» μειονότητας στη Θράκη, αλλά και με τις δηλώσεις του κ. Τσαβούσογλου στις Βρυξέλλες περί «ελληνικών προκλήσεων», τις οποίες κοινοποίησε, κατά τα λεγόμενά του, στους Ευρωπαίους.
Πέρα, βέβαια, από την τακτική της Αγκυρας, δεν μπορεί παρά να τονιστεί ότι η κατανόηση σε κάποια από τα τουρκικά επιχειρήματα αποτελεί μια χρόνια αποτυχία της ελληνικής δημόσιας διπλωματίας, η οποία είτε είναι αποσπασματική, είτε απλώς ανεπαρκής να αντιμετωπίσει έναν πολύ καλά οργανωμένο μηχανισμό διασποράς των θέσεων της Τουρκίας σε όλες τις σημαντικές πρωτεύουσες της Δύσης.
Είναι εντυπωσιακή, αν μη τι άλλο, η σύγκλιση των απόψεων ακόμα και Τούρκων που διαφωνούν ριζικά κατά τα λοιπά με την κυβέρνηση Ερντογάν, στα ζητήματα που άπτονται των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Το χειρότερο σενάριο για την Αθήνα
Το χειρότερο σενάριο θα ήταν, βέβαια, η παρέλευση του άτυπου «μορατόριουμ» που έχει θέσει η Αγκυρα και η επιστροφή το καλοκαίρι είτε με ερευνητικό, είτε πολύ χειρότερα, με πλωτό γεωτρύπανο.
Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχει και η κατάληξη της πενταμερούς άτυπης διάσκεψης για το Κυπριακό τον Μάρτιο, όπου αναμένεται να τεθεί για πρώτη φορά επισήμως στο τραπέζι η πρόταση για λύση που δεν θα κινείται αποκλειστικά στο πλαίσιο της διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Το τετ α τετ Δένδια Τσαβούσογλου και οι προϋποθέσεις για συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν
Αν και ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου αρνήθηκε τον ορισμό των συνομιλιών ως «διερευνητικών» αλλά τις περιέγραψε ως «συμβουλευτικές» είναι απολύτως σαφές ότι η Αγκυρα διανύει μια περίοδο που επιθυμεί να εμφανίζεται ως πρόθυμη για συνομιλίες.
Μέσω διαρροών από την πρώτη στιγμή η Αγκυρα έθεσε τις δικές της προτεραιότητες (αποστρατιωτικοποίηση, 10 ναυτικά μίλια εθνικός εναέριος χώρος, «γκρίζες ζώνες»).
Η Αθήνα επέλεξε μια πιο συγκρατημένη στάση ως προς τη δημοσιότητα αν και είναι απολύτως σαφές ότι η ελληνική αποστολή προφανές δεν είχε καμία εντολή να συζητήσει τέτοια ζητήματα.
Σκοπός ήταν η επανέναρξη των επαφών και η διερεύνηση περί του αν υπάρχει έδαφος για τον επόμενο, 62ο γύρο που πρέπει να πραγματοποιηθεί στην Αθήνα.
Σχετικά βέβαιη είναι μόνο η ημερομηνία πραγματοποίησης της άτυπης πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου.
Εκτιμάται ότι ο 62ος γύρος των διερευνητικών επαφών θα πραγματοποιηθεί είτε λίγο πριν, είτε λίγο μετά από τη συγκεκριμένη διάσκεψη. Εκεί θα γίνει και το τετ-α-τετ του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια με τον ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Οι επόμενες εβδομάδες θα κρίνουν και αν είναι ώριμες οι συνθήκες για μια συνάντηση ανάμεσα στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
