Κάθε βδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Τα γεγονότα επί του πεδίου στην Ουκρανία και οι δραματικές τους συνέπειες, αυτή τη στιγμή κρύβουν, αλλά πάντως και οδηγούν, σε μια βέβαια χρεοκοπία, όχι μόνο των εμπολέμων αλλά της παγκόσμιας οικονομίας.
Η Ουκρανία, όποτε και να σταματήσει η εισβολή, θα είναι μια κατεστραμμένη χώρα κι όχι μόνο μια κατεστραμμένη οικονομία, η δε ανοικοδόμησή της θα αποτελέσει το επόμενο μεγάλο παγκόσμιο «πρότζεκτ», όσο κυνικό κι αν ακούγεται.
Η Ρωσία κοντά σε μια «ντε φάκτο πτώχευση»
Το μεγαλύτερο άλλο θύμα της δολοφονικής μεγαλομανίας του Ρώσου Προέδρου θα είναι η ρωσική οικονομία, που χτυπιέται ήδη από τέσσερις πλευρές: παύση πληρωμών, χρηματοοικονομική ασφυξία, αποκοπή από τεχνολογία και εμπόριο, εγκατάλειψη από την Κίνα.
Αν και όταν δεν πληρωθούν τα «κουπόνια» και γενικώς δεν τηρηθούν οι υποχρεώσεις από τα δάνεια που έχει συνάψει η Ρωσία με ξένες χώρες και διεθνείς οργανισμούς, ή αν η Ρωσία θελήσει να τα πληρώσει σε ρούβλια, θα αρχίσει πρώτα το σφυροκόπημα της οικονομίας της χώρας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, ύστερα η άνοδος του χρέους μέσω των τιμών των ρωσικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, και αμέσως μετά η εκκίνηση της διαδικασίας θέσης της Ρωσίας υπό πτώχευση.
Δηλώσεις διεθνών αξιωματούχων αυτή την εβδομάδα, ο διαχωρισμός από τον Πούτιν των δανειστριών χωρών σε «φιλικές», οι οποίες θα επιχειρηθεί να πληρωθούν με ρούβλια, και σε «μη φιλικές», καθώς και η ήδη αναγγελθείσα από τη ρωσική κεντρική τράπεζα μη πληρωμή των υποχρεώσεων της Ρωσίας σε ξένους που κατέχουν ρωσικές αξίες σε ρούβλια, δείχνουν ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά σε μια «ντε φάκτο πτώχευση».
Οι διεθνείς κυρώσεις, ιδίως ο αποκλεισμός της ρωσικής κεντρικής τράπεζας και το πάγωμα περίπου των μισών αποθεμάτων της Ρωσίας έχουν επιφέρει βαρύ πλήγμα. Το οποίο επιτείνεται από αντίστοιχη αποκοπή από το διεθνές τεχνολογικό και εμπορικό κύκλωμα: σωρηδόν αποχωρήσεις εταιριών, αποκλεισμοί από το διαδίκτυο, κυβερνοεπιθέσεις από τη Ρωσία αλλά και κατά της Ρωσίας, διακοπή εμπορικών συναλλαγών με το σύνολο σχεδόν των «δυτικών» χωρών. Τα αποτελέσματα είναι ευκρινή: πτώση του ρουβλιού κατά περίπου 20%, τεράστια αύξηση τιμών και αγορές πανικού, απόσυρση χρημάτων από τις τράπεζες (bank run) κι επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών (capital controls) –και πάλι μια εικόνα, εσωτερικής αυτής τη φορά, πτώχευσης.
Η Κίνα “κλειδί’ για το μέλλον της Ρωσίας
Καθοριστικότερη ίσως απ’ όλα μπορεί να αποδειχθεί η στάση της Κίνας. Ναι μεν μέχρι στιγμής θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, στο γεωπολιτικό επίπεδο, ως «ευμενής ουδετερότητα», στο οικονομικό όμως τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα: η εξάρτηση της Κίνας από τη Ρωσία αφορά μόνο στο πετρέλαιο, και πάλι σε βαθμό μικρότερο από τον αντίστοιχο της Ευρώπης, ενώ οι ανάγκες της οικονομίας της, και των εν γένει κυριαρχικών σχεδίων του προέδρου Σι, είναι πολύ πιο δεμένες με τις δυτικές οικονομίες και κυρίως την αμερικανική.
Αν ο Πρόεδρος Σι θεωρήσει ότι το συμφέρον της Κίνας περνά από την αποδυνάμωση της Ρωσίας και την ισορροπία οικονομικού τρόμου με τη Δύση, τότε η Ρωσία θα μείνει μόνη της και θα καταρρεύσει ταχύτερα.
Σημαντικές και μακροχρόνιες οι συστημικές επιπτώσεις
Όποιο και να είναι πάντως το είδος και ο χρόνος της κατάρρευσης, οι συστημικές επιπτώσεις θα είναι και αυτές σημαντικές και μακροχρόνιες. Οι οικονομικές κυρώσεις προκαλούν ήδη αρρυθμίες στο παγκοσμιοποιημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Εμφανίζεται αύξηση, που μπορεί να πάρει μόνιμα χαρακτηριστικά, των τιμών σε πολλά βασικά προϊόντα: πετρέλαιο, αέριο, μέταλλά, αγροτοδιατροφικά προϊόντα.
Υπάρχουν, και μπορεί να επιδεινωθούν, δυσκολίες στην εφοδιαστική και στη μεταφορική αλυσίδα, που πλήττουν καίρια δραστηριότητες όπως το εμπόριο, η ναυτιλία αλλά και ο τουρισμός. Πέφτει η ψυχολογία, κρατών, αγορών και καταναλωτών, με επιπτώσεις στις επιχειρήσεις, στην απασχόληση, στη δημοσιονομική αντιμετώπιση, δηλαδή σε όλες τις παραμέτρους της ανάπτυξης αλλά και της ουσιαστικής ισότητας.
Τα σημάδια είναι μπροστά στα μάτια μας
Κι εδώ τα σημάδια είναι μπροστά στα μάτια μας: προβλέψεις για πληθωρισμό παγκοσμίως και επί μακρόν κοντά στο 6%, για άνοδο και παραμονή του πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι, για πτώση της ανάπτυξης από το 4% περίπου που υπολογιζόταν πριν τον πόλεμο σε κάτω από 2%, για ακόμα μεγαλύτερη αποκοπή των αγορών κεφαλαίου από την πραγματική οικονομία, για δημοσιονομικές αναταραχές και για εκ θεμελίων επανεξέταση των εθνικών και υπερεθνικών «απαντήσεων» στα ζητήματα της ενέργειας, της «πράσινης μετάβασης», της «στρατηγικής αυτονομίας». Ακόμα και να βρεθούν τελικά λύσεις, ο πόνος θα είναι μεγάλος.
Κώστας Μποτόπουλος
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
