Η τακτική της έντασης που ακολουθεί ο Ρ.Τ.Ερντογάν στη Μεσόγειο – στο πλαίσιο της στρατηγικής του Μεγάλου Αναθεωριτισμού του, του οράματός του να γίνει ηγέτης του Ισλάμ και των βλέψεών του στα ενεργειακά κοιτάσματα της περιοχής – συμβαίνει σε μια εποχή που τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά στην τουρκική οικονομία.
Η τουρκική λίρα συνεχίζει την ελεύθερη πτώση της, η πανδημία έχει «κλείσει» τον τουρισμό και οι ξένοι επενδυτές γυρίζουν την πλάτη τους στην Τουρκία.
Τα τελευταία δύο χρόνια η οικονομία της Τουρκίας φλερτάρει με την πτώχευση, απειλείται με νέα νομισματική κρίση, ανάλογη εκείνης που τη γονάτισε τον Αύγουστο του 2018, και οδηγεί τους αναλυτές σχεδόν τη βεβαιότητα ότι βρίσκεται στον προθάλαμο του ΔΝΤ.
Παρ’όλα αυτά, η ικανότητα του Ερντογάν να ελίσσεται εν μέσω κρίσεων, συχνά με ανορθόδοξες μεθόδους, να διαφεντεύει τη νομισματική πολιτική της χώρας του, και να αποφεύγει τόσο την κατάρρευση όσο και την προσφυγή στο ΔΝΤ, είναι εκείνη που δίνει τεχνητή αναπνοή στο ετοιμόρωπο οικονομικό οικοδόμημα της χώρας – αλλά συμβάλει και στη διατήρηση της δημοφιλίας του τούρκου ηγέτη.
Ακόμη και μετά την οικονομική καταστροφή της πανδημίας, που ανάγκασε 90 χώρες να προσφύγουν στο ΔΝΤ, η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν καταφέρνει και αποφεύγει μια ταπεινωτική επιστροφή «στα σαγόνια» του Ταμείου.
Και αυτό, παρά το γεγονός ότι τα ελλείμματα της χώρας διευρύνονται διαρκώς γεγονός που αναγκάζει την Αγκυρα αντλεί κεφάλαια από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της κεντρικής τράπεζας για να τα καλύψει. Η Goldman Sachs εκτιμά ότι η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας έχει δαπανήσει 65 δισεκατομμύρια δολάρια για τη στήριξη της λίρας φέτος, γεγονός που θέτει τη διαφορά μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων σε ξένο νόμισμα σε αρνητικά 41,3 δισεκατομμύρια δολάρια από τα τέλη Ιουνίου.
Η κατάσταση θα ήταν απελπιστική άν δεν έβαζε το χέρι του ο Εμίρης του Κατάρ. Σύμμαχος της Αγκυρας η Ντόχα, αναπλήρωσε με 15 δισ. δολάρια ζωτικό τμήμα από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας, που είχαν εξανεμισθεί από τις αδιάκοπες παρεμβάσεις της με σκοπό τη στήριξη της τουρκικής λίρας. Η συμφωνία συνήφθη όταν γύριζαν την πλάτη στην Τράπεζα της Τουρκίας όλες οι κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής Federal Reserve, που μόλις είχε κλείσει αντίστοιχες συμφωνίες με αρκετές χώρες.
Στο μεταξύ, όμως, η Τουρκία πρέπει να αποπληρώσει χρέος ύψους 169 δισ. δολαρίων που λήγει μέσα στους επόμενους δέκα μήνες. Σύμφωνα, ωστόσο, με επίσημα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα, συμπεριλαμβανομένου του χρυσού, έχουν μειωθεί από τον Απρίλιο στα 53,9 δισ. δολάρια, από τα 81,2 δισ. δολάρια στα τέλη του περασμένου έτους.
Εκροές ξένων κεφαλαίων 15 δισ. δολ. την τελευταία διετία
Παρά τους επιδέξιους ελιγμούς του ο Ερντογάν, έπαψε προ πολλού να αποτελεί το αγαπημένο συνομιλητή που βρήκαν στο πρόσωπό του οι ξένοι επενδυτές ότα ανέλαβε την εξουσία το 2002. Επί περίπου 15 χρόνια εισέρρεαν στα ταμεία του τουρκικού κράτους ξένα κεφάλαια που έφθασαν συνολικά στα 525 δισ. δολάρια σε άμεσες επενδύσεις, μετοχές και τίτλους, αλλά και ξένα δάνεια. Η εισροή του ξένου κεφαλαίου ήταν αυτή που στήριξε την οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας μέχρι το 2018, παγίωσε και συνταγματικά την παντοδυναμία και έδωσε τροφή στα όνειρα του Ερντογάν.
Εκτοτε, όμως, η κατάσταση έχει αλλάξει άρδην λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων που έχει καλλιεργήσει η Τουρκία με την Ελλάδα και άλλες γειτονικές χώρες, εξαιτίας των κατά καιρούς προστριβών στις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον αλλά και εξαιτίας των παρεμβάσεων του Ερντογάν στην πολιτική της κεντρικής τράπεζας.
Τώρα ο τούρκος ηγέτης καλλιεργεί μια αυξανόμενη αβεβαιότητα στους επενδυτές. Η Τουρκία εγκαταλείπεται από το ξένο κεφάλαιο που της είναι αναγκαίο για την κάλυψη των ελλειμμάτων της, και τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα μειώνονται διαρκώς. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη γειτονική χώρα έχουν ελαχιστοποιηθεί. Μέσα στα τελευταία δύο χρόνια έχουν εγκαταλείψει τη χώρα περίπου 15 δισ. δολάρια. Διευρύνεται, έτσι, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών που εκτινάχθηκε τον Απρίλιο στα 5,1 δισ. δολάρια, για να υποχωρήσει τον Μάιο στα 3,8 δισ. δολάρια.
Στο μεταξύ, οι τουρκικές τράπεζες φαίνεται πως βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από εκείνη στην οποία βρίσκονταν στην προ διετίας νομισματική κρίση. Σύμφωνα με στοιχεία της Capital Economics, στο σύνολό του ο κλάδος έχει χρέος σε ξένο νόμισμα συνολικού ύψους 81 δισ. δολαρίων, που αντιστοιχεί περίπου στο 10% του ΑΕΠ της χώρας και βέβαια είναι πολλαπλάσιο των 30 δισ. δολαρίων που διατηρούν οι τράπεζες στα ταμεία της κεντρικής τράπεζας.
Η λίρα σε ελεύθερη πτώση – Οι τούρκοι μαζεύουν δολάρια
Από τις αρχές του 2020 η λίρα έχασε το 18% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Ένα δολάριο αντιστοιχούσε στο τέλος της περασμένης εβδομάδας σε 7,3 τουρκικές λίρες. Μια λίρα στοιχίζει πλέον 8,67 ευρώ.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις διεθνών αναλυτών, τα αλλεπάλληλα επεισόδια ελεύθερης πτώσης του τουρκικού νομίσματος αποτελούν αντανάκλαση της δεινής θέσης στην οποία έχει περιέλθει η οικονομία της Τουρκίας εν μέσω της πανδημίας που επέτεινε περαιτέρω τις παθογένειές της.
Η συνεχής αποδυνάμωση της τουρκικής λίρας έχει εξωθήσει τους Τούρκους να μετατρέπουν τις καταθέσεις τους σε δολάρια. Είναι ενδεικτικό ότι οι καταθέσεις σε δολάρια αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% των υποχρεώσεων του τουρκικού τραπεζικού συστήματος. Αν συμπεριληφθούν και οι ξένες τράπεζες που βρίσκονται στη χώρα τότε οι καταθέσεις σε δολάρια υπερβαίνουν συνολικά κατά 47 δισ. δολάρια τα δάνεια σε ξένο νόμισμα.
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών Αλί Μπαμπατζάν, ο οποίος αποχώρησε από κυβέρνηση και το κόμμα του Ερντογάν, αποδίδει πολλά από τα δεινά της τουρκικής οικονομίας στην εξωτερική πολιτική του Τούρκου προέδρου. Πολλοί ανεξάρτητοι αναλυτές θεωρούν επίσης ότι η εξωτερική πολιτική που εφαρμόζει ο Ερντογάν – και η τακτική της έντασης στη Μεσόγειο – αποτρέπει πλέον την προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων από την Τουρκία και αποτελεί μια από τις βασικές πληγές της οικονομίας της.
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
