Μετά από έναν μήνα παρουσίας στον Λευκό Οίκο, κατά τον οποίον ο νέος πρόεδρος Μπάιντεν απέδειξε ότι το εννοεί όταν λέει ότι η Αμερική επιστρέφει ( απομακρυνόμενη από τις πολιτικές Τραμπ ), έρχεται η ώρα των δύσκολων αποφάσεων, σε ένα ζήτημα που θα μπορούσε να αποδειχθεί η “αχίλλειος πτέρνα” της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν και η Διεθνής Συμφωνία του 2015
Πρόκειται για τις σχέσεις της Ουάσιγκτον με το Ιράν.
Επί προεδρίας Τραμπ, οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν το 2018 από τη Διεθνή Συμφωνία που υπογράφηκε το 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και σήμερα, η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν πιέζεται εξαιρετικά από τα ασφυκτικά περιθώρια χρόνου για να λάβει αποφάσεις.
Το ιρανικό κοινοβούλιο, το οποίο σημειωτέον, ελέγχεται από τους σκληροπυρηνικούς, ψήφισε νόμο ο οποίος υποχρέωνε την κυβέρνηση της χώρας να ακυρώσει τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει έναντι της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) εάν οι ΗΠΑ δεν είχαν αναστείλει τις κυρώσεις μέχρι την περασμένη Κυριακή.
Οι ΗΠΑ δεν το έπραξαν, και η Τεχεράνη, δύο μέρες αργότερα, ανακοίνωσε ότι σταματάει τις αιφνιδιαστικές επιθεωρήσεις της ΙΑΕΑ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του, ενώ ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ απείλησε ότι ο εμπλουτισμός ουρανίου θα μπορούσε να αυξηθεί όχι στα όρια του 20% που ήταν προ της συμφωνίας, αλλά ακόμη και μέχρι 60%.
Επανήλθε η καχυποψία στο Ιράν
Το κλίμα στο Ιράν δεν είναι θετικό για τις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση, υπέγραψε και τήρησε με επιμέλεια τη συμφωνία του 2015, προσδοκώντας άρση των κυρώσεων, επιστροφή των περιουσιακών στοιχείων που έχουν δεσμευτεί ανά τον κόσμο και επενδύσεις, ώστε να αναστηλωθεί η οικονομία και να βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο των πολιτών.
Αντ΄αυτών, είδαν τις ΗΠΑ να ακυρώνουν τις δικές τους δεσμεύσεις, να υιοθετούν τη λεγόμενη πολιτική της «μέγιστης πίεσης» και να επικροτούν διά της σιωπής την εκτέλεση κορυφαίου πυρηνικού επιστήμονά τους από το Ισραήλ.
Παρά την ισχυρή αντίδραση Ρεπουμπλικανών, Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας, ο Μπάιντεν εμφανίστηκε διατεθειμένος να έρθει σε συμφωνία με την Τεχεράνη.
Άλλωστε, τόσο ο υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν, και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν όσο και ο ειδικός απεσταλμένος του για το Ιράν, Ρομπ Μάλεϊ– είχαν συμμετάσχει ενεργά στην προετοιμασία της συμφωνίας του 2015 και αυτό θεωρήθηκε ότι προοιωνίζεται και τη στάση που θα τηρήσει έναντι του Ιράν.
Επιπλέον, η κυβέρνησή του δέχθηκε την πρόταση των Ευρωπαίων να προσέλθουν οι ΗΠΑ και το Ιράν σε επείγουσες συνομιλίες για την ανανέωση της συμφωνίας, ενώ χαλάρωσε κάπως ορισμένες από τις κυρώσεις (η σύμμαχος των ΗΠΑ Νότια Κορέα ετοιμάζεται να απελευθερώσει δεσμευμένα ιρανικά κεφάλαια) και τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς για τους Ιρανούς διπλωμάτες.
Η αντιπρόταση Μπάιντεν
Ωστόσο, για τον νέο αμερικανό πρόεδρο είναι από δύσκολο έως αδύνατο να ζητήσει συγνώμη για την απόφαση του Τραμπ και να επιστρέψει στη συμφωνία με τους όρους του 2015, διότι κάτι τέτοιο θα τον εξέθετε έναντι των αντιπάλων του ως ενδοτικό.
Αντιπροτείνει, λοιπόν, χρονική επιμήκυνση της συμφωνίας, δηλαδή των δεσμεύσεων που αναλαμβάνει το Ιράν, και υποχωρήσεις σε άλλα μέτωπα, όπως το βαλλιστικό πρόγραμμα και η στήριξη σιιτικών πολιτοφυλακών σε Ιράκ, Συρία, Λίβανο και Υεμένη.
Σε μια επίδειξη αποφασιστικότητας, δε, διέταξε, την Πέμπτη, τον βομβαρδισμό φιλοϊρανικής, σιιτικής πολιτοφυλακής στα σύνορα της Συρίας με το Ιράκ, σε αντίποινα για την επίθεση εναντίον αμερικανικής στρατιωτικής βάσης στο ιρακινό Κουρδιστάν.
Με δεδομένο ότι καμία από τις δύο πλευρές, για λόγους ουσίας και διεθνούς γοήτρου, δεν είναι πιθανό να προσχωρήσει στις απαιτήσεις της άλλης, οι ελπίδες επικεντρώνονται στις μεσολαβητικές προσπάθειες της Ε.Ε. και του Κατάρ για έναν προσωρινό συμβιβασμό, που θα ανοίξει τον δρόμο για μια σοβαρή διαπραγμάτευση.
Τα πράγματα περιπλέκονται λόγω των επικείμενων εκλογών σε Ισραήλ και Ιράν, που ευνοούν τη δημαγωγία των σκληροπυρηνικών και δυσχεραίνουν τις προσπάθειες της διπλωματίας.
