Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) του ΟΗΕ ανέφερε σε έκθεσή της ότι η καταναγκαστική εργασία στην ιδιωτική οικονομία αποφέρει ετήσια παράνομα κέρδη 236 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ ετησίως. Το ποσό αυτό έχει αυξηθεί κατά 64 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ από το 2014.
Η καταναγκαστική εργασία αποτελεί ποινικό αδίκημα και παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ορίζεται στη Σύμβαση για την αναγκαστική εργασία του 1930 (αριθ. 29) ως “κάθε εργασία ή υπηρεσία που ζητείται από οποιοδήποτε πρόσωπο υπό την απειλή οποιασδήποτε ποινής και για την οποία το εν λόγω πρόσωπο δεν έχει προσφερθεί οικειοθελώς“.
Εργασιακή και σεξουαλική εκμετάλλευση
Σύμφωνα με την έκθεση, ο αριθμός των ατόμων που βρίσκονται σε καταναγκαστική εργασία αυξήθηκε κατά 2,7 εκατομμύρια από το 2016 έως το 2021. Επιπλέον, οι άνθρωποι που υποβάλλονται σε καταναγκαστική εργασία στην ιδιωτική οικονομία αυξήθηκε κατά 27% τα τελευταία δέκα χρόνια. Σχεδόν το 86% της καταναγκαστικής εργασίας επιβλήθηκε από ιδιωτικούς φορείς, όπου η καταναγκαστική εργασιακή εκμετάλλευση αντιπροσώπευε το 63% και η καταναγκαστική εμπορική σεξουαλική εκμετάλλευση το 23%.
Η εξαναγκαστική εμπορική σεξουαλική εκμετάλλευση απέφερε το μεγαλύτερο μερίδιο, 73% των συνολικών παράνομων κερδών. Τα ετήσια συνολικά παράνομα κέρδη από την εξαναγκαστική εμπορική σεξουαλική εκμετάλλευση ανήλθαν σε 58,6 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, 48,4 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στην Ασία και τον Ειρηνικό, 34,9 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στην Αμερική, 16,1 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στην Αφρική και 14,6 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στα αραβικά κράτη.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι ο αριθμός των διώξεων για το έγκλημα της καταναγκαστικής εργασίας είναι πολύ χαμηλός στις περισσότερες δικαιοδοσίες. Τα θύματα εμπορικής σεξουαλικής εκμετάλλευσης έχουν περιορισμένη ή καθόλου προσφυγή στη δικαιοσύνη, καθώς η εμπορική σεξουαλική εκμετάλλευση είναι παράνομη στις περισσότερες χώρες. Περίπου ένα εκατομμύριο των θυμάτων εμπορικής σεξουαλικής εκμετάλλευσης είναι παιδιά και το 99% είναι γυναίκες και κορίτσια.
Παγκόσμιο φαινόμενο
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ILO, συνολικά 27,6 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν υπό συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας σε όλο τον κόσμο οποιαδήποτε δεδομένη ημέρα του 2021. Αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση 11% από το 2016, όταν 24,9 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε καταναγκαστική εργασία.
Ο οργανισμός αποκαλύπτει τον παγκόσμιο χαρακτήρα της νέας αυτής σκλαβιάς, καθώς με 15,1 εκατομμύρια, η Ασία και ο Ειρηνικός είχαν μακράν τον υψηλότερο αριθμό ανθρώπων που ζούσαν σε καταναγκαστική εργασία το 2021, η Ευρώπη και η Κεντρική Ασία είχαν τον δεύτερο μεγαλύτερο απόλυτο αριθμό με 4,1 εκατομμύρια ανθρώπους, ακολουθούμενη από την Αφρική με 3,8 εκατομμύρια, η Αμερική με 3,6 εκατομμύρια και τα αραβικά κράτη με 900.000 άτομα σε συνθήκες καταναγκασμού.
Ο Γενικός Διευθυντής της ILO Gilbert F. Houngbo επεσήμανε ότι τα άτομα που απασχολούνται σε καταναγκαστική εργασία αντιμετωπίζουν διάφορες μορφές εξαναγκασμού, συμπεριλαμβανομένης της πιο συνηθισμένης μορφής παρακράτησης μισθού. Κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να διασφαλίσει τα δικαιώματα των εργαζομένων και να υποστηρίξει τις αρχές της δικαιοσύνης και της ισότητας.
Ο ερευνητής του Οργανισμού, Federico Blanco εξέφρασε επίσης την ανησυχία του για την αύξηση της καταναγκαστικής εργασίας. Είπε ότι “ο ανθρώπινος φόρος [της καταναγκαστικής εργασίας είναι ανυπολόγιστος]. Αυτά τα παράνομα κέρδη αντιπροσωπεύουν μισθούς, πόρους [και] μέσα διαβίωσης [που] ουσιαστικά κλέβονται από τους εργαζόμενους[.]”
Πιέσεις για νομιμότητα
Η ILO υπογράμμισε τη σημασία της ενίσχυσης και της διασφάλισης ότι τα νομικά πλαίσια της καταναγκαστικής εργασίας πληρούν τα διεθνή νομικά πρότυπα, τονίζοντας ότι “η εξασφάλιση επαρκούς ικανότητας επιβολής της νομοθεσίας είναι … κρίσιμη, μεταξύ άλλων μέσω ενισχυμένων προγραμμάτων κατάρτισης για τον εφοδιασμό των βασικών φορέων επιβολής της νομοθεσίας με τις δεξιότητες και τις γνώσεις που απαιτούνται για τον αποτελεσματικό εντοπισμό και τη δίωξη υποθέσεων αναγκαστικής εργασίας. Η επέκταση της εμβέλειας των επιθεωρήσεων εργασίας σε τομείς υψηλού κινδύνου και η οικοδόμηση αποτελεσματικότερων γεφυρών μεταξύ της επιβολής του εργατικού και του ποινικού δικαίου είναι επίσης κρίσιμη από την άποψη αυτή“.
“Η βελτίωση της πρόσβασης σε ένδικα μέσα, ώστε οι δράστες να είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν αποζημίωση σε όσους έβλαψαν, μπορεί επίσης να λειτουργήσει τιμωρητικά και να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τους επίδοξους παραβάτες … Το Πρωτόκολλο της Σύμβασης για την αναγκαστική εργασία και η Σύσταση για την αναγκαστική εργασία (συμπληρωματικά μέτρα), 2014 (αριθ. 203) παρέχουν ένα στρατηγικό πλαίσιο για ολοκληρωμένη δράση κατά της αναγκαστικής εργασίας“, συμπλήρωσε ο οργανισμός του ΟΗΕ.
Σημειώνεται, δε, ότι στις 12 Ιανουαρίου, ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τις σύγχρονες μορφές δουλείας Tomoya Obokata προειδοποίησε την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ότι η καταναγκαστική εργασία μπορεί να ισοδυναμεί με παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Στις 22 Οκτωβρίου 2023, το Γραφείο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας δήλωσε ότι η έλλειψη δράσης της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου σε σχέση με την κακομεταχείριση των εποχικών εργαζομένων παραβιάζει τις υποχρεώσεις της για την πρόληψη της σύγχρονης δουλείας.
