Για όσους δεν το θυμούνται, ας κάνουμε μια επανάληψη: όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι ΗΠΑ έβαλαν τις βάσεις του προγράμματος που θα κατέληγε να υλοποιηθεί μέσω του μαχητικού F-35, οι στόχοι που το Πεντάγωνο έθεσε ήταν μάλλον απλοί: ένα αεροσκάφος που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τα τρία σώματα των Ενόπλων Δυνάμεων (Αεροπορία, Ναυτικό και Πεζοναύτες), θα ήταν αρκετά εξελιγμένο ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολλά χρόνια και θα ήταν σημαντικά φθηνότερο από το F-22, το οποίο αρχικά σχεδιάστηκε για να παραχθούν πάνω από 700 αεροσκάφη, αλλά τελικά λόγω υψηλότατου κόστους, κατασκευάστηκαν μόλις 190.
Το F-16 του μέλλοντος που δεν ήλθε ποτέ
Χοντρικά, το F-35 θα ήταν ένα F-16 του μέλλοντος, ένα ελαφρύ μαχητικό, φθηνό και εξελιγμένο, το οποίο θα αντικαθιστούσε το «Γεράκι» και θα κατασκευαζόταν σε μεγάλους αριθμούς, ώστε να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ. Τελικά, αντ’ αυτού δημιουργήθηκε ένα υπερεξελιγμένο μαχητικό αεροσκάφος 5ης γενιάς, το οποίο έχει τεράστιες δυνατότητες, ακόμα αντιμετωπίζει κάποια σημαντικά προβλήματα και το κόστος παραγωγής, χρήσης και συντήρησης είναι τόσο μεγάλο που έχει προκαλέσει πρόβλημα στο Κογκρέσο, το οποίο βλέπει τον προϋπολογισμό του προγράμματος να ξεφεύγει από κάθε πρόβλεψη.
Οι εξωπραγματικές απαιτήσεις
Φυσικά, οι απαιτήσεις του Πενταγώνου για το Joint Strike Fighter, όπως είναι η επίσημη ονομασία του προγράμματος του F-35, ήταν κυριολεκτικά εξωπραγματικές για την εποχή τους και σε μεγάλο βαθμό το αεροσκάφος «εφευρέθηκε» καθώς κατασκευαζόταν, με τις απαραίτητες τεχνολογίες να αναπτύσσονται ταυτόχρονα με την κατασκευή του. Οπότε, εκ των πραγμάτων, το κόστος του προγράμματος θα βρισκόταν στη στρατόσφαιρα, καθώς μιλάμε για ένα μαχητικό που κυριολεκτικά ήλθε από το μέλλον, ιδίως σε ό,τι αφορά στην συγκέντρωση και επεξεργασία δεδομένων μάχης.
Η αγορά των F-15EX
Ωστόσο, στην… πραγματική πραγματικότητα, όπου τα χρήματα είναι περιορισμένα και οι ψηφοφόροι οικονομικά πιεσμένοι, η ιδέα ότι το πρόγραμμα θα προχωρήσει όπως έχει σχεδιαστεί μοιάζει να έχει εγκαταληφθεί από τους επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ήδη η Αεροπορία των ΗΠΑ έχει αρχίσει να παραλαμβάνει τα νέα, και για την ώρα πιο ακριβά από τα F-35, μαχητικά κρούσης F-15EX, τα οποία μπορεί να είναι 4ης γενιάς, αλλά εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες του σώματος στο επίπεδο της καθημερινής χρήσης.
Τα προγράμματα 6ης γενιάς
Μάλιστα, οι εκτιμήσεις των ειδικών αναφέρουν ότι τα σχέδια για μαχητικά 6ης γενιάς, τα οποία επιχειρούν να υλοποιήσουν οι ΗΠΑ μέσω του προγράμματος NGAD, η Βρετανία μέσω του Tempest και η ΕΕ με το πρόγραμμα FCAS, θα κάνουν το πρόβλημα του F-35 ακόμα πιο έντονο, καθώς θα χρειαστούν νέες τεχνολογίες, οι οποίες θα αυξήσουν ακόμα περισσότερο το κόστος του προγράμματος και αυτό θα έχει ως αποτελέσμα την αύξηση της γκρίνιας και των πιέσεων από πολιτικούς και ψηφοφόρους για περικοπές και επανελέγχους και όλα όσα περνάει σήμερα το πρόγραμμα των F-35.
Μαχητικό «5ης γενιάς μείον»
Ο Α/ΓΕΑ των ΗΠΑ, πτέραρχος Μπράουν, σε μια ανύποπτη στιγμή μέσα στο 2021 έκανε λόγο για ένα νέο αεροσκάφος, το οποίο το ονόμασε «5ης γενιάς μείον», το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως η γέφυρα μεταξύ των αναγκών της Αεροπορίας και των δημοσιονομικών περιορισμών που εκ των πραγμάτων τίθενται. Το μαχητικό αυτό θα είχε κάποια από τα χαρακτηριστικά των F-35 (stealth ιδιότητες, υψηλή ικανότητα επεξεργασίας δεδομένων, κλπ), όχι όμως στο βαθμό που τα διαθέτει το F-35, μειώνοντας έτσι σημαντικά το κόστος και επιτρέποντας να απελευθερωθούν πόροι για τα πιο φιλόδοξα προγράμματα.
Οι πρώτες ιδέες
Φυσικά, όλη αυτή η συζήτηση βρίσκεται σήμερα σε θεωρητικό επίπεδο, ωστόσο, ήδη κάποιες προτάσεις έχουν κατατεθεί και η λογική τους κινείται σε δύο άξονες: πρώτον, το αεροσκάφος αυτό να σχεδιαστεί έχοντας στο μυαλό τις νέες απειλές που οι ΗΠΑ καλούνται να αντιμετωπίσουν και, δεύτερον, η κατασκευή και συντήρησή του να στηρίζονται σε ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες, ώστε να μπορεί ανά πάσα στιγμή να επιδιορθωθεί ή να προσαρμοστεί σε άμεσες ανάγκες, χωρίς να χρειάζεται επανασχεδιασμός ή πανάκριβα ανταλλακτικά και εξαρτήματα.
«Λουδίτης» για επικεφαλής
Μάλιστα, κάποιοι πρότειναν, αν το σχέδιο αρχίσει να υλοποιείται, επικεφαλής του προγράμματος να μπει ένας «λουδίτης», ο οποίος θα βάζει φρένο σε κάθε πρόταση που θα προϋποθέτει νέες και αδοκίμαστες τεχνολογίες ή υπερβολικά φιλόδοξα σχέδια ή ακόμα και τη χρήση ανταλλακτικών/εξαρτημάτων που το κόστος τους είναι πολύ μεγάλο, όπως και η ευαισθησία τους. Η λογική πίσω από όλα αύτα είναι να κατασκευαστεί ένα πραγματικό νέο F-16 για το μέλλον και όχι ένα νέο F-35, το οποίο θα τινάξει στον αέρα προϋπολογισμούς και χρονοδιαγράμματα.
Όπως προαναφέρθηκε, η συζήτηση αυτή είναι ακόμα σε θεωρητικό επίπεδο. Ωστόσο, με δεδομένη την επιθυμία της Αεροπορίας να αρχίσει να αποσύρει παλιά αεροσκάφη, όπως τα Α-10 και κάποια F-16, ίσως μέσα στο 2022 να τη δούμε να ξαναφουντώνει, όσο το κόστος των F-35 θα συνεχίσει να παραμένει τόσο υψηλό όσο είναι σήμερα.
