Μαύρη Δευτέρα ξημέρωσε σήμερα για την τουρκική οικονομία, η οποία μετά από αλλεπάλληλους κραδασμούς που έχουν φέρει σε απόγνωση τους πολίτες, εισέρχεται σε νέα, βαθιά και επικίνδυνη νομισματική κρίση, μετά την αιφνίδια απόφαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να απολύσει τον κεντρικό τραπεζίτη Νατσί Αγκμπάλ, μόλις τέσσερις μήνες αφότου ανέλαβε.
Ολοι οι αναλυτές προβλέπουν ραγδαίες εξελίξεις, καθώς αναμένουν νέα “βουτιά” της τουρκικής λίρας, έως και 15% με το σημερινό άνοιγμα των αγορών.
Τόσο κακή η απόφαση όσο και το Βrexit
«Αυτή η απόφαση είναι σχεδόν τόσο κακή όσο το Brexit, με την έννοια ότι είναι η χειρότερη απόφαση δημόσιας πολιτικής που μπορώ να θυμηθώ στην ιστορία της χώρας», εκτιμά ο Τιμ Ας, στρατηγικός αναλυτής της Bluebay Asset Management και προβλέπει ότι οι αγορές θα εκφράσουν τις απόψεις τους τη Δευτέρα και πιθανότατα θα είναι μία αρνητική αντίδραση.
Η ξαφνική απομάκρυνση του Αγκμπάλ ήρθε έπειτα από την αύξηση των επιτοκίων της τουρκικής λίρας κατά 200 μονάδες βάσης την Πέμπτη, η οποία ήταν διπλάσια από ό,τι περίμεναν οι αναλυτές.
Ως γνωστόν, ο Ερντογάν υποστηρίζει την αντισυμβατική θεωρία ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό και συνηθίζει να επικρίνει την κεντρική τράπεζα εδώ και χρόνια, κάθε φορά που θεωρεί ότι το κόστος δανεισμού είναι πολύ υψηλό.
Η οικονομική πολιτική του Αγκμπάλ που του κόστισε “το κεφάλι του”
Κατά τη σύντομη θητεία του, ο Αγκμπάλ αύξησε τα επιτόκια της λίρας συνολικά κατά 875 μονάδες βάσης (στο 19%, τα υψηλότερα επίπεδα ανάμεσα σε όλες τις μεγάλες οικονομίες), ενισχύοντας την κατεστραμμένη εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Επί των ημερών του, η λίρα ενισχύθηκε κατά 18%, καθώς δημιουργήθηκαν στην αγορά προσδοκίες για μία πιο ορθόδοξη νομισματική πολιτική.
Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, η λίρα είναι ανάμεσα στα νομίσματα που πλήττονται περισσότερο από την αύξηση στις αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων, σημειώνοντας πτώση άνω του 7% από τα μέσα του Φεβρουαρίου.
Με τον πληθωρισμό να φτάνει το Φεβρουάριο στο 16%, ο κεντρικός τραπεζίτης απάντησε με μία αύξηση των επιτοκίων διπλάσια από εκείνη που περίμενε η αγορά, σε μία προσπάθεια να ανακόψει την πτώση του νομίσματος και την αύξηση των τιμών.
Αλλοπρόσαλλη πολιτική Ερντογάν στα νομισματικά θέματα
Αμέσως, ο Ερντογάν αντέδρασε απομακρύνοντας τον τρίτο κεντρικό τραπεζίτη σε διάστημα δύο ετών και διορίζοντας τον Σαχάπ Καβτζίογλου, πρώην βουλευτή του κόμματός του και τραπεζίτη της Halkbank, καθηγητή τραπεζικής στο Marmara University της Κωνσταντινούπολης, αρθρογράφο της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας Yeni Safak και γνωστό υπέρμαχο των χαμηλών επιτοκίων.
«Αυτή η απόφαση δείχνει την αλλοπρόσαλλη φύση των αποφάσεων πολιτικής στην Τουρκία, ειδικά στα νομισματικά θέματα», σημειώνει ο Κιστιάν Μάτζιο της TD Securities, σύμφωνα με τον Guardian, και προβλέπει ότι η λίρα θα ανοίξει με πτώση 10-15% τη Δευτέρα.
Ο Τάβεϊ της Capital Economics θυμίζει ότι την τελευταία φορά που ο Ερντογάν απέλυσε τον κεντρικό τραπεζίτη, τον Ιούλιο του 2019, η λίρα έπεσε κατά 3% έναντι του δολαρίου. «Η πτώση θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη αυτή τη φορά», γράφει σε ανάλυσή του.
Βαθύτερο το πρόβλημα
Και εξηγεί ότι το ζήτημα είναι πολύ μεγαλύτερο από την όποια πτώση της Δευτέρας, καθώς υπάρχει πλέον ένας υπαρκτός κίνδυνος η Τουρκία να οδεύει προς μία κανονική κρίση πληρωμών.
Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε στο 5% του ΑΕΠ πέρυσι και τα βραχυπρόθεσμα εξωτερικά χρέη διαμορφώνονται περίπου στα 180 δισ. δολάρια (25% του ΑΕΠ), εξηγεί.
Την ίδια στιγμή, τα αποθεματικά σε ξένο νόμισμα έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαντληθεί, καθώς σήμερα δεν ξεπερνούν τα 11 δισ. δολάρια (1,5% του ΑΕΠ) και είναι πολύ χαμηλότερα σε σχέση με τη στιγμή που ξέσπασε η κρίση του 2018.
Και εσωτερικό αντίκτυπο θα έχει η απόλυση του κεντρικού τραπεζίτη
Εάν μία κρίση ισοζυγίου πληρωμών χτυπήσει τώρα, οι τράπεζες της Τουρκίας είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση για να την αντιμετωπίσουν από ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2018, τονίζει η Capital Economics.
«Η τελική επισήμανση που πρέπει να γίνει είναι ότι αυτή η υπόθεση έχει και μία πολιτική πλευρά. Η στροφή πολιτικής του Νοεμβρίου φάνηκε να είναι το αποτέλεσμα εντεινόμενων ανησυχιών μέσα στο κόμμα του Ερντογάν για την οικονομική διαχείριση.
Η απόλυση του διοικητή Αγκμπάλ κινδυνεύει να διχάσει το κόμμα, το οποίο έχει ήδη δει αρκετούς μεγάλους παίκτες να αποχωρούν τα τελευταία χρόνια», καταλήγει ο Τάβεϊ.
