Mια έκθεση του Ύπατου Εκπροσώπου του ΟΗΕ για την Βοσνία Κρίστιαν Σμιντ που δημοσίευσε αυτή την εβδομάδα ο Guardian ήρθε να αφυπνίσει βίαια την διεθνή κοινότητα. Και μαζί να ξυπνήσει τους παλιούς εφιάλτες των Βαλκανίων και να θέσει το ερώτημα που όλοι φοβούνται να απαντήσουν: Είναι πιθανό, και πόσο, να ανάψει ξανά το φυτίλι του πολέμου στα Βαλκάνια;
“Αμεση απειλή διάσπασης της Βοσνίας”
Στην έκθεση ο Σμιντ διατυπώνει ευθέως την άποψη ότι υπάρχει άμεση απειλή διάσπασης της Βοσνίας και καταθέτει την αγωνία του για «πραγματική απειλή» επιστροφής σε ένοπλη σύρραξη στην περιοχή.
Αιτία για αυτήν την εφιαλτική, εκτίμηση που θα μπορούσε να μετατρέψει όλη την περιοχή των δυτικών Βαλκανίων σε εμπόλεμη ζώνη, είναι – σύμφωνα με τον Σμιντ – οι απειλές των Σέρβων αυτονομιστών για αποχώρηση τους από τους εθνικούς θεσμούς και για δημιουργία δικού τους στρατού, κάτι που θα σημάνει και την ντε φάκτο διάσπαση των ένοπλων δυνάμεων της Βοσνίας.
Σ’ αυτήν την περίπτωση, όπως τονίζει ο αξιωματούχος του ΟΗΕ, θα πρέπει τα Ηνωμένα Έθνη να αποστείλουν περισσότερες ειρηνευτικές δυνάμεις στην χώρα.
Αυτή τη στιγμή, ο ΟΗΕ διατηρεί μια δύναμη 700 στρατιωτών, ενώ το ΝΑΤΟ έχει μια συμβολική παρουσία με έδρα στο Σεράγεβο.
Η παρουσία των δυνάμεων του ΟΗΕ ανανεώθηκε αυτή την εβδομάδα στο Συμβούλιο Ασφαλείας , όμως δεν υπάρχει πρόσθεση από την πλευρά της ΕΕ να ενισχυθεί περαιτέρω η δύναμη της. Αντθέτως, υπάρχουν και κράτη – μέλη, όπως η Ουγγαρία, που υποστηρίζουν τους Σερβοβόσνιους αυτονομιστές.
Η απειλή Ντόντιτς για δημιουργία σερβικού στρατού
Στην έκθεσή του, ωστόσο, ο Σμιντ υποστηρίζει ότι η Βοσνία αντιμετωπίζει «τη μεγαλύτερη υπαρξιακή της απειλή» μετά τον πόλεμο.
Ο ηγέτης των Σερβοβόσνιων, Μίλοραντ Ντόντιτς στις 14 Οκτωβρίου διακήρυξε ότι θα αναγκάσει τον βοσνιακό στρατό να αποσυρθεί από τη σερβική περιοχή της Βοσνίας, προειδοποιώντας μάλιστα πως εάν η Δύση επιχειρήσει να παρέμβει στρατιωτικά, τότε προς βοήθεια του θα συνέδραμαν «φίλοι» που έχουν δεσμευτεί να τον υποστηρίξουν, υπονοώντας προφανώς τη Σερβία και τη Ρωσία.
Στην έκθεση Σμιντ γίνεται αναφορά και στις «αντιτρομοκρατικές» ασκήσεις που πραγματοποίησε τον περασμένο Σεπτέμβριο η σερβοβοσνιακή αστυνομία στο όρος Jahorina, εκεί από όπου οι σερβικές δυνάμεις βομβάρδιζαν το Σεράγεβο καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιορκίας του 1992 – 1995.
“Κινδυνεύει η συμφωνία του Ντέιτον”
«Οι ενέργειες Ντόντιτς ισοδυναμούν με απόσχιση» έγραψε ο Σμιντ ο στην επιστολή του προς ον γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες, τονίζοντας πως οι οι κινήσεις αυτές «θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο την ειρήνη και τη σταθερότητα της χώρας και της περιοχής, αλλά – αν δεν απαντηθούν από τη διεθνή κοινότητα – θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην κατάργηση της ίδιας της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον».
Μάλιστα ο Σμιντ υποστηρίζει ότι είναι πιθανό να σημειωθούν συγκρούσεις μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών επιβολής του νόμου της Βοσνίας και της σερβοβοσνιακής αστυνομίας.
«Εάν η ένοπλη δύναμη της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης χωριστεί σε δύο ή περισσότερους στρατούς, το επίπεδο της διεθνούς στρατιωτικής παρουσίας θα απαιτούσε επανεκτίμηση.
Μια έλλειψη αντίδρασης στην τρέχουσα κατάσταση, θα έθετε σε κίνδυνο τη συμφωνία του Ντέιτον , ενώ η αστάθεια στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη θα είχε ευρύτερες συνέπειες στην περιοχή.
Η προοπτική για περαιτέρω διαίρεση και σύγκρουση είναι πολύ ρεαλιστική» τονίζει ο Σμιντ, οι προειδοποιήσεις του οποίου παραδόθηκαν και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Ενδιαφέρον εδώ έχει και το σχόλιο της εφημερίδας Neue Zürichern Zeitung επί της έκθεσης Σμιντ – ένα σχόλιο που, παρ΄ ότι χρεώνει στοιχεία υπερβολής και προσωπικής ιδιοτέλειας στον Υπατο Εκπρόσωπο του ΟΗΕ, επισημαίνει ταυτόχρονα και την ύπαρξη αυξημένου κινδύνου για ανάφλεξη στα Βαλκάνια.
Το τέλος της διεύρυνσης και ο ρόλος της Ευρώπης
«Η μεταπολεμική τάξη πραγμάτων στα Βαλκάνια», αναφέρει, «απώλεσε το καθεστώς του απαραβίαστου τα τελευταία χρόνια, κάτι που είναι πολύ πιθανό να συνδέεται με την έλλειψη ευρωπαϊκής προοπτικής για τις χώρες της περιοχής. Αρκεί να θυμηθεί κανείς την ύποπτη πρόταση αλλαγής συνόρων στην περιοχή που έκανε αιφνιδιαστικά την εμφάνισή της τον περασμένο Απρίλιο…
…Αλλά και χωρίς άμεσο κίνδυνο πολέμου δεν υπάρχει λόγος αισιοδοξίας. Η πρόσφατη κλιμάκωση των διενέξεων στην περιοχή – Κόσοβο, Σερβία, Μαυροβούνιο – δείχνει ότι η έλλειψη προσοχής από την ΕΕ έχει ήδη αντίκτυπο. Τώρα που σταμάτησε ουσιαστικά η διαδικασία της διεύρυνσης, οι Βρυξέλλες θα πρέπει να σκεφτούν με ποια μορφή θέλουν να ενσωματώσουν τα Δυτικά Βαλκάνια. Ειδάλλως, υπάρχει ο κίνδυνος ο μαχητικός εθνικισμός να σηκώσει και πάλι το μισητό κεφάλι του».
