Αν υπάρχει ένας άνθρωπος που πραγματικά στεναχωριέται για την αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ από την πολιτική, και την αλλαγή σκυτάλης με τον Όλαφ Σολτς στη γερμανική καγκελαρία, αυτός δεν είναι άλλος από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Για χρόνια η Γερμανίδα καγκελάριος υπήρξε ο «κυματοθραύστης» των αντιδράσεων των Ευρωπαίων στη διολίσθηση της Τουρκίας προς τον αυταρχισμό και τον αναθεωρητισμό του Διεθνούς Δικαίου. Ως εμπνευστής της συμφωνίας Βρυξελλών-Άγκυρας για το προσφυγικό/μεταναστευτικό, η Μέρκελ φρόντιζε πάντα να καλύπτει τον Ερντογάν, όταν οι Ευρωπαίοι εταίροι της -δικαίως- ζητούσαν κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας ή όταν κατήγγειλαν τον διασπαστικό ρόλο της στη Λιβύη ή στη Συρία.
Λεπτές, ουσιώδεις διαφορές
Παράλληλα, η Μέρκελ φρόντιζε να παραμένουν κατά το δυνατόν αδιατάρακτες οι εμπορικές συμφωνίες μεταξύ της Γερμανίας και της Τουρκίας, ενώ όταν η Ελλάδα καλούσε για αυστηρό εμπάργκο πώλησης όπλων στην Άγκυρα, το Βερολίνο με τη μία ή την άλλη δικαιολογία αρνιόταν να σταματήσει, π.χ. την κατασκευή των υποβρυχίων που ετοιμάζει για την Τουρκία (παρόμοια στάση ακολουθούσαν κι άλλες χώρες, όπως η Ισπανία, η οποία κατασκευάζει μικρό αεροπλανοφόρο για το τουρκικό ναυτικό).
Ωστόσο, η Μέρκελ αποχώρησε, ο Σολτς ορκίστηκε νέος καγκελάριος και ενώ αρχικά μοιάζει να συνεχίζει την ίδια στρατηγική με την προκάτοχό του, υπάρχουν κάποιες λεπτές αλλά ουσιώδεις διαφορές στην πολιτική του, οι οποίες προβληματίζουν την Άγκυρα. Ήδη, μέλη της συμμαχίας SPD, FDP και Πράσινων στην κυβέρνηση του Βερολίνου καλούν για αλλαγές στη ρότα έναντι της Τουρκίας σε μια σειρά θεμάτων όπως το προσφυγικό/μεταναστευτικό, οι πωλήσεις οπλικών συστημάτων, η οικονομική συνεργασία και οι ευρωτουρκικές σχέσεις.
Αιχμές SPD, πιέσεις Πράσινων
Οι προβληματισμοί του Ερντογάν δεν είναι χωρίς βάση: το μανιφέστο του SPD πλέον δεν περιλαμβάνει αναφορά στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, αλλά διατηρεί την κριτική για τη στροφή της προς τον αυταρχισμό. Επίσης, βάζει στο στόχαστρο τα επιθετικά drones που η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει στη Λιβύη και το Ναγκόρνο Καραμπάχ, ζητώντας ακόμα πιο αυστηρούς κανόνες στην κατασκευή και τη χρήση τους, κάτι που αν προχωρήσει βάζει σε κίνδυνο ένα «χρυσοφόρο» κομμάτι της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.
Αν, όμως το SPD είναι πιο… διακριτικό στην κριτική του προς το καθεστώς Ερντογάν, οι εταίροι του στην κυβέρνηση είναι λιγότερο… ευγενικοί. Οι Πράσινοι, συχνά-πυκνά, καταγγέλλουν την Τουρκία για ανυπαρξία κράτους δικαίου, για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και στο μανιφέστο τους ζητούν απαγόρευση πώλησης γερμανικών όπλων σε «εμπόλεμες ζώνες ή σε δικτατορικά καθεστώτα», ενώ η νέα ΥΠΕΞ Αναλένα Μπέρμποκ έχει ως τωρά τηρήσει «σκληρή» στάση έναντι κυβερνήσεων που θεωρεί «αυταρχικές».
Πιο σκληρό το FDP
Ακόμα πιο σκληρό είναι το FDP, το οποίο έχει δημοσίως ξεκαθαρίσει ότι το «αυταρχικό καθεστώς» της Τουρκίας κάνει τη χώρα ακατάλληλη για μέλος της ΕΕ, ζητώντας να σταματήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Το 2018, ο ηγέτης του κόμματος και πλέον νέος ΥΠΟΙΚ της Γερμανίας, Κρίστιαν Λίντνερ, είχε ζητήσει «πάγωμα» των οικονομικών σχέσεων με την Τουρκία, δηλαδή, τέλος στις εγγυήσεις για τις εξαγωγές και καμία συζήτηση για αναβάθμιση της τελωνιακής ένωσης της χώρας με την ΕΕ.
Πάντως, σε αντίθεση με τους Πράσινους, το FDP δεν ζητά νέα συμφωνία με την Τουρκία για το προσφυγικό/μεταναστευτικό, ούτε εμπάργκο πώλησης γερμανικών οπλικών συστημάτων στη χώρα. Από την άλλη, το κόμμα σημειώνει με νόημα ότι «θα υπάρχει Τουρκία και μετά τον Ερντογάν», μια φράση που σίγουρα δεν αρέσει στον Τούρκο πρόεδρο, αλλά σίγουρα αφήνει κάποια περιθώρια ευελιξίας στην Άγκυρα, σε αντίθεση με την πιο σκληρή γραμμή των Πράσινων.
Στενεύει ο χώρος
Φυσικά, όλα αυτά μένει να φανούν στην πράξη, κάτι που προφανώς θα αργήσει, καθώς η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας έχει πολλά «κάστανα» στη φωτιά για να ασχοληθεί άμεσα με τις σχέσεις της με την Τουρκία. Ωστόσο, αναλυτές επισημαίνουν ότι ο χώρος που η Μέρκελ δημιουργούσε σε Γερμανία και ΕΕ για τον Ερντογάν πλέον στενεύει και ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα διαθέτει -τουλάχιστον όχι στο βαθμό που τη διέθετε στο παρελθόν- την πρόστασία του Βερολίνου, όταν κάνει τα… δικά του.
