Ατυπο αλλά ολοένα και πιο οργανωμένο μέτωπο δημιούργησε η τουρκική αντιπολίτευση, με στόχο τη διενέργεια πρόωρων εκλογών και την αποκαθήλωση του Ερντογάν ύστερα από 19 χρόνια στην εξουσία, όπως γράφουν οι New York Times.
Μετατροπή των επόμενων εκλογών σε δημοψήφισμα
Καθώς τα κόμματα διαπραγματεύονται την ευρεία αυτή συμμαχία, οι ηγέτες των έξι πολιτικών σχηματισμών έχουν συμφωνήσει να μετατρέψουν τις επόμενες εκλογές σε δημοψήφισμα για την προεδρική δημοκρατία που εισήγαγε ο Ερντογάν πριν από τέσσερα χρόνια.
Οι επικριτές του καταγγέλλουν ότι η συνταγματική μεταρρύθμιση έθεσε τις βάσεις αυταρχικού πολιτεύματος, ενίσχυσε τη διαφθορά, έπληξε τη νομισματική πολιτική και τη νομοθετική εξουσία, οδηγώντας δεκάδες χιλιάδες αντιφρονούντες στις φυλακές.
Θέτοντας την επάνοδο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στο επίκεντρο των δεσμεύσεών της, η αντιπολίτευση ελπίζει να μετατοπίσει τη συζήτηση προς το κρίσιμο ζήτημα της αποσάθρωσης της δημοκρατικών θεσμών στην Τουρκία.
Παράδειγμα από Ρωσία και Ουγγαρία
Ο σχηματισμός ευρέος αντιπολιτευτικού συνασπισμού αποτελεί δοκιμασμένη τακτική σε πολλές χώρες με αυταρχικούς ηγέτες, από τη Ρωσία του Πούτιν μέχρι και την Ουγγαρία του Ορμπαν.
Τελευταίο παράδειγμα τέτοιας στρατηγικής αποτελεί η συμμαχία κεντροδεξιών κομμάτων που επικράτησε επί του εθνικιστή πρωθυπουργού Αντρέι Μπάμπις στην Τσεχία.
«Σήμερα, η Τουρκία αντιμετωπίζει συστημικό πρόβλημα, το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί από έναν άνθρωπο.
Το σημαντικό ερώτημα είναι πώς θα αντιμετωπίσουμε τον σεισμό αυτό και πώς θα αποκαταστήσουμε τον σεβασμό στις αρχές της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων», λέει ο Αχμέτ Νταβούτογλου, πρώην πρωθυπουργός του Ερντογάν και σημερινό μέλος του συνασπισμού της αντιπολίτευσης.
Αποφασισμένος να επανεκλεγεί ο Ερντογάν
Ο Ερντογάν θα γιορτάσει το 2023 τα εκατό χρόνια από την ανακήρυξη της τουρκικής δημοκρατίας, ενώ πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι είναι αποφασισμένος να επανεκλεγεί στην προεδρία στις εκλογές εκείνης της χρονιάς, εδραιώνοντας τη θέση του ως μακροβιότερου ηγέτη στη σύγχρονη ιστορία της χώρας, έχοντας ξεπεράσει τον Κεμάλ Ατατούρκ.
Ο πρόεδρος, όμως, παρότι δεν έχει ηττηθεί ποτέ στην κάλπη, αντιμετωπίζει σταθερή διολίσθηση των ποσοστών δημοτικότητάς του, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, των αποκαλύψεων σκανδάλων διαφθοράς και των απαιτήσεων της νέας γενιάς για αλλαγή.
Δημοσκοπική κατρακύλα για τον ίδιον και το κόμμα του
Για πρώτη φορά, σφυγμομετρήσεις τον εμφανίζουν να ηττάται στις προεδρικές εκλογές.
«Η αντιπολίτευση μοιάζει να έχει το πλεονέκτημα. Επεισαν μεγάλη μερίδα της κοινωνίας ότι ο Ερντογάν δεν είναι ισόβιος ηγέτης και μπορεί να εξαφανισθεί το 2023.
Το γεγονός ότι οι Τούρκοι συζητούν την προοπτική της χώρας τους χωρίς τον Ερντογάν είναι εντυπωσιακό», λέει η Ασλί Αϊτιντασμπάς, στέλεχος του ινστιτούτου European Council on Foreign Relations. Ουδείς θεωρεί, ωστόσο, τον Ερντογάν ξεγραμμένο.
Παραμένει δημοφιλής και συνεχίζει να διοικεί μεγάλο και αποτελεσματικό κρατικό μηχανισμό. Ενδεχόμενη βελτίωση της οικονομίας και κάποιος πολιτικός ελιγμός, ικανός να διχάσει την αντιπολίτευση, θα μπορούσαν να τον διατηρήσουν στην εξουσία.
Ερντογάν : Πλαστές οι δημοσκοπήσεις
Ο Ερντογάν απορρίπτει τις δημοσκοπήσεις ως πλαστές και συνεχίζει να κάνει αυτό που γνωρίζει καλύτερα και τον διατηρεί στα πρωτοσέλιδα του Τύπου: συνεχείς επισκέψεις στο εξωτερικό και επιθετική ρητορική.
Πριν από λίγο καιρό, ο πρόεδρος εθεάθη να σπρώχνει καροτσάκι του σούπερ μάρκετ σε φθηνή αλυσίδα πολυκαταστημάτων, για να υποσχεθεί ότι το άνοιγμα και άλλων τέτοιων επιχειρήσεων θα διατηρήσει χαμηλά τις τιμές για τους καταναλωτές.
Εξι κόμματα επεξεργάζονται σχέδιο κοινής καθόδου και έχουν συμπήξει μέτωπο για να ρίξουν τον Ερντογάν από την εξουσία.
Την περασμένη εβδομάδα πραγματοποίησε περιοδεία σε τέσσερις χώρες της Δυτικής Αφρικής, αφού δεξιώθηκε την απερχόμενη καγκελάριο της Γερμανίας, Αγκελα Μέρκελ.
Την ίδια ώρα, έχει πετύχει να εμφανίσει την Τουρκία ως αναγκαίο διαπραγματευτή στο Αφγανιστάν, με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών να υποδέχεται αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν την περασμένη εβδομάδα στην Αγκυρα. Καλού κακού, ο Ερντογάν απείλησε και με μία ακόμη στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των Κούρδων μαχητών στη Συρία.
Ξεχωρίζει η παρουσία Νταβούτογλου
Στο εσωτερικό μέτωπο, όμως, οι αντίπαλοι του προέδρου οργανώνονται. Μεταξύ των μελών του άτυπου συνασπισμού ξεχωρίζουν ο Νταβούτογλου και ο πρώην υπουργός Οικονομικών Αλί Μπαμπατσάν – και οι δύο πρώην μέλη του κόμματος του Ερντογάν.
Ο Νταβούτογλου, ο οποίος διέσχισε για πέντε χρόνια την προσωπική του «πολιτική έρημο», αφού υπέβαλε την παραίτησή του από την πρωθυπουργία και την ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος, ελπίζει να αντλήσει ψήφους από απογοητευμένους ψηφοφόρους του AKP.
Στο πλευρό του, οι ισχυρότεροι εταίροι τού κατά πλειοψηφία συντηρητικού εξακομματικού συνασπισμού είναι το κεντροαριστερό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα CHP και το εθνικιστικό Καλό Κόμμα της Μεράλ Ακσενέρ.
Το μεγαλύτερο φιλοκουρδικό κόμμα HDP
Το μεγαλύτερο φιλοκουρδικό κόμμα HDP, ο χαρισματικός ηγέτης του οποίου βρίσκεται στη φυλακή, δεν θα συμμετέχει στη συμμαχία, όπως και άλλα μικρά αριστερά κόμματα.
Παρά τις μεγάλες ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές τους, τα κόμματα της αντιπολίτευσης ελπίζουν να επαναλάβουν τις επιτυχίες τους στις τοπικές εκλογές του 2019, όταν στέρησαν από το AKP τις πολιτικά κρίσιμες δημαρχίες της Κωνσταντινούπολης, της Αγκυρας και άλλων πόλεων.
«Ο σχεδιαζόμενος συνασπισμός αποτελεί ευχάριστη είδηση για την αντιπολίτευση. Το σημαντικό είναι η δημιουργία πλουραλιστικής, γενναίας και αλληλέγγυας αντίληψης της πολιτικής, η οποία θα εδραιώσει δημοκρατική κουλτούρα στη χώρα μας», είπε ο ηγέτης του HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, σε συνέντευξή του από τις φυλακές.
Η προσπάθεια Ερντογάν να διχάσει την άτυπη συμμαχία
Ο Ερντογάν έχει δαπανήσει τους τελευταίους έξι μήνες σε προσπάθειες διχασμού της άτυπης συμμαχίας, χωρίς όμως επιτυχία, λέει ο Οζγκούρ Ουλουχιρατσικλί, διευθυντής του γραφείου του ινστιτούτου German Marshall Fund of the United States στην Αγκυρα.
Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης φέρεται μάλιστα να πλησιάζουν στην επιλογή κοινού υποψηφίου, με τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επικεφαλής του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, να είναι για την ώρα ο επικρατέστερος.
Νταβούτογλου και Μπαμπατσάν δεν θεωρούνται άλλωστε ικανοί να αμφισβητήσουν τη δημοτικότητα του Ερντογάν, με το κόμμα του Νταβούτογλου να μην ξεπερνά το 2% στην πρόθεση ψήφου.
Η κυβερνητική τους εμπειρία, βέβαια, τους καθιστά σημαντικούς συμμάχους για την αντιπολίτευση. Και οι δύο διατηρούν τις επαφές τους με τα ανώτατα κρατικά γραφειοκρατικά κλιμάκια και έχουν εκφράσει φιλοδοξίες για ενεργό ρόλο στην εποχή μετά τον Ερντογάν.
