Μια νέα απειλή, ο «ενεργειακός εθνικισμός», καταδιώκει την Ευρώπη παράλληλα με την ενεργειακή κρίση: Το πρωτοφανές κύμα ελλείψεων και ανατιμήσεων στο φυσικό αέριο και στο ρεύμα φέρνει, σύμφωνα με το Bloomberg, την Ευρώπη αντιμέτωπη και με τον κίνδυνο ενεργειακών «μπλόκων» τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται, καθώς πολλές χώρες ετοιμάζονται να κόψουν την ροή προμηθειών προς τα γειτονικά τους κράτη για να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες.
Οπως επισημαίνει το Bloomberg, εάν οι ελλείψεις επιδεινωθούν, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα μπορούσαν να καταφύγουν στον περιορισμό των πωλήσεων φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας προς άλλες περιοχές.
Από την ενεργειακή στην οικονομική και πολιτική κρίση
Υπό ένα ακόμη πιο ακραίο σενάριο, θα μπορούσαν να σταματήσουν τις ροές μεταξύ τους, προκαλώντας πολιτική και οικονομική κρίση.
«Αν κάνει πολύ κρύο, ακόμη και εντός της Ευρώπης, θα δείτε χώρες να λένε: «Εχω το φυσικό αέριο εντός των συνόρων μου και πρόκειται να περάσω ένα επείγον μέτρο ασφαλείας με βάση το οποίο κανείς δεν μπορεί να κάνει εξαγωγές τις επόμενες δύο εβδομάδες», δήλωσε ο Μάρκο Αλβέρα, διευθύνων σύμβουλος της ιταλικής εταιρείας ενεργειακών υποδομών Snam SpA. «Με έχουν απειλήσει σε πολλές χώρες τα τελευταία 20 χρόνια. Πολιτική προτεραιότητα είναι να κρατήσουν τους ψηφοφόρους τους».
Οι δεξαμενές φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι γεμάτες κατά περίπου 77%. Αυτό είναι πολύ κάτω από το φυσιολογικό για αυτή την εποχή του χρόνου και καθιστά τα κράτη-μέλη ιδιαίτερα ευάλωτα, εάν ο χειμώνας είναι έντονος.
«Ενεργειακός εθνικισμός»: «μπλόκα» στις εξαγωγές;
Αν και καμία κυβέρνηση στην Ευρώπη δεν έχει πει ακόμη ότι θα σταματήσει τις εξαγωγές, ο κίνδυνος αυξάνεται όσο αυξάνονται οι τιμές της ενέργειας.
Στη Νορβηγία, έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς στην Ευρώπη, οι τιμές της ενέργειας έχουν αυξηθεί επτά φορές σε σχέση με πέρσι. Ο ηγέτης του Κόμματος του Κέντρου, το οποίο ενδέχεται να αποτελέσει σύντομα μέρος μιας κυβέρνησης συνασπισμού, προειδοποίησε ήδη ότι αξιολογεί εάν είναι νόμιμο να περικοπούν οι πωλήσεις προς την ΕΕ.
Η Σερβία επίσης ενδέχεται να απαγορεύσει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας για να διασφαλίσει ότι «οι άνθρωποι έχουν ζεστά σπίτια», όπως είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της χώρας Αλεξάντερ Βούτσιτς.
Η Γαλλία έχει απειλήσει να περιορίσει την ηλεκτροδότηση στα νησιά της Μάγχης που υπάγονται στην Βρετανία, για τα οποία το Παρίσι βρίσκεται σε ανοιχτή διαμάχη με το Λονδίνο για τα αλιευτικά δικαιώματα.
Ηδη, τον περασμένο χειμώνα, ο ιρλανδικός φορέας εκμετάλλευσης δικτύου έκλεισε πάνω από μία φορά τις διασυνδέσεις που στέλνουν αιολική ενέργεια στην ηπειρωτική Βρετανία. Η Ιρλανδία έχει προειδοποιήσει ότι οι ελλείψεις της είναι τόσο σοβαρές που θα μπορούσε να κινδυνεύσει από μπλακ άουτ.
Οι εξωτερικές προμήθειες αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% του φυσικού αερίου που καταναλώνει η ΕΕ, με το μεγαλύτερο μέρος να προέρχεται από τη Ρωσία, τη Νορβηγία και την Αλγερία.
Ποιες είναι οι πιο ευάλωτες χώρες
Μερικές από τις μεγαλύτερες οικονομίες του μπλοκ είναι από τις πιο εκτεθειμένες. Η Γερμανία εισάγει το 90% των αναγκών της. Χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, η Ισπανία και η Πορτογαλία αντιμετωπίζουν το πρόσθετο πρόβλημα της χαμηλής χωρητικότητας αποθήκευσης αερίου, σύμφωνα με τονΦαμπρίτσιο Φαρίνα, αναλυτή στη συμβουλευτική Verisk Maplecroft.
Η Ευρώπη έχει πολλούς αγωγούς και κάποιοι από αυτούς διασχίζουν πολλά σύνορα, δημιουργώντας πολλά πιθανά δύσκολα σημεία. Μερικά από αυτά είναι ο αγωγός Yamal, που περνά από τη Ρωσία μέσω της Λευκορωσίας και της Πολωνίας, πριν φτάσει στη Γερμανία και ο TAG, που μεταφέρει ρωσικό αέριο στην Αυστρία και την Ιταλία.
Τα αχαρτογράφητα νερά της ενεργειακής κρίσης
Η ΕΕ έχει τις λεγόμενες «αρχές αλληλεγγύης» που υποτίθεται ότι εμποδίζουν οποιοδήποτε κράτος να μπλοκάρει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας ή φυσικού αερίου και να αφήνει ένα άλλο μέλος σε έλλειψη, ειδικά όταν πρόκειται για προμήθειες για τα νοικοκυριά.
Το σύστημα ωστόσο δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ σε ενεργειακή κρίση. «Στην πράξη, θα είναι πολύ δύσκολο», λέει ο Τιερί Μπρος, καθηγητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών του Παρισιού.
«Τα κράτη-μέλη θα αρχίσουν να διαφωνούν. Η Γερμανία αντιμετωπίζει τον χειρότερο κίνδυνο αναταραχής αυτό τον χειμώνα επειδή χρησιμοποιεί πολλή ενέργεια και η αποθηκευτική της ικανότητα είναι αρκετά μικρή. Δεν νομίζω ότι οι Ισπανοί, οι Γάλλοι, οι Πολωνοί θα χαρούν πολύ να τους βοηθήσουν».
Οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων ισχυρίζονται ότι τους επιτρέπεται να σταματήσουν ή να αλλάξουν τις ροές ισχύος μέσω καλωδίων μεταξύ των χωρών, εάν δεν έχουν αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για το δικό τους δίκτυο. Ή ότι η απόφαση θα μπορούσε να προέλθει από τις κυβερνήσεις.
