Η 10η Ιουνίου μπορεί να αποδειχθεί μια ιδιαιτέρως κρίσιμη ημέρα για την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας καθώς εκείνη την Πέμπτη συνεδριάζει το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και αναμένεται να ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις που θα επηρεάσουν στο άμεσο μέλλον τις οικονομίες όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και η πιο βασική από αυτές τις αποφάσεις είναι για πόσον καιρό ακόμη θα διατηρηθεί η χαλαρή νομισματική πολιτική των μηδενικών επιτοκίων και των μαζικών αγορών κρατικών ομολόγων προκειμένου να στηριχθεί η ανάκαμψη μετά την πανδημία.
Oι απειλές για την Ευρώπη και για την Ελλάδα
Από την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που δημοσίευσε η ΕΚΤ προκύπτει ότι οι κίνδυνοι για τις ευρωπαϊκές οικονομίες είναι σαφώς μεγαλύτεροι απ’ ότι αρχικά είχαν εκτιμηθεί μετά το τρίτο κύμα της πανδημίας. Η έκθεση καθιστά σαφές ότι η ευρωπαϊκή οικονομία έχει ανάγκη για δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα στήριξης, μολονότι αυτό θα έχει επίπτωση στα ελλείμματα και στο χρέος. Συνεπώς, οι κυβερνήσεις και η ΕΚΤ θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η στήριξη γίνεται με κόστος το οποίο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στο δημοσιονομικό μείγμα κάθε κράτους-μέλους.
Οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι οικονομίες στην Ευρώπη περιγράφονται σε οκτώ βασικούς τομείς και ειδικότερα στην αύξηση των πτωχεύσεων, στους ευάλωτους κλάδους της οικονομίας, στα κόκκινα δάνεια, στην απορρόφηση των πιστώσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης, στην πορεία των επιτοκίων, στις τιμές των ακινήτων, στη λειτουργία των αγορών και την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Όπως γίνεται αντιληπτό όλοι αυτοί οι τομείς επηρεάζουν και την ελληνική οικονομία, η οποία φιλοδοξεί το 2021 να καλύψει το ήμισυ των απωλειών του 2020 και το 2022 να σημειώσει εκρηκτική ανάπτυξη.
Υψηλοί κίνδυνοι για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις
Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΚΤ, τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η επανεκκίνηση δεν πραγματοποιείται με τον τρόπο που αναμενόταν, καθώς πολλές επιχειρήσεις, κυρίως μικρομεσαίες, παρουσιάζουν δυσκολίες να ξαναλειτουργήσουν. Την ίδια στιγμή, αδυναμίες εντοπίζονται στην αγορά εργασίας (ανεργία), την κερδοφορία επιχειρήσεων και τραπεζών, αλλά και κίνδυνοι που συνδέονται με νέα κόκκινα δάνεια, αύξηση των πτωχεύσεων, πτώση των τιμών ακινήτων και με την άνοδο των μακροπρόθεσμων επιτοκίων.
Ειδικότερα η έκθεση, στους τομείς που επηρεάζεται σε μικρό ή μεγάλο βαθμό η ελληνική οικονομία, προβλέπει τα εξής:
- Αύξηση των πτωχεύσεων στη χώρα μας κατά 20% σε σύγκριση με τα προ κρίσης επίπεδα, το 2019
- Αυτοί που επλήγησαν περισσότερο, δηλαδή οι πιο ευάλωτοι κλάδοι και αυτοί που εμφανίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα στην επανεκκίνηση είναι εκείνοι των υπηρεσιών, του εμπορίου, οι μεταφορές και οι υπηρεσίες φιλοξενίας (ξενοδοχεία, τουρισμός, κλπ). Μάλιστα, το πρόβλημα εντοπίζεται στις μικρές επιχειρήσεις. Αντίθετα, άλλοι κλάδοι όπως η βαριά βιομηχανία φαίνεται ότι ανακάμπτουν ταχύτερα και ευκολότερα. Η ελληνική οικονομία εξαρτάται από τους περισσότερους ευάλωτους κλάδους σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ (υπηρεσίες, τουρισμός, μεταφορές, εμπόριο).
- Τα κόκκινα δάνεια παραμένουν σε υψηλό επίπεδο. Παρά τη μεγάλη μείωση που πραγματοποιήθηκε το 2020, η Ελλάδα παραμένει η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ε.Ε. Περίπου δεκαπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Την ίδια στιγμή, η ΕΚΤ επισημαίνει ότι το νέο περιβάλλον ενισχύει τους κινδύνους για περισσότερα κόκκινα δάνεια μετά το πάγωμα πληρωμών αλλά και των νέων που θα προκύψουν κατά την επανεκκίνηση.
“Κλειδί” η απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης
- Η Ελλάδα είναι μία από τις πιο ευνοημένες χώρες όσον αφορά την αναλογία κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης σε σχέση με το ΑΕΠ. Ο κίνδυνος συνδέεται με τα χαμηλά ποσοστά απορρόφησης που έχουν διαπιστωθεί στο παρελθόν. Όμως εκτιμάται ότι τελικά η Ελλάδα θα καταφέρει υψηλό ποσοστό απορρόφησης που θα φτάσει ή μπορεί να ξεπεράσει το 50% του ΑΕΠ. Συνεπώς, ένας κίνδυνος ή πρόκληση για την ελληνική οικονομία είναι η αποτελεσματική και ταχύτατη απορρόφηση και αξιοποίηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης.
- Τα βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα επιτόκια έχουν μειωθεί λόγω των μέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας από την ΕΚΤ. Όμως, οι φόβοι για πληθωρισμό από την υπερθέρμανση της αμερικανικής οικονομίας έχει αυξήσει τις μακροπρόθεσμες αποδόσεις. Το αυξημένο κόστος δανεισμού, σε συνδυασμό με τις συνθήκες χαμηλότερης ανάπτυξης και με τα υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα λόγω μέτρων στήριξης, έχει ως αποτέλεσμα οι χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Οι τιμές των κατοικιών και των εμπορικών ακινήτων
- Οι τιμές των κατοικιών και των εμπορικών ακινήτων εμφανίζουν μέχρι στιγμής αξιοσημείωτες αντοχές. Ωστόσο, η ΕΚΤ εκτιμά ότι στο περιβάλλον που διαμορφώνεται το 2021-2022, αυξάνονται οι κίνδυνοι για διόρθωση σε υπερτιμημένα ακίνητα. Για την Ελλάδα εκτιμάται ότι θα έχει τις μικρότερες, σχεδόν μηδενικές πιθανές επιπτώσεις.
- Η πιθανή άνοδος των επιτοκίων και του πληθωρισμού στις ΗΠΑ αναμένεται να έχει περιορισμένη άμεση επίδραση στην Ευρωζώνη. Όμως αναμένεται να υπάρξουν κινήσεις κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές προς το δολάριο, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει αντίστοιχες κρίσεις με εκείνες της περιόδου 2008-2011.
- Η μικρότερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη και οι αβεβαιότητες στα επιτόκια, τα ακίνητα και τα λουκέτα, αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την κερδοφορία τραπεζών και επιχειρήσεων. Επίσης, τα νέα κόκκινα δάνεια και τα λουκέτα μπορεί να επιβαρύνουν την ποιότητα των κεφαλαίων των τραπεζών, μολονότι στην παρούσα φάση εμφανίζουν ικανοποιητικά επίπεδα.
Η ΕΚΤ διατυπώνει την εκτίμηση ότι το υφιστάμενο σκηνικό δημιουργεί συνθήκες για μικρότερη από την αναμενόμενη ανάκαμψη φέτος και ενδεχομένως και το 2022. Οι επιπτώσεις της πανδημίας διαφέρουν από χώρα σε χώρα και από κλάδο σε κλάδο. Ωστόσο, ένα πιο επιβαρυμένο ευρωπαϊκό περιβάλλον, σε συνδυασμό με εξωτερικούς παράγοντες (πχ. αύξηση των επιτοκίων και του πληθωρισμού στις ΗΠΑ) αναμένεται να έχει επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή και κατ’ επέκταση στην ελληνική οικονομία.
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
