«Σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου όλα περιπλέκονται με την εμφάνιση της άλλης ομάδας», Ζαν Πολ Σαρτρ.
- Με αφορμή τη νίκη της Αργεντινής επί της Βραζιλίας στο Copa America, τον Ευρωπαϊκό τελικό ποδοσφαίρου και την ρατσιστική επίθεση στους λογαριασμούς του Μπουκάγιο Σάκα στα social media, ο “Ισπανός” θυμάται σήμερα μικρές ιστορίες μπάλας και το γνωμικό του νομπελίστα συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ που υπήρξε και τερματοφύλακας της εθνικής ομάδας της Αλγερίας: «Έχοντας δοκιμάσει αμέτρητες εμπειρίες, μπορώ να πω με σιγουριά ότι όσα ξέρω σχετικά με την ανθρώπινη ηθική τα οφείλω στο ποδόσφαιρο»
Η Αγγλία χάνει τον τελικό του Euro 2021 και αναλογίζεται την ιστορία της στο ποδόσφαιρο, ένα άθλημα που χρονολογείται στην χώρα τουλάχιστον από τον όγδοο αιώνα. Είναι ιστορικά καταγεγραμμένο ότι σε πολλές χώρες υπήρξαν παιχνίδια όπου οι παίκτες κλωτσούν μία μπάλα, όπως ο επίσκυρος στην Αρχαία Ελλάδα, το «woggabaliri» στην Αυστραλία, το «harpastum» στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το «cuju» στην Κίνα. Στη σύγχρονη ιστορία όμως, αυτό που λέμε ποδόσφαιρο (football), ξεκινά στην Αγγλία.
To ποδόσφαιρο γεννήθηκε στα Πανεπιστήμια…
Οι Κανόνες του Κέμπριτζ γράφτηκαν το 1848 στο Τρίνιτι Κόλετζ, σε μια συνεδρίαση στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από τα σχολεία Ίτον, Χάροου, Ράγκμπι, Γουίντσεστερ και Σριούσμπερι.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1850, πολλές ομάδες που δεν συνδέονταν με σχολεία ή πανεπιστήμιο δημιουργήθηκαν σε όλο τον αγγλόφωνο κόσμο, για να παίζουν διάφορες μορφές του ποδοσφαίρου. Οι συνεχιζόμενες αυτές προσπάθειες συνέβαλαν στη δημιουργία της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Αγγλίας το 1863, η οποία συνεδρίασε για πρώτη φορά το πρωί της 26ης Οκτωβρίου στην Ταβέρνα Freemasons του Λονδίνου.
Η Ταβέρνα Freemasons του Λονδίνου σήμερα
Στη συνάντηση συμμετείχαν αντιπρόσωποι 12 ομάδων και σχολείων του Λονδίνου. Η συνάντηση στην ταβέρνα ήταν η απαρχή για πέντε ακόμα συναντήσεις μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου, στο τέλος των οποίων παρήχθη το πρώτο ολοκληρωμένο σύνολο κανόνων.
Πάθος με το ποδόσφαιρο
Σε πολλά μέρη του κόσμου οι άνθρωποι παθιάζονται με το ποδόσφαιρο, το οποίο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή των φιλάθλων, σε κοινότητες, ακόμα και σε έθνη. Η Εθνική Ακτής Ελεφαντοστού βοήθησε στην εξασφάλιση ανακωχής στον εμφύλιο πόλεμο της χώρας το 2006 με την πρόκρισή της στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2006 και συνέβαλε στην περαιτέρω μείωση των εντάσεων μεταξύ της κυβέρνησης και των ανταρτών το 2007, παίζοντας έναν αγώνα στην πρωτεύουσα των ανταρτών, Μπουακέ, μια ευκαιρία που έφερε τους δύο στρατούς μαζί, ειρηνικά για πρώτη φορά.
Ωστόσο, το ποδόσφαιρο ευρέως θεωρείται ότι ήταν η αφορμή για τον πόλεμο του ποδοσφαίρου τον Ιούνιο του 1969 μεταξύ του Ελ Σαλβαδόρ και της Ονδούρας. Επίσης, το άθλημα επιδείνωσε τις εντάσεις στις αρχές του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990, όταν ένας αγώνας μεταξύ της Ντιναμό Ζάγκρεμπ και του Ερυθρού Αστέρα Βελιγραδίου εξελίχθηκε σε ταραχές το Μάιο του 1990.
Φαινόμενα που συγκλονίζουν
Φαινόμενα που συγκλονίζουν το ποδοσφαιρικό κοινό είναι και οι περιπτώσεις θανάτων ή θανάσιμων τραυματισμών ποδοσφαιριστών στον αγωνιστικό χώρο, όπως και άλλες καταστροφές που έχουν συμβεί μακριά από αυτόν. Οι πιο σημαντικές είναι η αεροπορική τραγωδία του 1949 στο Τορίνο, όπου έχασαν τη ζωή τους όλοι οι ποδοσφαιριστές της Τορίνο, το αεροπορικό δυστύχημα στο Μόναχο το 1958, όπου σκοτώθηκαν 8 ποδοσφαιριστές της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και η αεροπορική τραγωδία του 1993 στις ακτές της Γκαμπόν, όπου έχασαν τη ζωή τους όλοι οι ποδοσφαιριστές της Εθνικής Ζάμπιας.
Μια κινηματογραφική ταινία που στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα ποδοσφαίρου είναι η ταινία του 1981, «Escape to Victory» («Η Μεγάλη Απόδραση των 11»). Η ταινία βασιζόταν στην αληθινή ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου 11 ποδοσφαιριστές της ΦΚ Ντιναμό Κιέβου και της Λοκομοτίβ Κιέβου που ήταν αιχμάλωτοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Ντάρμιτσα, κέρδισαν τη γερμανική Βέρμαχτ, που την αποτελούσαν επαγγελματίες Γερμανοί ποδοσφαιριστές που υπηρετούσαν τη θητεία τους, με 5-3.
Οι ποδοσφαιριστές της νικήτριας ομάδας αθέτησαν τη διαταγή των Γερμανών να χάσουν τον αγώνα και στη συνέχεια εκτελέστηκαν. Η ίδια ιστορία εξιστορείται στο βιβλίο «Dynamo» του Άντι Ντούγκαν.
Μοασίρ Μπαρμπόσα, τερματοφύλακας, Εθνική Ομάδα Βραζιλίας
Στις 16 Ιουλίου του 1950, μέσα σε ένα πανηγυρικό κλίμα ότι η Βραζιλία θα είναι η επόμενη πρωταθλήτρια κόσμου, διοργανώνονταν παρελάσεις στους δρόμους της χώρας. Ο δήμαρχος του Ρίο αποκαλούσε ήδη τους ποδοσφαιριστές πρωταθλητές και οι 180.000 περίπου βραζιλιάνοι που πήγαν στο Μαρακανά περίμεναν να βρεθούν στο μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό πάρτι που έχει διοργανωθεί ποτέ.
Παρότι προηγήθηκε η Βραζιλία, οι Ουρουγουανοί νίκησαν με 2-1 και κατέκτησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο. Η ήττα αυτή βύθισε σε πένθος τη χώρα και ο Τύπος έγινε ιδιαίτερα σκληρός απέναντι σε όσους ευθύνονταν για το αποτέλεσμα, ενώ ο Ουρουγουανός Χίγκια που πέτυχε το δεύτερο γκολ στο 79’ είχε πει μοναδικά: «Μόνο τρεις άνθρωποι έχουν κάνει το Μαρακανά να σωπάσει με μία κίνηση: ο Φρανκ Σινάτρα, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ κι εγώ».
Οι σκηνές που εκτυλίχθηκαν στο γήπεδο αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα ήταν σκηνές πολέμου. Αρκετοί από το πλήθος δεν άντεξαν την ήττα με αποτέλεσμα να πηδήξουν από το πάνω διάζωμα του γηπέδου και άλλοι έπαθαν καρδιακή προσβολή. Ο σκηνοθέτης Νέλσον Ροντρίγκες σχολίασε πως «Παντού υπάρχει μία ανεπανόρθωτη εθνική καταστροφή. Κάτι σαν τη Χιροσίμα. Η δική μας καταστροφή, η δική μας Χιροσίμα, ήταν η ήττα από την Ουρουγουάη το 1950».
Μπαρμπόσα: Η καρδιά του τον πρόδωσε σε ηλικία 79 ετών
Οι φήμες θέλουν τον προπονητή της Βραζιλίας να αποχωρεί από το στάδιο ντυμένος καλόγρια, προκειμένου να μην τον αναγνωρίσει το πλήθος, ενώ ο τερματοφύλακας Μπαρμπόσα κρύφτηκε για δύο μέρες σε σπίτι γνωστών του. Τότε ήταν που ξεκίνησε και ο Γολγοθάς του εξαιρετικού γκολκίπερ. Ο Βραζιλιάνοι αφού βρήκαν το εξιλαστήριο θύμα, δεν τον άφησαν ποτέ να ξεχάσει το λάθος του. Ακόμη και 43 χρόνια μετά τον τελικό, του απαγορεύτηκε να σχολιάσει έναν αγώνα σε τηλεοπτική μετάδοση. Όπου κι αν πήγαινε τον καταδίωκε η αποφράδα μέρα, αφού τον προσέβαλαν, ενώ λίγο καιρό μετά τον τελικό, στο σούπερ μάρκετ, μια γυναίκα τον έδειξε στον γιο της λέγοντας : «Βλέπεις αυτό τον άνθρωπο; Είναι αυτός που “κρέμασε” την Βραζιλία».
Τα γκολ που δέχτηκε σε εκείνον τον τελικό του στοίχειωσε τη ζωή. Η καρδιά του τελικά τον πρόδωσε σε ηλικία 79 ετών και έφυγε από τη ζωή, πάμπτωχος και στο υποσυνείδητο των συμπατριωτών του ως ο απόλυτος φταίχτης για ό,τι έγινε το 1950.
Τζεφ Χαρστ, το πρόσωπο του Μουντιάλ του 1966, Εθνική Ομάδα Αγγλίας
Ο επιθετικός Άγγλος, Τζεφ Χάρστ, ξεκίνησε την καριέρα του με τη Γουέστ Χαμ, όπου σκόραρε 242 γκολ σε 500 εμφανίσεις. Κέρδισε το Κύπελλο Αγγλίας του 1964 και το Κύπελλο Κυπελλούχων του 1965. Πριν από 55 χρόνια χρόνια, η εθνική Αγγλίας κατέκτησε το μοναδικό της τρόπαιο σε παγκόσμιο επίπεδο. Στις 30 Ιουλίου 1966 στο κατάμεστο από 97.000 παραληρούντες φιλάθλους της Γουέμπλεϊ, νίκησε την Γερμανία με 4-2, σε έναν τελικό που ακόμα δημιουργεί όχι μόνο συζητήσεις, αλλά αποτελεί και θέμα μελέτης από Πανεπιστήμια και ειδικούς.
Ο επιθετικός Άγγλος ποδοσφαιριστής, Τζεφ Χάρστ
Ο λόγος το πολυσυζητημένο γκολ «φάντασμα» του Τζεφ Χαρστ στην παράταση και το ερώτημα αν όντως πέρασε την γραμμή του τέρματος. Τότε δεν υπήρχε VAR, η τεχνολογία ανάλυσης φάσεων δεν υφίστατο όπως στις μέρες μας και οι αποφάσεις βασίζονταν στο γυμνό μάτι των διαιτητών και των βοηθών τους.
Έπειτα από το 2-2 του κανονικού αγώνα, το ματς οδηγήθηκε στην παράταση. Εκεί ο Τζεφ Χάρστ πέτυχε το πιο αμφισβητήσιμο γκολ στην ιστορία των Παγκοσμίων Κυπέλλων που από πολλούς χαρακτηρίστηκε «φάντασμα», δίνοντας το προβάδισμα με 3-2 στην Αγγλία στο 98’. Μέχρι και σήμερα, κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι η μπάλα πέρασε τη γραμμή. Οι Γερμανοί διαμαρτυρήθηκαν, όμως ο ρέφερι έδειξε σέντρα και έτσι οι αντίπαλοι βγήκαν μπροστά για να ισοφαρίσουν. Ο Τζεφ Χάρστ κατάφερε να σημειώσει στο 120’ το τελικό 4-2 και να γράψει το όνομά του με χρυσά γράμματα στην ιστορία των «Λιονταριών».
Αντονίν Πανένκα
Ο Αντονίν Πανένκα, Τσέχος πρώην ποδοσφαιριστής, αγωνιζόταν ως επιθετικός μέσος και διακρινόταν για την ακρίβεια της πάσας του και για την καλή εκτέλεση φάουλ, πέναλτι και κόρνερ. Όμως, η ενέργειά του για την οποία έμεινε στην ποδοσφαιρική ιστορία συνέβη στον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του 1976 στο Βελιγράδι εναντίον της Δυτικής Γερμανίας.
Έπειτα από ένα ισόπαλο 2-2 ο αγώνας οδηγήθηκε στην παράταση και στα πέναλτι. Μετά το τέταρτο πέναλτι το σκορ ήταν 4-3 υπέρ της Τσεχοσλοβακίας, αφού είχε αστοχήσει ο Ούλι Χένες. Ήταν η σειρά του Πανένκα να χτυπήσει το πέμπτο και αποφασιστικό για την τύχη του ματς χτύπημα. Με εκπληκτική ψυχραιμία και μαστοριά ξεγέλασε τον Σεπ Μάιερ, αναγκάζοντάς τον να πέσει λίγο πριν σουτάρει κι έπειτα σκάβοντας την μπάλα την πέρασε πάνω από το σώμα του.
Η ανεπανάληπτη αυτή εκτέλεση, που συνδυάζει ψυχραιμία και τεχνική, έγινε διάσημη κι έμεινε στην ποδοσφαιρική ιστορία ως χτύπημα «Πανένκα». Είναι ίσως η μοναδική περίπτωση που σκοράρισμα από το σημείο του πέναλτι αναφέρεται μεταξύ των καλύτερων γκολ στην ιστορία του ποδοσφαίρου.
Ντιέγκο. 3 μικρές ιστορίες για έναν «Θεό»
Κανένας αθλητής ή προπονητής δεν έζησε τη λατρεία που βίωσε ο Μαραντόνα στη Νάπολη. Μία από τις φτωχότερες περιοχές της χώρας είχε μόλις υπογράψει για τον πιο ακριβό παίκτη στον κόσμο. Όπως το έθεσε μια τοπική εφημερίδα εκείνη την εποχή, «η πόλη δεν είχε δήμαρχο, σπίτια, σχολεία, δουλειά, λεωφορεία, και αποχέτευση, αλλά κανένα από αυτά δεν έχει σημασία επειδή έχουμε το Μαραντόνα».
Μαραντόνα και Μπαρέζι στο Σαν Σίρο
75.000 Ναπολιτάνοι, κάτοικοι μιας πόλης που πάντα αγαπούσε πολύ το ποδόσφαιρο αλλά ουδέποτε είχε δει μεγάλες χαρές από αυτό, τον υποδέχθηκαν πανηγυρικά στο Σαν Πάολο, στις 5 Ιουλίου 1984. Οι διανοούμενοι της πόλης ήταν λιγότερο εντυπωσιασμένοι, με πάνω από 100 να υπογράφουν μια αίτηση διαμαρτυρίας για την ανηθικότητα τέτοιων δαπανών σε μια πόλη που δεν είχε ουσιαστικές δομές.
- Μιλάνο, Σαν Σίρο, πρώτος γύρος του πρωταθλήματος. Η Μίλαν αντιμετωπίζει τη Νάπολι και οι οπαδοί των «ροσονέρι» έχουν σηκώσει ένα πανό: «Άπλυτοι Ναπολιτάνοι έχετε νερό;». Οι πιστοί δεν το ξεχνάνε και στον δεύτερο γύρο έχουν ετοιμάσει και εκείνοι ένα πανό, που γράφει: «Δεν θέλουμε νερό, έχουμε τον Μαραντόνα». Σε αυτό το παιχνίδι η Νάπολη πετυχαίνει μεγάλη νίκη, καθώς νικά με 2-1 την ομάδα των Βρετανών Ρέι Γουίλκινς και Μαρκ Χέιτλι.
- Η δεύτερη υπέροχη ιστορία είναι όταν η Νάπολη κατακτά οριστικά το πρωτάθλημα, το πρώτο στην ιστορία της, ο κόσμος μπαίνει στον αγωνιστικό χώρο του Σαν Πάολο και ο Ντιέγκο Μαραντόνα δεν μπορεί να αναπνεύσει από τις αγκαλιές, όταν δεν περιφέρεται σαν τον Καίσαρα στις πλάτες των πιστών του. Μερικοί οπαδοί της Νάπολη πάνε στο νεκροταφείο της πόλης και γράφουν στον τοίχο με σπρέι: «Δεν ξέρετε τι χάσατε».
- Όταν έβλεπαν στον δρόμο τον Μαραντόνα, μέσα σε κάποια από τις συλλεκτικές Φεράρι του, οι τιφόζι ορμούσαν να τον χαιρετήσουν κάνοντας συχνά ζημιά στο αυτοκίνητο, γι’ αυτό και ο ατζέντης του έλαβε άδεια από την τοπική αστυνομία να περνά ο Μαραντόνα τα φανάρια και με κόκκινο!
