Με μια εντυπωσιακή διπλωματική «πιρουέτα» – από εκείνες που συνηθίζει όταν κρίνει ότι το απαιτεί η συγκυρία – ο Ταγίπ Ερντογάν εγκατέλειψε χθες την σκληρή ρητορική κατά των ΗΠΑ και έκανε εντυπωσιακό άνοιγμα στον αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.
Με το βλέμμα εμφανώς στραμμένο στην συνάντηση που θα έχει με τον Τζο Μπάιντεν τον Ιούνιο, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, ο τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι η χώρα του έχει «ριζωμένες συμμαχικές σχέσεις με τις ΗΠΑ» και προσβλέπει σε «νέα εποχή» μεταξύ των δύο πλευρών.
Η στροφή 180 μοιρών του Ταγίπ Ερντογάν
Οι δηλώσεις Ερντογάν έγιναν στην διάρκεια τηλεδιάσκεψης την με στελέχη μεγάλων εταιρειών των ΗΠΑ και ξεκίνησαν από μια πικρή αναφορά του τούρκου προέδρου στην απόφαση των ΗΠΑ να αναγνωρίσουν την Γενοκτονία των Αρμενίων.
«Η δήλωση του Μπάιντεν», είπε, «για τα γεγονότα του 1915 (Γενοκτονία Αρμενίων), έφερε επιπλέον βάρος στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ. Ομως πιστεύω πως η συνάντηση που θα έχουμε με τον κύριο Μπάιντεν στη σύνοδο του ΝΑΤΟ θα είναι ο προάγγελος μιας νέας εποχής για τις σχέσεις μας».
Ο πρόεδρος της Τουρκίας πρόσθεσε πως «παρά τις διαφορετικές μας απόψεις με τις ΗΠΑ έχουμε ριζωμένες συμμαχικές σχέσεις και δίνουμε μεγάλη σημασία σε αυτές. Ευχαριστώ όλες τις αμερικανικές εταιρείες που εμπιστεύονται την Τουρκία και την τουρκική οικονομία».
Σ’ αυτό το σημείο, δε, μάλλον έφθασε και στο δια ταύττα: Είπε ότι η Τουρκία και οι ΗΠΑ πρέπει “χτίσουν” μηχανισμούς οικονομικής στρατηγικής και εταιρικής σχέσης, προσθέτοντας ότι στοχεύει σε όγκο συναλλαγών 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ των δύο χωρών. Κοινώςς, ο… ξαφνικός έρωτας του Ερντογάν με τον Μπάιντεν έχει άμεση σχέση με την δεινή οικονομική κατάσταση της τουρκικής οικονομίας και με την άμεση ανάγκη τόνωσης της ρευστότητάς της με αμερικανικά δολάρια.
Η στροφή Ερντογάν ήρθε μία εβδομάδα αφότου ο τούρκος πρόεδρος είχε καταγγείλει με σκληρή γλώσσα την Ουάσιγκτον για τη στήριξη της στο Ισραήλ κατά την σύγκρουση με την Χαμάς στην Γάζα και είχε δηλώσει πως η κυβέρνηση των ΗΠΑ «έχει αίμα στα χέρια της».
Η πρόκληση και το ρίσκο των S-400
Το κατά πόσο ωστόσο αυτή η στροφή θα αποδώσει καρπούς παραμένει εξαιρετικά αμφίβολο. Διπλωμάτες και διεθνείς αναλυτές επισημαίνουν ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα πρέπει να υπερβεί πολλά εμπόδια για να πετύχει το «προωθητικό βήμα» στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας κατά την συνάντησή του με τον Τζο Μπάιντεν, και το πρώτο, βεβαίως, από αυτά τα εμπόδια είναι η υπόθεση των S-400.
Η Ουάσιγκτον είναι κατηγορηματική στην απαίτησή της για εγκατάλειψη από την Τουρκία του συστήματος των ρωσικών πυραύλων S-400, και το αίτημα αυτό ετέθη σχεδόν με μορφή τελεσιγράφου από τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν στον τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στη συνομιλία που είχαν στη διάρκεια της υπουργικής συνόδου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.
Τότε ο Τσαβούσογλου είχε απαντήσει στον Μπλίνκεν ότι η αγορά των ρωσικών S-400 από την Άγκυρα είναι ” τελειωμένη συμφωνία”. Και είχε προτείνει την χάραξη οδικού χάρτη μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας για την διευθέτηση των διαφωνιών.
Οι τρεις όροι Μπλίνκεν στον Τσαβούσογλου
Η Ουάσιγκτον όμως δεν είναι διατεθειμένη να συζητήσει κανέναν οδικό χάρτη βελτίωσης των σχέσεων με την Τουρκία όσο υπάρχουν στο τραπέζι οι S-400. Αυτός ήταν και ο ένας από τους τρεις όρους που έθεσε ο Μπλίνκεν στον Τσαβούσογλου. Οι άλλοι δύο ήταν:
- Η επανεξέταση από την πλευρά της Τουρκίας της αποχώρησής της από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την βία κατά των γυναικών
- Η απόδειξη, με έμπρακτο τρόπο, ότι η Τουρκία θα κινηθεί στην κατεύθυνση του σεβασμού των δημοκρατικών θεσμών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Γιατί ο Ερντογάν ζητά νέα συμμαχία από τον Μπάιντεν
Από τις απαντήσεις που θα δώσει ο Ερντογάν στον Μπάιντεν επ’ αυτών των τριών όρων θα κριθεί, όπως λένε έμπειροι διπλωματικοί παράγοντες, και το κατά πόσο η στροφή 180 μοιρών του τούρκου προέδρου ως προς τις ΗΠΑ μπορεί να αλλάξει τα – δυσμενή για εκείνον – δεδομένα.
Το βέβαιο είναι, κατά τις ίδιες πηγές, πως ο Ταγίπ Ερντογάν, με την τουρκική οικονομία υπό κατάρρευση και την προσωπική του πολιτική απήχηση στο εσωτερικό σε ελεύθερη πτώση, δεν έχει πλέον την πολυτέλεια για έναν «Ψυχρό Πόλεμο» διαρκείας με τις ΗΠΑ του Τζο Μπάιντεν.
