Κώστας Μποτόπουλος

Πώς πεθαίνει μια τράπεζα… πώς επηρεάζεται το σύστημα… και τι κάνουν οι επόπτες. Το σύνδρομο των θεσμών που μένουν από λάστιχο!

 

Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο 

 

Η κατάρρευση της Silicon Valley Bank (SVB) δεν ήταν ούτε πρωτόγνωρο ούτε μεμονωμένο γεγονός. Η σημασία και οι συνέπειές του δεν προοιωνίζονται μεν αναγκαστικά συστημικό πρόβλημα ανάλογο με εκείνο που είχε η επιφέρει η κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008, προβάλλουν όμως τις διαιωνιζόμενες αδυναμίες πρόληψης και «σωτηρίας» σε έναν διεθνή τραπεζικό τομέα που μπορεί να έγινε λίγο πιο «σφιχτός» μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, αποδεικνύεται όμως δεν κατέστη πολύ πιο υγιής.

Οι συνθήκες της κατάρρευσης είναι γνωστοί και δεν θα τους επαναλάβω παρά σε πολύ γενικές γραμμές. Μια μεγάλη (16η στην κατάταξη) αμερικανική τράπεζα, χωρίς σημαντικό ιδιωτικό πελατολόγιο αλλά με ιδιαίτερη πρόσβαση σε εταιρίες τεχνολογίας της SiliconValley (εξ ου και το όνομα), αντιμετώπισε «ξαφνικά» -δηλαδή χωρίς συγκεκριμένη αιτία ή δυσλειτουργία άλλη από την κακή εσωτερική διαχείριση και διακυβέρνηση- πρόβλημα στον ισολογισμό της. Το πρόβλημα μεγεθύνθηκε με «ατυχείς», δηλαδή όχι αρκετά ή πειστικά καθησυχαστικές, δηλώσεις των επικεφαλής της, με αποτέλεσμα να κατρακυλήσει η μετοχή της, να αρχίσουν οι επενδυτές να αποσύρουν μαζικά τις καταθέσεις τους (bankrun) και να αναγκαστούν να επέμβουν οι Αρχές –στη συγκεκριμένη περίπτωση κυρίως η Ομοσπονδιακή Αρχή Εγγύησης Καταθέσεων (FDIC). Με την επέμβαση «έκλεισε» αφενός η τράπεζα και τέθηκε σε καθεστώς ρευστοποίησης (liquidation), «διασώθηκαν» αφετέρου, καταρχήν ως του ποσού των 250.000 δολαρίων, οι καταθέσεις.

Όταν «ξύπνησαν μνήμες Lehman»

Σε συνέχεια αυτής της εξέλιξης έπεσαν σημαντικά οι μετοχές των τραπεζών, και κατά 1 έως 3% ο γενικός δείκτης των Χρηματιστηρίων, στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη, και «ξύπνησαν μνήμες Lehman», δηλαδή κινδύνου ανάφλεξης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος ως συνέπεια πλήγματος, για μια ακόμη φορά, στην (αμερικανική) «καρδιά» του. Κάποια στιγμή-την περασμένη Δευτέρα- είχαν «χαθεί» 465 δισεκατομμύρια (χρηματιστηριακά, δηλαδή εικονικά) δολάρια από τον τραπεζικό τομέα, όμως η επέμβαση των κεντρικών τραπεζών στην Αμερική και την Ευρώπη ηρέμησαν σχετικά τα πράγματα και, προς το παρόν, η ζημιά δεν έχει πάρει συστημικές διαστάσεις. Η πυρκαγιά, όμως, δεν έχει σβήσει τελείως, αφού αρκετές άλλες «μικρές» αμερικανικές τράπεζες μπήκαν στο «κόκκινο», με κυριότερη την FirstRepublicBank, για την οποία 11 ιδιωτικοί κολοσσοί, ανάμεσα στους οποίους και οι GoldmanSachs, JPMorgan, WellsFargo, ετοιμάζουν ειδικό «πακέτο σωτηρίας». Στην Ευρώπη, νέες, αλλά αυτή τη φορά πιο δυνατές, αναταράξεις στην CreditSuisse δεν συνδέονται μεν ευθέως με την «αμερικανική κατάσταση», τροφοδοτούνται, ωστόσο, αναμφισβήτητα από αυτήν.

Τα προβλήματα και η φιλοσοφία αντιμετώπισής τους

Η αιτία και προβλήματα της αρχικής κατάρρευσης και των προβλημάτων που ακολούθησαν είναι αρκούντως «κλασικά»: υπερβολικός και σε «κακή συγκυρία» δανεισμός μιας τράπεζας, μεγέθυνση της λογιστικής δυσκολίας από αρνητική δημοσιότητα, ελλιπής εταιρική διακυβέρνηση και επόπτευσή της, λειτουργία των καταθετών και των επενδυτών ως αγέλης, ταχύτητα μετάδοσης του πανικού σε όλο το σύστημα, εκ των υστέρων και «πυροσβεστική» αντίδραση των ρυθμιστικών και εποπτικών αρχών. Ενδιαφέρουσα είναι, πιστεύω, η διαφορετική «φιλοσοφία» αντιμετώπισης στις δυο πλευρές του Ατλαντικού.

Στις ΗΠΑ,
  • η Ομοσπονδιακή Αρχή Κεφαλαιαγοράς (S.E.C), το Υπουργείο Δικαιοσύνης και οι αρμόδιες Αρχές της Καλιφόρνιας, στην οποία εδρεύει η SVB, ξεκίνησαν αμέσως διαδικασία διοικητικής και ποινικής διερεύνησης, για την οποία διαθέτουν ευρύτατες εξουσίες
  • η Κεντρική Τράπεζα (Fed) ανακοίνωσε, σε συμφωνία με το Υπουργείο Οικονομικών, ότι συγκροτεί «πρόγραμμα επείγοντος δανεισμού», για διοχέτευση σε τράπεζες που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τους καταθέτες τους μετά την κατάσταση που δημιουργήθηκε
  • η «διάσωση» της SVB αποκλείστηκε ρητά από την πρώτη στιγμή από την Υπουργό Οικονομίας Τζάνετ Γιέλεν (πρώην Πρόεδρο τόσο της S.E.Cόσο και της Fed…), το «λογαριασμό» για το κλείσιμο δεν θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι αλλά οι (ιδιωτικοί) πόροι της FDIC και το μόνο ανοιχτό ακόμη ζήτημα είναι αν η κάλυψη θα είναι ως το σύνηθες ύψος των 250.000 δολαρίων ή παραπάνω
  • ο ίδιος ο Πρόεδρος Μπάιντεν παρενέβη δημόσια και ανακοίνωσε σειρά μέτρων, ανάμεσα στα οποία την απόλυση (“fireout”) των διευθυνόντων την SVB, την εξέταση πλήρους κάλυψης των καταθετών και την άμεση θέση σε εφαρμογή μέτρων ρευστοποίησης.
Στην Ευρώπη,

σε σχέση με την Credit Suisse, που δεν ανήκει στην εποπτεία του ευρωπαϊκού συστήματος κεντρικών τραπεζών αλλά το επηρεάζει άμεσα, αλλά και γενικότερα σε ανάλογες περιπτώσεις,

  • βασικός «παίκτης» για αποφυγή συστημικών προβλημάτων είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και βασικό εργαλείο η αυξομείωση των επιτοκίων (που, παρά τις αναταράξεις, αποφασίστηκε, την Πέμπτη, να αυξηθούν κατά 0,50%)
  • δεν υπάρχει, ακόμη, κοινό/πανευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων και ο κανόνας του nobail-out (όχι σωτηρία με δημόσιο χρήμα) «σηκώνει» αρκετή, ανά περίπτωση, «ερμηνεία»
  • οι υπεύθυνοι, ιδίως πολιτικοί, έκαναν πάλι το λάθος να μιλήσουν για «ειδικό πρόβλημα των ΗΠΑ», οφειλόμενο στο «επιχειρηματικό μοντέλο» των εκεί τραπεζών, δημιουργώντας σύγχυση σε καταθέτες και επενδυτές και επιτείνοντας, ίσως, τη χρηματιστηριακή πτώση αλλά και την αίσθηση αδιαφάνειας
  • ειδικά για την Credit Suisse προετοιμάζεται, με ευρωπαϊκούς ρυθμούς, ένα ad hoc μικτό σχήμα «δανεισμού» (ύψους, όπως ακούγεται, 51 δισεκατομμυρίων) από την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας, με παράλληλη «διερεύνηση» για επενδυτές και από τον ιδιωτικό τομέα, παρά την «απόσυρση» του μεγαλύτερου μετόχου που δεν ήταν άλλος από την Εθνική Τράπεζα της Σαουδικής Αραβίας…

Σε έναν (τραπεζικό) κόσμο τόσο διασυνδεδεμένο και τόσο άνισο, οι επόπτες ακολουθούν ασθμαίνοντες και ειδικά στην Ευρώπη μένουν γρήγορα από λάστιχο. Κάποια στιγμή το αλλάζουν και περιμένουν το επόμενο περιστατικό που θα τους το ξανασκάσει. Στις ΗΠΑ, καμώνονται πώς δεν έσκασε το λάστιχο και συνεχίζουν να τρέχουν, ώσπου να σκάσει η παγκόσμια οικονομία.

Κώστας Μποτόπουλος

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο

Καμία δημοσίευση για προβολή