Η επιδεικτική συγκέντρωση 80.000 ρώσων στρατιωτών στα σύνορα με την Ουκρανία και στην Κριμαία έχει ανεβάσει στο «κόκκινο» τον συναγερμό στην διεθνή κοινότητα καθώς σηματοδοτεί ενεργή, πλέον, απειλή πολέμου.
Η Ουκρανία και η Ρωσία βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και τάχθηκε στο πλευρό των αυτονομιστικών δυνάμεων στο Ντονμπάς.
Οι εχθροπραξίες στην περιοχή είχαν ξεχαστεί τα τελευταία χρόνια από τις εφημερίδες. Η πρόσφατη επιδείνωση της κατάστασης όμως υπενθυμίζει ότι η σύγκρουση δεν έχει τελειώσει. Με δεδομένη μάλιστα τη στρατηγική σημασία της Ουκρανίας για τη Ρωσία, οποιαδήποτε λύση μοιάζει πολύ μακρινή.
Γιατί ο Πούτιν κάνει τώρα επίδειξη πυγμής;
Για ποιον λόγο όμως ο Βλαντιμίρ Πούτιν επέλεξε την συγκεκριμένη συγκυρία για να κλιμακώσει την σύγκρουση στην Ουκρανία;
Διπλωμάτες και αναλυτές δείχνουν με νόημα τις αλλαγές του τελευταίου διαστήματος στο γεωπολιτικό και εντοπίζουν πέντε βασικές αιτίες:
- Πρώτον, μετά την εκλογή του Τζο Μπάιντεν, η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον ήταν αναμενόμενη. Οι κινήσεις της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία είναι ένας τρόπος για το Κρεμλίνο να κάνει επίδειξη πυγμής.
- Δεύτερον, έχουν επαναληφθεί το τελευταίο διάστημα οι συζητήσεις για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Αν και κάτι τέτοιο είναι απίθανο στο προσεχές μέλλον, η Μόσχα θέλει να δείξει την κατηγορηματική της αντίθεση.
- Τρίτον, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει εντείνει από τον περασμένο Φεβρουάριο τις προσπάθειες να περιορίσει την επιρροή των φιλορωσικών πολιτικών και ολιγαρχικών δυνάμεων στην Ουκρανία. Η προσπάθεια αυτή κλιμακώθηκε με την λήψη μέτρων εναντίον του Βίκτορ Μεντβέτσουκ, ενός από τα ηγετικά στελέχη της αντιπολίτευσης και στενού φίλου του Πούτιν.
Το κόστος της Κριμαίας και ο ρόλος της Τουρκίας
- Τέταρτον, η Μόσχα δεν έχει καταφέρει ακόμη να λύσει τα προβλήματα υδροδότησης της Κριμαίας, τα οποία είχε υποσχεθεί να αντιμετωπίσει μέχρι το καλοκαίρι του 2021. Τα προβλήματα αυτά προέκυψαν όταν το Κίεβο έκοψε την παροχή νερού στη χερσόνησο και έχουν ως αποτέλεσμα να αυξάνεται πολύ το κόστος της κατοχής της από τη Ρωσία: σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η κατοχή της Κριμαίας κόστισε στη Μόσχα τα πρώτα πέντε χρόνια 23 δισεκατομμύρια δολάρια.
- Πέμπτον, η Τουρκία έχει επίσης αυξήσει τη στήριξή της προς την Ουκρανία και έχει καταδικάσει τη ρωσική επιθετικότητα. Η Ρωσία έχει εκφράσει ανησυχία για την παρουσία τουρκικών drones στο Ντονμπάς. Και το ζήτημα αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο μετά τον περυσινό πόλεμο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπου η Ρωσία είδε με πολύ κακό μάτι τη στήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν.
Πόσο ισχυρός είναι ο κίνδυνος μιας γενικευμένης πολεμικής σύρραξης;
Παρά την κλιμάκωση των εντάσεων, όμως, ο κίνδυνος μιας ολομέτωπης σύγκρουσης ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία ή μιας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία δεν φαίνεται άμεσος. ‘Η τουλάχιστον, οι διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι το κόστος μιας ρωσικής επέμβασης όπως εκείνη στην Κριμαία θα ήταν πολύ μεγάλο για τον Πούτιν – ιδιαίτερα ενόψει των κρίσιμων εκλογών για την Ντούμα τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.
Ειδικοί όπως η Λιάνα Σεμτσούκ από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης επισημαίνουν ακόμη ότι η Ουάσινγκτον επέβαλε στις 15 Απριλίου νέες κυρώσεις στη Ρωσία – γεγονός που δείχνει ότι ο Μπάιντεν δεν σκοπεύει να μείνει στα λόγια.
Μεγάλο το κόστος και για το Κϊεβο
Το κόστος μιας στρατιωτικής κλιμάκωσης θα είναι μεγάλο και για το Κίεβο. Η βασική προεκλογική υπόσχεση του προέδρου Ζελένσκι ήταν ότι θα έδινε τέλος στον πόλεμο. Αν δεν το καταφέρει, το πλήγμα για τη δημοτικότητά του – που δεν έχει πάψει να μειώνεται από τότε που ανέλαβε την εξουσία – μπορεί να αποβεί μοιραίο.
Παρά τη θεωρητική στήριξή της προς την Ουκρανία επίσης, η Δύση δεν προτίθεται να της παράσχει στρατιωτική στήριξη αν τα πράγματα χειροτερέψουν. Το ίδιο συνέβη άλλωστε όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Κριμαία το 2014. Το Κίεβο λοιπόν θα πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνο του. Κι εδώ είναι μάλλον ενδεικτικό ότι στις 14 Απριλίου η Ουάσινγκτον ματαίωσε την αποστολή αμερικανικών πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα.
