Οκτώ στους δέκα ανθρώπους εκδηλώνουν κάποια στιγμή στη ζωή τους πόνο στο πέλμα, ο οποίος μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα της ζωής και την καθημερινότητά τους.
Αυτό δεν είναι τυχαίο μιας και τα πέλματα απορροφούν τους κραδασμούς σε κάθε μας βήμα, σηκώνοντας 1,5 φορές το σωματικό βάρος μας όταν βαδίζουμε. Επιπλέον, δέχονται πιέσεις από σχεδόν… μισό εκατομμύριο κιλά στη διάρκεια μίας ώρας έντονης άσκησης (π.χ. τρέξιμο). Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, αποτελούνται από 26 οστά, 33 αρθρώσεις και πέντε συνδέσμους, επομένως υπάρχουν πολλές δομές, που μπορεί να τραυματισθούν.
Οι πιο κοινές αιτίες πόνου στα πέλματα
Από τις πιο συνηθισμένες αιτίες είναι:
- η πελματιαία απονευρωσίτιδα, που εκδηλώνεται με πόνο στην φτέρνα
- η μεταταρσαλγία (πόνος στην περιοχή πριν από τα δάκτυλα του ποδιού)
- η οπίσθια κνημιαία τενοντίτιδα (προκαλεί πόνο στην ποδική καμάρα)
- το διάστρεμμα στη βάση του μεγάλου δακτύλου του ποδιού και
- το σύνδρομο του ταρσιαίου σωλήνα (προκαλεί διάχυτο πόνο στο πέλμα)
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα
Οφείλεται σε φλεγμονή στην πυκνή, ινώδη ταινία που εκτείνεται σε όλο το πέλμα, ενώνοντας το οστό της πτέρνας με τα δάκτυλα. Υπολογίζεται ότι την εκδηλώνει το 10% του πληθυσμού. Ο πόνος είναι πιο συχνός το πρωί, και με την έντονη άσκηση, όπως το τρέξιμο. Επίσης, μπορεί να εκδηλωθεί και με απλές δραστηριότητες όπως η βάδιση. Είναι πιο συχνή στις ηλικίες άνω των 40 ετών, σε όσους έχουν πλατυποδία, σε όσους εργάζονται ή έχουν ως χόμπι δραστηριότητες που απαιτούν πολύωρη ορθοστασία, στους αθλητές και στα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα.
Αντιμετώπιση: ανάπαυση, παγοθεραπεία και φυσικοθεραπεία, με στόχο μείωση της φλεγμονής και κατ’ επέκταση του πόνου.
Η μεταταρσαλγία
Συνήθως σχετίζεται με ανατομικά προβλήματα του άκρου πόδα και του αστραγάλου. Είναι πιο συχνή σε ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως στους δρομείς (ειδικά όταν προπονούνται φορώντας ακατάλληλα υποδήματα), στα άτομα άνω των 40 ετών, στα παχύσαρκα άτομα, στους πάσχοντες από αρθρίτιδα, σε όσους έχουν βράχυνση του αχιλλείου τένοντα κτλ.
Αντιμετώπιση: ανάπαυση, παγοθεραπεία και πιεστική περίδεση του ποδιού, χρήση ειδικών ορθωτικών πελμάτων (πάτων) στα παπούτσια και ειδικά σχεδιασμένη φυσικοθεραπεία ώστε αφενός να διατηρηθεί η λειτουργικότητα της περιοχής και να αποφευχθεί η δυσκαμψία, αφετέρου να διορθωθεί το αίτιο του πόνου. Μερικές φορές, όμως, αν τα ανατομικά προβλήματα της περιοχής είναι πολύ έντονα, μπορεί να χρειασθεί χειρουργική αντιμετώπιση.
Η οπίσθια κνημιαία τενοντίτιδα
Μπορεί να προκληθεί από οξύ τραυματισμό (π.χ. μια πτώση) που θα προκαλέσει ρήξη (μικρή ή μεγάλη) ή φλεγμονή στον τένοντα του οπίσθιου κνημιαίου μυός. Ο μυς αυτός εκτείνεται στο εσωτερικό τμήμα της κνήμης και ενώνεται με τα οστά του πέλματος κοντά στην ποδική καμάρα. Ο τένοντας αυτός μπορεί να τραυματιστεί και από την υπέρχρηση, π.χ. σε ανθρώπους που ασχολούνται με αθλήματα υψηλής πρόσκρουσης (π.χ. μπάσκετ, τένις, ποδόσφαιρο). Εκδηλώνεται συχνότερα στις γυναίκες και στις ηλικίες άνω των 40 ετών. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η παχυσαρκία, ο διαβήτης και η υπέρταση. Ο πόνος που προκαλεί γίνεται αισθητός στην εσωτερική πλευρά του πέλματος και στον σύστοιχο αστράγαλο, ενώ επιδεινώνεται με τη δραστηριότητα (πολλοί πάσχοντες δεν μπορούν να περπατήσουν ή να σταθούν για πολλή ώρα).
Αντιμετώπιση: απαιτείται ανάπαυση, ψυχρά επιθέματα, ορθωτικά πέλματα (πάτοι) στα παπούτσια και ειδική φυσικοθεραπεία, αλλά η αποθεραπεία μπορεί να διαρκέσει αρκετό καιρό (όπως συμβαίνει με όλες τις τενοντίτιδες, ειδικά όταν εμπεριέχουν ρήξη του τένοντα). Μερικές φορές (π.χ. σε περίπτωση ολικής ρήξης του τένοντα) απαιτείται χειρουργική θεραπεία.
Διάστρεμμα στη βάση του μεγάλου δακτύλου του ποδιού
Αναπτύσσεται έπειτα από βίαιη υπερέκταση του μεγάλου δακτύλου. Αυτό μπορεί να συμβεί κυρίως σε αθλητές (π.χ. όταν ένας ποδοσφαιριστής αστοχήσει και αντί να κλωτσήσει τη μπάλα, κλωτσάει με δύναμη το έδαφος). Αυτός ο τραυματισμός μπορεί να προκαλέσει ρήξη στον σύνδεσμο που υποστηρίζει την άρθρωση μεταξύ του δακτύλου και του ταρσού. Ο ταρσός (κοινώς: κουντεπιέ) είναι το πάνω τμήμα του άκρου πόδα. Προκαλεί πόνο κατά τη βάδιση και το τρέξιμο, καθώς και μυϊκές κράμπες στο δάκτυλο.
Αντιμετώπιση: όπως σε όλες τις αθλητικές κακώσεις, έτσι και εδώ συνιστάται ανάπαυση, ψυχρά επιθέματα (παγοθεραπεία), συμπίεση και ανύψωση του ποδιού. Η φυσικοθεραπεία μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή στην περιοχή και να αποκαταστήσει σταδιακά την φυσιολογική κινητικότητα του προσβεβλημένου δακτύλου.
Το σύνδρομο του ταρσιαίου σωλήνα
Εκδηλώνεται όταν συμπιεστεί από οστό ή ιστό ένα κύριο νεύρο του ποδιού (λέγεται οπίσθιο κνημιαίο νεύρο). Η κατάσταση αυτή είναι αντίστοιχη με το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα στο χέρι. Η εμφάνιση του συνδρόμου είναι πιο συχνή στα άτομα με πλατυποδία, στα άτομα με αρθρίτιδα, έπειτα από έναν τραυματισμό (π.χ. διάστρεμμα αστραγάλου), στους πάσχοντες από ορισμένα νοσήματα (π.χ. διαβήτης) κ.λπ. Το σύνδρομο του ταρσιαίου σωλήνα προκαλεί πόνο, ο οποίος συνήθως γίνεται αισθητός στην εσωτερική πλευρά του αστραγάλου και στο πέλμα. Ο πόνος άλλοτε είναι εντοπισμένος και άλλοτε εκτεταμένος (μπορεί να φτάσει μέχρι τα δάκτυλα). Μπορεί επίσης να συνοδεύεται από αίσθημα καύσου (κάψιμο), «μυρμήγκιασμα» και μούδιασμα του άκρου πόδα ή του αστραγάλου, και από αδυναμία των μυών στο κάτω μέρος του ποδιού και στο μεγάλο δάκτυλο.
Τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινώνονται με την ορθοστασία ή τη βάδιση και να υποχωρούν με την ανάπαυση. Μπορεί επίσης να διαταράσσουν τον ύπνο.
Αντιμετώπιση: η θεραπεία συμπεριλαμβάνει ανάπαυση, παγοθεραπεία, ακινητοποίηση και φυσικοθεραπεία, που μπορεί να βοηθήσει τους πάσχοντες να βελτιώσουν την λειτουργικότητά τους και να ανακτήσουν ταχύτερα τις δραστηριότητές τους. Το φυσικοθεραπευτικό πλάνο μπορεί να περιλαμβάνει δραστηριότητες που απελευθερώνουν το νεύρο, ασκήσεις για μυϊκή ενδυνάμωση, κινήσεις ισορροπίας και συγχρονισμού κτλ. Μπορεί, επίσης, να απαιτηθούν ορθωτικά πέλματα στα παπούτσια, ώστε να υποστηριχθεί η ποδική καμάρα και να αποσυμπιεστεί η περιοχή.
