Μια που βγήκαμε από τα μνημόνια και τώρα θα κάνουμε κουμάντο σπίτι μας, να δούμε που ακριβώς βρισκόμαστε αυτή την ώρα στ’ αλήθεια και μετά τρώμε με την ησυχία μας τον προεκλογικό σανό περί αύξησης του κατώτερου μισθού. Δεν λέω μπορεί στα χαρτιά να γίνει . Αλλά πότε και πως θα φθάσουν στις τσέπες των νέων εργαζομένων ένας θεός ξέρει. Όχι πάντως την επόμενη δεκαετία.
Ξεκινώ με δυο αγγελίες που είδα στο διαδίκτυο. Γράφουν λοιπόν ότι ζητούνται νέες μορφωμένες για τετράωρη απασχόληση. Ο ένας εργοδότης δίνει 150 ευρώ. Ο άλλος, ο πιο κουβαρντάς, δίνει 210.
Εδώ και μήνες ζούμε πάλι σ’ έναν εξωπραγματικό κόσμο. Οι συγκρούσεις για τα σκάνδαλα ή δήθεν σκάνδαλα, και οι αντιπαραθέσεις αν η έξοδος από το μνημόνιο είναι καθαρή ή ‘’βρώμικη’’μάς απομάκρυναν από αυτό που έπρεπε να συζητάμε μέρα νύχτα. Και το βασικό μας πρόβλημα, μετά την φονική πυρκαγιά, προφανώς, είναι πού θα ισορροπήσει, για τις επόμενες δύο δεκαετίες τουλάχιστον, το επίπεδο ζωής της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων.
Υπάρχει ακόμη μια πλασματική εικόνα που μας αποπροσανατολίζει. Βλέπουμε γεμάτες ταβέρνες, γεμάτες καφετέριες, ατελείωτα μποτιλιαρίσματα ξανά στους δρόμους, ενώ το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας η έξοδος στους χειμερινούς προορισμούς ήταν εντυπωσιακή. Το ίδιο θα συμβεί και το Πάσχα και ακόμη περισσότερο του Αγίου Πνεύματος. Έτσι αρχίζει η γνωστή κουβέντα καφενείου. «Έλα μωρέ, έχουν λεφτά οι Έλληνες, δεν βλέπεις τι γίνεται;». Η πραγματικότητα είναι ότι έχουν λεφτά λίγοι Έλληνες. Σε όλες τις χώρες που χρεοκοπούν, ακόμη και στην Ελλάδα, το 8 -10 % έχει χρήματα. Πες ότι στην Ελλάδα έχουν λίγο περισσότεροι, γιατί υπάρχει μια κατηγορία επιστημόνων και εργατοτεχνιτών που ζουν προκλητικά με μαύρο χρήμα, επομένως εμφανίζονται φτωχοί στην εφορία αλλά πλούσιοι στη ζωή. Όλοι μαζί, όμως, αυτοί που έχουν φουσκωμένα πορτοφόλια, νόμιμοι και παράνομοι, δεν ξεπερνούν το 1 εκατομμύριο στα συνολικά 11 εκατομμύρια του πληθυσμού.
Υπάρχει ακόμη ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας που ζει με πίεση αλλά αξιοπρεπώς. Χωρίς δυνατότητα αποταμίευσης -εννοείται- ή ένα κομπόδεμα για ώρα ανάγκης. Αυτοί δεν ξεπερνούν τα 3 εκατομμύρια. Είναι δημόσιοι υπάλληλοι, κάποιοι ιδιωτικοί υπάλληλοι που συνεχίζουν να αμείβονται ικανοποιητικά και ορισμένοι ελεύθεροι επαγγελματίες που αντέχουν γιατί η επιχείρησή τους έχει μια μοναδικότητα. Οι υπόλοιποι, που είναι περισσότεροι από τους μισούς, είναι καταδικασμένοι να ζουν σε συνθήκες φτώχειας και αρκετοί ακραίας φτώχειας, έως ότου βρούμε αναπτυξιακό μοντέλο μέσα στο οποίο θα κινηθεί η χώρα τα προσεχή χρόνια. Τα στοιχεία για την κατάντια μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού είναι μπουνιά στο στομάχι για όλους όσοι πιστεύουν ότι η Ελλάδα σύντομα θα γίνει ξανά μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα.
Τι σημαίνει κανονική ευρωπαϊκή χώρα; Η ανεργία να είναι πολύ χαμηλή, η ψαλίδα μεταξύ φτωχών και ευκατάστατων να μην είναι χαοτική, ενώ η δημόσια Υγεία, η δημόσια Παιδεία και η κοινωνική πρόνοια να λειτουργούν ρολόι και να εξυπηρετούν εξίσου πλούσιους και φτωχούς. Όλα τα σπίτια να έχουν θέρμανση και τα παιδιά να μην υποσιτίζονται. Τα στοιχειώδη, δηλαδή. Στην Ελλάδα το 47% των νοικοκυριών έχει ξεχάσει το καλοριφέρ, οι μισοί σχεδόν κάτοικοι του Λεκανοπεδίου έχουν δυσκολία να πληρώσουν το ρεύμα, ενώ τουλάχιστον 500.000 παιδιά δεν τρώνε πλέον κανονικά.
Και μιας και κάποτε λέγαμε, πριν από τη μεγάλη κατηφόρα, ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει η Δανία του Νότου, να θυμίσουμε ότι η Δανία είναι το ιδανικό μοντέλο ευρωπαϊκής κοινωνίας. Μια χώρα που η κρίση στην ουσία απασχόλησε μόνο τους πλούσιους για τις επενδύσεις τους. Ένας Έλληνας manager, που μετατέθηκε πρόσφατα από την Αθήνα στην Κοπεγχάγη, μου εξηγούσε ότι ο μισθός του στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τον απλό εργαζόμενο της εταιρείας, ήταν οχτώ φορές μεγαλύτερος, ενώ στη Δανία είναι μόλις τέσσερις φορές μεγαλύτερος. Γιατί εκεί οι χαμηλόμισθοι έχουν ένα εισόδημα που τους εξασφαλίζει ευπρεπή διαβίωση.
Πάμε να δούμε τώρα τι συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα, για να κλάψουμε όλοι μαζί. Και επειδή η ιστορία γράφεται με παραδείγματα από τις ζωές των ανθρώπων, πριν από μια εβδομάδα βρέθηκα σε ένα κατάστημα γνωστής αλυσίδας. Από αυτές που πάνε καλά. Στο ταμείο υπήρχε ουρά και καθυστερήσεις και γκρίνια από τους πελάτες. Ο νεαρός υπάλληλος μπλόκαρε. «Τι τραβάς παιδί μου για 400 ευρώ», του λέει μια κυρία με συμπάθεια. Ο συνάδελφός του, που άκουσε την κουβέντα, ήταν πιο θαρραλέος και σχολίασε: «Τριακόσια παίρνει. Οι παλιοί παίρνουμε 450». Εκεί σταμάτησε και η γκρίνια των πελατών. Ο νεαρός στο ταμείο δεν είναι εξαίρεση αλλά ο κανόνας, καθώς το 57% όσων προσλήφθηκαν τους τελευταίους 12 μήνες εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης. Και η κατάσταση χειροτερεύει.
Σήμερα 1.647.703 πολίτες, που ισούται με το 15% του πληθυσμού, είναι κάτω από το όριο της ακραίας φτώχειας και αναγκάζονται να ζουν με μερικές δεκάδες ευρώ.
Τα νούμερα είναι τρομακτικά. Στο νέο καθεστώς φτωχοποίησης, το όριο της ακραίας φτώχειας στην Ελλάδα κυμαίνεται από 182 ευρώ το μήνα για μονομελές νοικοκυριό, σε ημιαστικές ή αγροτικές περιοχές, που ζει σε ιδιόκτητο σπίτι και μέχρι 905 ευρώ το μήνα για ζευγάρι με δύο παιδιά που ζει στην Αθήνα και πληρώνει ενοίκιο ή στεγαστικό δάνειο.
Ο καθηγητής Παναγιώτης Πετράκης λέει με κάθε ευκαιρία ότι σε 20 χρόνια η χώρα θα επιστρέψει εκεί που ήταν το 2009. Ζήσε Μάη μου.
Και για να μην αφεθούμε στην ελπίδα του μέλλοντος, καλό είναι να γνωρίζουμε το εξής: θα έχουμε μεν την ίδια πίτα το 2038, αλλά δεν θα μας αναλογεί το ίδιο κομμάτι όπως παλιά. Ο μεγάλος πλούτος θα έχει περάσει στα χέρια λίγων. «Ελλάδα, η Δανία του Νότου», μόνο ως ανέκδοτο θα μπορεί να λέγεται.
