Μια εβδομάδα μετά τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε τη νοτιοανατολική Τουρκία, για πρώτη φορά στα περισσότερα από 20 χρόνια πολιτικής κυριαρχίας του στη χώρα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται μπροστά στη μεγαλύτερη πρόκληση της καριέρας του.
Απολύτως στρυμωγμένος
Με τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές προγραμματισμένες για τις 14 Μαΐου (αν και ήδη αξιωματούχοι της κυβέρνησης αρχίζουν να μιλούν για αναβολή τους, λόγω των εκτάκτων συνθηκών), ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, όχι μόνο λόγω των αντικειμενικών συνθηκών (το μέγεθος της καταστροφής είναι πραγματικά ασύλληπτο και οι ανάγκες των πληγέντων ξεπερνούν τις δυνατότητες του τουρκικού κράτους), αλλά και γιατί σε αμιγώς πολιτικό επίπεδο, ο Ερντογάν σχεδόν αδυνατεί να αξιοποιήσει τις συνήθεις τακτικές του για να απορροφήσει τους κραδασμούς που η καταστροφή προκαλεί.
Αναλυτές εκτιμούν ότι ο Τούρκος πρόεδρος κυριολεκτικά σύρθηκε στο να παραδεχθεί ότι η αντίδραση του κρατικού μηχανισμού κατά τις πρώτες κρίσιμες ώρες του σεισμού ήταν πλημμελής, κυρίως διότι η προσπάθεια κομματικών εκπροσώπων να δείξουν ότι η κυβέρνηση φροντίζει για τους σεισμόπληκτους πυροδότησαν σφοδρές αντιδράσεις από τους πληγέντες που είδαν τους ανθρώπους τους να χάνονται κάτω από τα συντρίμμια και τις περιουσίες τους να γίνονται άμορφοι σοροί από τσιμέντα και χώμα (με πάνω από 30.000 νεκρούς, οιαδήποτε συζήτηση για έγκαιρη αντίδραση δεν υφίσταται).
Δύσκολα τα «δίπολα»
Ακόμα χειρότερα για τον ίδιο, ο Ερντογάν στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την κλασική τακτική του της δημιουργίας διπόλων «εμείς και αυτοί», «καλοί και κακοί», «εγώ και οι άλλοι», καθώς οι ευθύνες του ίδιου και των κυβερνήσεών του για το γεγονός ότι κτίρια που θεωρητικά είχαν χτιστεί με τους πλέον αυστηρούς αντισεισμικούς όρους κατέρρευσαν σαν χάρτινα, είναι μεγάλες και δεν μπορούν να κρυφτούν πίσω από απατεώνες εργολάβους -άλλωστε, κυβερνητική πολιτική ήταν η «αμνήστευση» εργολάβων για παραβιάσεις του αντισεισμικού κανονισμού, που έφερνε έσοδα στον κρατικό κορβανά.
Την ίδια στιγμή, τα πυρά της αντιπολίτευσης σε βάρος προσωπικά του Τούρκου προέδρου, όπως, για παράδειγμα, τι απέγιναν τα υπέρογκα ποσά που συγκεντρώθηκαν από δύο «σεισμικούς φόρους αλληλεγγύης» που επιβλήθηκαν μετά τον σεισμό του 1999, τον υποχρεώνουν να βρίσκεται σε διαρκή θέση άμυνας, χωρίς, ωστόσο να μπορεί να δώσει στοιχειωδώς πειστικές απαντήσεις, πέραν από δεσμεύσεις για στήριξη των σεισμόπληκτων, οι οποίες, ωστόσο, ακούγονται κούφιες μπροστά στη μέγεθος της καταστροφής.
Η Ελλάδα και ο Τούρκος πρόεδρος
Επίσης, ένα στοιχείο που φέρνει τον Ερντογάν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση είναι και η στάση της Ελλάδας και της Κύπρου, δύο χωρών που ο Τούρκος πρόεδρος έχει στοχοποιήσει σφοδρά το τελευταίο διάστημα. Αθήνα και Λευκωσία έσπευσαν να στείλουν διασώστες και βοήθεια στις πληγείσες περιοχές, με τον Έλληνα πρωθυπουργό να δηλώνει ότι η χώρα θα στηρίξει την Τουρκία με κάθε τρόπο και άνευ όρων και τον Έλληνα ΥΠΕΞ να επισκέπτεται την περιοχή δείχνοντας έμπρακτα τη στήριξη της Ελλάδας.
Η στάση της Αθήνας, όχι μόνο «ξεδοντιάζει» την εθνικιστική ρητορική του Ερντογάν, αλλά προκαλεί έντονες αντιδράσεις στην Τουρκία, καθώς ΜΜΕ και social media έχουν πλημμυρίσει με άρθρα και αναρτήσεις για την έμπρακτη συμπαράσταση που η Ελλάδα παρέχει και κυρίως για τις ακούραστες προσπάθειες των ανδρών της ΕΜΑΚ για να διασώσουν εγκλωβισμένους μέσα στα χαλάσματα, εικόνα σε πλήρη αντίθεση με το κυβερνητικό αφήγημα της Άγκυρας.
Τι μπορεί να κάνει ο Ερντογάν
Με τον Ερντογάν ήδη να βρίσκεται πίσω στις δημοσκοπήσεις πριν την καταστροφή, πολλοί αναλυτές απορούν αν ο Τούρκος πρόεδρος μπορεί -αν όχι να ανατρέψει, τουλάχιστον- να αποφύγει μια εκλογική καταστροφή, όπως αυτή που υπέστη το τότε τουρκικό καθεστώς μετά τον σεισμό του 1999 που έφερε το ΑΚΡ στην εξουσία. Για την ώρα, τέτοιος τρόπος δεν διαφαίνεται, αν και εκτιμάται ότι μέσα στο επόμενο διάστημα ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να αλλάξει την ατζέντα.
Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
- Πρώτον, με την παροχή άνευ προηγουμένου βοήθειας στους σεισμόπληκτους, έστω κι αν αυτό τινάξει στον αέρα τα δημοσιονομικά της Τουρκίας.
- Δεύτερον, με τις συλλήψεις και σκληρές ποινές σε εργολάβους που τα κτίριά τους έγιναν τάφοι για δεκάδες ανθρώπους.
- Τρίτον, με κριτική και επιθέσεις σε όσους η κυβέρνηση κρίνει ότι κάνουν «προπαγάνδα» και εμποδίζουν την παροχή βοήθειας από την κυβέρνηση.
- Τέταρτον, με αναβολή των εκλογών για κάποιο διάστημα, μέχρις ότου κάπως καταλαγιάσουν τα πράγματα.
Θα είναι αρκετά; Αυτό θα φανεί μόνο από τις κάλπες.
