Για όσους αρέσκονται να σημειώνουν στο ημερολόγιό τους “ημερομηνίες – σταθμούς”, σήμερα, 20 Αυγούστου, είναι θεωρητικά η τελευταία ημέρα της Ελλάδας σε πρόγραμμα στήριξης, καθώς λήγει το τρίτο – και τελευταίο- μνημόνιο. Αυτό είναι το καλό “νέο” της ημέρας. Το κακό “νέο” είναι ότι η χώρα, μετά από 8 χρόνια βαθειάς οικονομικής κρίσης, παραμένει σε κρίση.
Στα χρόνια των μνημονίων, έχει συμβεί μια εκτεταμένη και μόνιμη καταστροφή, με δραματικό κοινωνικό κόστος, αποτέλεσμα αποτυχημένων προγραμμάτων λιτότητας.
Περισσότερο όμως από κάθε τι άλλο, το παλαιό κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ της πολιτικής ηγεσίας και του λαού έχει διαρραγεί. Κάποτε οι ψηφοφόροι πίστευαν ότι με την σκληρή εργασία τους θα απολάμβαναν έναν αξιοπρεπή μισθό, ενώ το κράτος θα τους φρόντιζε στους δύσκολους καιρούς. Αν αυτή η πίστη δεν υπάρχει πια, αυτό οφείλεται πολύ και στα όσα συνέβησαν στην Ελλάδα τα τελευταία οκτώ χρόνια. Και αυτό το δεδομένο κάνει την πολιτική συμπεριφορά του κόσμου αστάθμητη και τις πολιτικές εξελίξεις αβέβαιες στο μέλλον.
Μετά τα μνημόνια
Το 2007 οι Έλληνες ήταν πιο εύποροι κατά 21% από τους Πορτογάλους, κατά 71% από τους Πολωνούς και σχεδόν με το ίδιο κατά κεφαλήν εισόδημα με τους Ισπανούς. Σήμερα είναι σχεδόν 9% φτωχότεροι από Πορτογάλους και Πολωνούς, ενώ οι Ισπανοί είναι σχεδόν 40% πλουσιότεροι. Η Ελλάδα είναι πλέον η τέταρτη πιο φτωχή χώρα της ΕΕ μετά τις Βουλγαρία, Κροατία και Ρουμανία.
Η “επέτειος” δεν προσφέρεται σε πανηγυρισμούς. Είναι όμως μια ευκαιρία προβληματισμού. Ήδη μεγάλα διεθνή δημοσιογραφικά συγκροτήματα – με αφορμή την σημερινή σημαδιακή ημέρα – επισημαίνουν πως τα στοιχεία για το ΑΕΠ, το δημόσιο χρέος, το βιοτικό επίπεδο, η αυξημένη επιτήρηση της οικονομίας από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, δείχνουν πως η επιστροφή στην κανονικότητα απέχει ακόμα.
Οι New York Times
«Τα προγράμματα διάσωσης τελείωνουν, ο πόνος όμως κάθε άλλο παρά τελειώνει» γράφουν χαρακτηριστικά οι New York Times.
«Η Ελλάδα φτάνει στο σημείο καμπής ενός εκ των πιο ισχυρών οικονομικών κρίσεων στην Ευρώπη. Η οικονομία επιστρέψει σιγά-σιγά στην ανάπτυξη αλλά το τίμημα που πλήρωσε η Ελλάδα για την επιστροφή της ήταν βαρύ. Μια μεγάλη περίοδος περικοπών (σε μισθούς και δημόσιες δαπάνες) και αυξήσεων στους φόρους προκειμένου να επιδιορθωθούν τα δημόσια οικονομικά της χώρας άφησαν πίσω τους το 1/3 των Ελλήνων κοντά στη φτώχια σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ» επισημαίνουν οι ΝΥΤ.
«Τα οικογενειακά εισοδήματα έπεσαν κατά 30% και περισσότερο από το 20% των Ελλήνων δεν μπορεί να πληρώσει βασικά έξοδα όπως το ενοίκιο του σπιτιού, ο λογαριασμός του ηλεκτρικού ή ένα δάνειο στην τράπεζα. Ένα τρίτο των οικογενειών έχουν τουλάχιστον ένα άνεργο μέλος ενώ η Ελλάδα έχει ενα από τα υψηλότερα ευρωπαϊκά επίπεδα φτώχειας για όσους έχουν εργασία (in-work poverty)» προστίθεται στο άρθρο.
Οι ΝΥΤ επισημαίνουν ότι ακομά και μετά τη λήξη του προγράμματος η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσει να κρατά σφιχτό το ζωνάρι για χρόνια ενώ οι δανειστές θα παρακολουθούν τη δημοσιονομική πειθαρχία και την πρόοδο στις δομικές μεταρρυθμίσεις.
Οι Financial Times
«Το τέλος του προγράμματος δεν σημαίνει και το τέλος των δεσμεύσεων της Ελλάδας στους διεθνείς πιστωτές», αναφέρουν οι FT. Μία από τις πιο σημαντικές παραμέτρους είναι ότι η χώρα, σε αντάλλαγμα για τη συμφωνία στο χρέος του περασμένου Ιουνίου, θα πρέπει να διατηρεί πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022.
Οι FT με γραφήματα δείχνουν ότι «η ελληνική οικονομία ανακάμπτει, αλλά έχει ακόμα πολύ δρόμο». Σύμφωνα με το ΔΝΤ το ΑΕΠ το 2023 θα είναι ακόμα 17% χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2007. Αντίθετα η Πορτογαλία και η Ισπανία, χώρες που πέρασαν από αντίστοιχο πρόγραμμα διάσωσης, έχουν ήδη αναπληρώσει χαμένο έδαφος.
Πρόκληση ωστόσο παραμένουν τα κόκκινα δάνεια, που είναι σχεδόν το μισό όλων των δανείων στη χώρα. Το επίπεδό τους είναι οκταπλάσιο του επιπέδου τους προ κρίσης. Η ανεργία, αν και μειώνεται, είναι υπερδιπλάσια σε σχέση με την εποχή πριν από την κρίση. Οι νέες θέσεις απασχόλησης που δημιουργούνται είναι κυρίως προσωρινής ή μερικής απασχόλησης, ενώ οι μισθοί είναι 22% κάτω σε σχέση με το 2009.
Οι Times
Και οι Times αναφερόμενοι στην «έξοδο» από τα μνημόνια, συγκρίνουν – με ακραίο παραλληλισμό – τον τερματισμό του τρίτου προγράμματος στήριξης με τον “τερματισμό” του Φειδιππίδη που ανήγγειλε στους Αθηναίους τη νίκη τους στη μάχη του Μαραθώνα και έπεσε νεκρός.
Τονίζουν ότι η χώρα βρίσκεται σε εύθραυστη κατάσταση και ενδέχεται να βιώσει μια νέα κρίση. Και κλείνουν το άρθρο τους με τα λόγια ενός συνταξιούχου, ο οποίος τους είπε: «Έχουμε φτάσει στα όριά μας, έχουμε αφανιστεί, πνιγόμαστε μετά από οκτώ χρόνια λιτότητας. Δεν ξέρω πως μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι πρόκειται για νίκη». Για να προσθέσει:“η εθνική μας οργή έχει μετατραπεί σε εθνική παραίτηση”.
Διαβάστε στη συνέχεια σχόλια των Times, BBC, Guardian
[more]
Πολλοί Έλληνες – γράφουν οι – δεν πιστεύουν πως η καθημερινότητά τους θα βελτιωθεί. Από τα τέλη του 2009, η Ελλάδα χρειάστηκε την στήριξη τριών προγραμμάτων συνολικού ύψους 320 δις ευρώ για να παραμείνει ζωντανή. Σε αντάλλαγμα, οι δανειστές επέβαλαν στην Αθήνα μέτρα λιτότητας 72 δις ευρώ, περίπου 40% του ΑΕΠ. Μισθοί και συντάξεις περικόπηκαν μέχρι και 40%, 15.000 απολύθηκαν από τον δημόσιο τομέα και η φορολογία έφτασε να είναι η υψηλότερη στην Ευρώπη, όλα αυτά για να πεισθούν οι πιστωτές ότι η Ελλάδα μπορεί να παραμείνει στην ευρωζώνη και να αποπληρώσει τα χρέη της. Τέσσερις διαδοχικές κυβερνήσεις απέτυχαν.
Ο κ. Τσίπρας επαίρεται ότι οδήγησε την χώρα στην οικονομική ασφάλεια, γράφουν οι Times. Όμως ελάχιστοι Έλληνες θα γιορτάσουν μαζί του την Δευτέρα.
Θέλοντας να εξασφαλίσει την έξοδο από το πρόγραμμα, τόσο ο ίδιος, όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ δέσμευσαν τους Έλληνες σε μια σειρά στόχων, όπως η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5% μέχρι το 2022 και 2% κατόπιν και μέχρι το 2060. Ελάχιστες χώρες παγκοσμίως έχουν κατορθώσει κάτι παρόμοιο.
Πάνω από 100.000 αυτοαπασχολούμενοι έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους από το 2016, σύμφωνα με τις στατιστικές. Ορισμένοι από αυτούς στράφηκαν στη μαυρή οικονομία, άλλοι προσέφυγαν στις μειωμένες, αλλά σταθερές συντάξεις των γονέων τους για υποστήριξη. Αυτοί που επλήγησαν σκληρότερα είναι οι νέοι, που σε μεγάλο βαθμό παραμένουν άνεργοι. Ο νέος γύρος περικοπών στις συντάξεις και τα επιδόματα, που η Αθήνα δεσμεύθηκε να εφαρμόσει μετά την έξοδο, ενδέχεται να ωθήσει το 50% του πληθυσμού στη φτώχεια. Περίπου 500.000 νέοι έχουν φύγει από τη χώρα αναζητώντας εργασία για να βοηθήσουν τις οικογένειές τους.
Το BBC
Στις επιπτώσεις στη ζωή των νέων Ελλήνων και «στη ζημιά που έχει ήδη γίνει» επικεντρώνεται σε άρθρο του το BBC.
Στο δημοσίευμα υπενθυμίζεται πρόσφατη δημοσκόπηση σύμφωνα με την οποία τρεις στους τέσσερις υποστηρίζουν αφενός ότι η χώρα έχει λάθος κατεύθυνση και αφετέρου ότι τα Μνημόνια αντί να σώσουν την Ελλάδα της προκάλεσαν κακό.
«Οι φόροι παραμένουν υψηλοί και το 90% των Ελλήνων πιστεύει ότι οι δανειστές θα συνεχίσουν να παρακολουθούν στενά τις δαπάνες της χώρας τα επόμενα χρόνια» προστίθεται στο άρθρο.
Όπως τονίζεται η κρίση που χτύπησε όλους τους Έλληνες αποδείχθηκε ιδιαίτερα σκληρή για τους νέους. Την οχταετία 2008-2016 περισσότεροι από 400.000 έγιναν μετανάστες, με αποτέλεσμα ενώ το 2008 οι Έλληνες ηλικίας 20-39 ετών ήταν το 29% του πληθυσμού, μέσα σε μόλις 4 χρόνια μειώθηκαν στο 24% του πληθυσμού.
Στο BBC μιλά ο ανταποκριτής του Der Spiegel στην Ελλάδα, Γιώργος Χρηστίδης, ο οποίος το 2012 είχε γράψει ένα κομμάτι για το βρετανικό δίκτυο για τους Έλληνες φίλους του «που ένας-ένας φεύγουν από την Ελλάδα».
Όπως λέει, η βελτίωση στην οικονομία μετά την κορύφωση της κρίσης το 2012 δεν αποτέλεσε επαρκή λόγο για να αλλάξει αυτή η κατάσταση.
«Οι χαμηλοί μισθοί και οι υψηλοί φόροι για τους ελεύθερους επαγγελματίες έχουν μειώσει τις περιπτώσεις εκείνων των Ελλήνων που θα επιθυμούσαν επιστροφή στη χώρα αν έβρισκαν μια αξιόλογη εργασία και καλές προοπτικές. Ακόμα και στο καλύτερο δυνατό σενάριο μια μόνιμης θέσης εργασίας υπάρχουν δυσκολίες αν θέλεις να αποκτήσεις παιδιά και να έχεις μια γεμάτη ζωή» σημειώνεται στο άρθρο.
Το BBC κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην υψηλή ανεργία των νέων που για τους κάτω των 25 φτάνει το 58%. «Οι άνθρωποι είναι πεπεισμένοι, και δικαίως, ότι οι πολιτικές λιτότητας θα συνεχιστούν για χρόνια» δηλώνει στο BBC ένας έλληνας λέκτορας στο πανεπιστήμιο του Μπράιτον, ο Βασίλης Λεοντίτσης.
«Η καθημερινή πραγματικότητα των νέων Ελλήνων παραμένει εξαιρετικά αβέβαιη» προσθέτει. Αναφερόμενος ειδικά στον ΣΥΡΙΖΑ ο κ. Λεοντίτσης σημειώνει ότι «κατάλαβε ότι έπρεπε να υλοποιήσει τις πολιτικές λιτότητας από την Τρόικα. Η πολιτική και οικονομική κατάσταση που οραματίστηκε δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Ο ΣΥΡΙΖΑ μαζί με τον κυβερνητικό εταίρο του όχι μόνο διατήρησε τις πολιτικές λιτότητας αλλά σε αρκετές περιπτώσεις τις έκανε και πιο ισχυρές».
«Τρία χρόνια μετά (σ.σ. την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση) το τρίτο δανειακό πρόγραμμα τελειώνει. Αλλά οι συνέπειες θα είναι ορατές για δεκαετίες» σημειώνει το BBC.
Ο Guardian
“Να είστε προσεκτικοί με τις διακηρύξεις περί success story, αλληλεγγύης και ορθολογικής πολιτικής που αποκατέστησαν την οικονομική σταθερότητα και απέτρεψαν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Απέχουν πολύ από την αλήθεια. Τα ελληνικά προγράμματα υπήρξαν μια κολοσσιαία αποτυχία”, μας λέει ο Guardian.
Πρόκειται για μια ιστορία ανικανότητας, δογματισμού, αχρείαστων καθυστερήσεων και προάσπισης των συμφερόντων των τραπεζών σε βάρος των αναγκών του λαού» σημειώνει η βρετανική εφημερίδα και πρόσθετε: Οι συνέπειες θα είναι μακροπρόθεσμες. Πρόσφατα, η ελληνική οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται, όμως έχει να καλύψει τεράστιο έδαφος. Η απώλεια σχεδόν του ενός τρίτου του ΑΕΠ μπορούσε να είχε αποφευχθεί, όμως η Ελλάδα, αλλά και η υπόλοιπη Ευρώπη, αποδέχθηκε την ιδέα πως προτεραιότητα είναι ο
ισοσκελισμός των προϋπολογισμών μέσω του αποπληθωρισμού. Η χώρα εισήλθε σε ένα καθοδικό σπιράλ, με απώλειες θέσεων εργασίας και πτώση των φορολογικών εσόδων.
Το δημόσιο χρέος ανέβαινε, προκαλώντας πιέσεις για ακόμη περισσότερες περικοπές. Έχει συμβεί μια εκτεταμένη και μόνιμη καταστροφή, με κοινωνικό κόστος από μια δεκαετία αποτυχημένης λιτότητας.
Περισσότερα νέα, ρεπορτάζ και αναλύσεις: [home]
[/more]
