Ένα σκληρό “πόκερ” βρίσκεται σε εξέλιξη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για την διαμόρφωση των ισορροπιών. Η Αθήνα, με σταθερά στραμμένο το βλέμμα στην Τουρκία, ακολουθεί μία πολυεπίπεδη στρατηγική, με διαρκείς διπλωματικούς μαραθωνίους για τη διεύρυνση του συμμαχικού της μετώπου, αλλά και κινήσεις για τη θωράκιση και ενίσχυση της άμυνας της χώρας.
Η Τουρκία από την πλευρά της, κορυφώνει την προκλητική και άκρως επιθετική στρατηγική της προς την Αθήνα και ταυτόχρονα δεν κρύβει τον εκνευρισμό της για την προφανή επιδίωξη των ΗΠΑ να διαδραματίσουν δυναμικό ρόλο στις εξελίξεις στην περιοχή, η οποία επιβεβαιώθηκε και με την προσπάθεια της Ουάσιγκτον να διαλύσει την «ανίερη» συμμαχία Αγκυρας, Μόσχας, Τεχεράνης, αλλά και τη δραστηριοποίηση των ΗΠΑ αρκετά δυτικότερα.
Ο Ερντογάν εμφανίζεται έντονα δυσαρεστημένος από τη χρήση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης (όπως αυτή προβλέπεται από την υφιστάμενη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας -MDCA Αθήνας-Ουάσιγκτον) για τη μεταφορά αμερικανικών ελικοπτέρων στη Ρουμανία, αλλά και για μια σειρά επικείμενων ασκήσεων στην περιοχή της Θράκης, ιδιαίτερα στον νομό Ξάνθης.
Προχωρημένες συζητήσεις Αθήνας – Ουάσιγκτον για την ανανέωση της MDCA
Παράλληλα με τις αυξημένες ασκήσεις, Αθήνα και Ουάσιγκτον βρίσκονται σε προχωρημένες συζητήσεις για την ανανέωση της MDCA.
Τις τελευταίες εβδομάδες από την ελληνική πλευρά (σε επίπεδο τεχνοκρατών) έγινε μια απόπειρα συνδυασμού της πενταετούς ανανέωσης της MDCA με την ένταξη της Ελλάδας σε προγράμματα FMF ανάλογα με εκείνα που αφορούν την Αίγυπτο, το Ισραήλ και την Ιορδανία, χώρες, δηλαδή, που αποτελούν εταίρους των ΗΠΑ εκτός ΝΑΤΟ.
Τί ζήτησε η Ελλάδα και τί συζητείται
Πρακτικά η Ελλάδα ζήτησε την ένταξη σε δύο προγράμματα που θα μπορούσαν να αποφέρουν την ενίσχυση με συνολικά 6 δισ. δολάρια (3+3), ωστόσο κάτι τέτοιο βρίσκεται ολοκληρωτικά εκτός της λογικής με την οποία είναι κατασκευασμένο το αμερικανικό θεσμικό οικοδόμημα.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Καθημερινής της Κυριακής, οι συζητήσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές αφορούν τη διάρκεια της MDCA και τη χρήση νέων στρατοπέδων ή βάσεων. Ως τώρα έχουν τεθεί στο τραπέζι συνολικά 23 τοποθεσίες (πέρα, βεβαίως, από Σούδα, Στεφανοβίκειο, Λάρισα, Αλεξανδρούπολη).
Στο τηλεφώνημα ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών Νίκο Δένδια και Τόνι Μπλίνκεν, συνολικής διάρκειας 45 λεπτών τέθηκαν ευρύτερα στρατηγικά θέματα. Επίσης, παρά τις δυσκολίες που υπάρχουν, γίνονται προσπάθειες και για νέες επικοινωνίες σε ανώτατο επίπεδο (Τζο Μπάιντεν με Κυριάκο Μητσοτάκη) αλλά και στο αμυντικό (Λόιντ Όστιν με Νίκο Παναγιωτόπουλο), καθώς ως αυτή τη στιγμή η πιθανότητα αποστολής κάποιου υψηλόβαθμου αξιωματούχου στην Ουάσιγκτον για την 25η Μαρτίου και τους εορτασμούς των 200 χρόνων είναι μάλλον αμφίβολη λόγω της πανδημίας.
Η αμερικανική λύση και οι υπόλοιπες
Ως προς την ποιότητα της αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας και ΗΠΑ, η επέκτασή της μπορεί σε σημαντικό βαθμό να κριθεί από το πρόγραμμα των φρεγατών.
Στην Ουάσιγκτον αναμένουν τη μη δεσμευτική επιστολή από την Αθήνα (LOR), προκειμένου να ξεκινήσει και μια πιο ουσιαστική συζήτηση για το πλοίο ενδιάμεσης λύσης που προτίθεται (και μπορεί) να αποδεσμεύσει το Αμερικανικό Ναυτικό, προκειμένου να προχωρήσουν οι συζητήσεις, εφόσον βεβαίως επιλεγεί η πρόταση των ΗΠΑ, έναντι των υφισταμένων Γαλλίας, Ολλανδίας, Ιταλίας, Ισπανίας, Βρετανίας και Γερμανίας. Η ελληνική επιθυμία για αντιτορπιλικό Αρλεϊ Μπερκ, παραμένει πολύ δύσκολο να ικανοποιηθεί.
Εφόσον πάντως, επιλεγεί η αμερικανική λύση, υπάρχει σαφής πρόβλεψη για την από κοινού ανάπτυξη και παραγωγή της επόμενης κλάσης αμερικανικών φρεγατών τύπου Constellation (FFGX). Πρόκειται, εν ολίγοις, για μια έμμεση πλην σαφή πρόνοια ότι πιθανή συνεργασία με τις ΗΠΑ στο σκέλος των φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) δεν θα περιοριστεί στις τέσσερις MMSC, αλλά θα οδηγήσει στη ναυπήγηση και άλλων πλοίων αργότερα στο τέλος της δεκαετίας.
Αυτή η αμερικανική επιλογή να επενδύσει στη συνεργασία με την Ελλάδα στο ναυτικό πεδίο, έπειτα από αρκετές δεκαετίες υποκρύπτει και τη σαφή βούληση της Ουάσιγκτον να συνεργαστεί με τις ναυτικές δυνάμεις της περιοχής. Το Π.Ν. έπειτα από μια δεκαπενταετία ουσιαστικής αδράνειας σε αυτό το σκέλος καλείται να παίξει γεωπολιτικό ρόλο, ο οποίος δεν μπορεί υπό την παρούσα κατάσταση του στόλου να διαδραματιστεί.
Η κρίσιμη άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό
Η έμμεση πλην σαφής αναγνώριση από την Αίγυπτο των νοτίων ορίων της Τουρκικής Υφαλοκρηπίδας, όπως αυτή κατατέθηκε στον ΟΗΕ τον Νοέμβριο του 2019, αποτελεί και μια σαφή ένδειξη για το πως μπορεί να προχωρήσουν τα πράγματα στην Ανατολική Μεσόγειο τους επόμενους μήνες, αν, βεβαίως, η Αγκυρα δεν επιχειρήσει να επαναλάβει προκλήσεις παρόμοιες με εκείνες του περασμένου καλοκαιριού.
Επίσης, είναι ιδιαίτερα κρίσιμης σημασίας η εξέλιξη και της άτυπης πενταμερούς υπό την αιγίδα του γ.γ. του ΟΗΕ (5+1) στη Γενεύη στα τέλη Απριλίου. Η πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας βρίσκεται υπό σημαντική πίεση καθώς, όπως όλα δείχνουν, η λύση της χαλαρής συνομοσπονδίας και, εμμέσως, της ουσιαστικής διχοτόμησης του νησιού βρίσκεται κανονικά στο τραπέζι.
Με φόντο την κορύφωση των προκλήσεων από τον Ερντογάν, τόσο με ρητορικές επιθέσεις όσο όπως και από υπερπτήσεις πάνω από το Αιγαίο αλλά και από την άσκηση “Γαλάζια Πατρίδα”, κι ενώ τελεί εν αναμονή της απάντησης της Τουρκίας για τον επόμενο γύρο των διερευνητικών επαφών, η Αθήνα, εκτιμά ότι οι βασικές διεκδικήσεις της Αγκυρας αφορούν το Αιγαίο, με την Ανατολική Μεσόγειο και δεν
