Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια τραγωδία για πολλούς ανθρώπους, αλλά για ορισμένους είναι μια επικερδής επιχειρηματική ευκαιρία, αναφέρει το Γερμανικό το Spiegel, σε άρθρο του όπου αναλύει τις ρωσο-τουρκικές οικονομικές σχέσεις μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Το άρθρο επισημαίνει δήλωση του επικεφαλής της Τουρκικής Ένωσης Βιομηχανίας Μετάλλων, Σετίν Τεστελιόγλου, σύμφωνα με την οποία “αυτό που η Ρωσία “δεν μπορεί πλέον να αγοράσει από τη Γερμανία, την Ιταλία και τη Γαλλία λόγω των κυρώσεων που επέβαλε η Δύση, το αγοράζει τώρα από την Τουρκία”.
“Πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες σχεδιάζουν ήδη να στείλουν τα προϊόντα τους στη Ρωσία μέσω της Τουρκίας στο μέλλον”, πρόσθεσε. Στόχος είναι να καθιερωθεί η Τουρκία “ως αποθήκη και γέφυρα” για τη Ρωσία. Αυτό προσφέρει στις τουρκικές εταιρείες μια “ιστορική ευκαιρία”.
Επέκταση των τουρκο – ρωσικών οικονομικών σχέσεων
Ο Τεστελιόγλου δεν είναι ο μόνος με αυτή την άποψη: η εφημερίδα Dünya ανέφερε στις αρχές Αυγούστου ότι όλες οι αποθήκες στην πόλη-λιμάνι της Μερσίνας ήταν γεμάτες από εμπορεύματα που έφταναν από όλο τον κόσμο για να μεταφερθούν στη Ρωσία. Επειδή πολλές μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες δεν προσεγγίζουν πλέον τα ρωσικά λιμάνια λόγω των κυρώσεων, τη θέση τους αναλαμβάνουν τώρα τουρκικές ναυτιλιακές εταιρείες.
Η εταιρεία Medkon Shipping, για παράδειγμα, έχει δημιουργήσει εμπορευματικές συνδέσεις από τη Μερσίνα, την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη προς το ρωσικό λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας, το Νοβοροσίσκ. Η κυκλοφορία φορτηγών μέσω του Καυκάσου έχει επίσης αυξηθεί απότομα και οι τουρκικές ενώσεις προειδοποιούν τους φορτηγατζήδες για τους μεγάλους χρόνους αναμονής στα ρωσικά σύνορα.
Η επέκταση των τουρκο – ρωσικών οικονομικών σχέσεων από την άνοιξη αντικατοπτρίζεται και στις στατιστικές: σύμφωνα με αξιολόγηση οικονομολόγων της Κεντρικής Τράπεζας της Φινλανδίας, οι εισαγωγές της Ρωσίας από το εξωτερικό μειώθηκαν συνολικά κατά 38% από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούλιο. Ωστόσο, η Τουρκία προμήθευσε 42% περισσότερα αγαθά και ενδιάμεσα προϊόντα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Τον Αύγουστο, οι τουρκικές εξαγωγές προς τη Ρωσία ήταν ακόμη και 87% υψηλότερες από ό,τι το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με εκθέσεις του Συνδέσμου Εξαγωγικού Εμπορίου (TIM). Η εικόνα είναι παρόμοια για τις εισαγωγές πρώτων υλών από τη Ρωσία: οι εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία διπλασιάστηκαν μέσα σε οκτώ μήνες, εκτιμά ο πάροχος πληροφοριών Refinitiv Eikon.
Έτσι, ενώ η ΕΕ προσπαθεί με επιμέλεια να ανεξαρτητοποιηθεί βήμα προς βήμα από το ρωσικό πετρέλαιο και να περιορίσει τα έσοδα της Μόσχας από τις επιχειρήσεις εμπορευμάτων, η Άγκυρα προσπαθεί ιδιαίτερα να επιτύχει ακριβώς το αντίθετο.
Από τότε που η Δύση και οι σύμμαχοί της επέβαλαν κυρώσεις λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες παρακολουθούν στενά πού και πώς η Ρωσία θα μπορούσε να επιτύχει να βρει εναλλακτικούς εμπορικούς εταίρους, προμηθευτές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας που χρειάζεται επειγόντως και κυρίως αγοραστές για τα ορυκτά καύσιμά της.
Η μεγαλύτερη ίσως “τρύπα” στο καθεστώς κυρώσεων ανοίγει στην Τουρκία
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η εστίαση ήταν κυρίως στην Ασία. Αλλά ενώ η Ινδία και η Κίνα είναι πρόθυμες να αγοράσουν φυσικό αέριο και πετρέλαιο από τη Ρωσία – και μάλιστα με ευνοϊκούς όρους – οι εξαγωγές και από τις δύο χώρες προς τη Ρωσία έχουν επίσης μειωθεί. Ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας είναι σημαντικά χαμηλότερος από αυτόν μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου. Όμως, εξετάζοντας τα τουρκικά στατιστικά στοιχεία, τίθεται το ερώτημα αν η μεγαλύτερη ίσως “τρύπα” στο καθεστώς κυρώσεων ανοίγει ακριβώς κάτω από τη μύτη των Ευρωπαίων, σε ένα κράτος μέλος του ΝΑΤΟ.
Η κατάσταση είναι περίπλοκη. Παρόλο που η Τουρκία είναι μέλος της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας, δεν προσχώρησε ρητά στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Πολιτικά, ωστόσο, έχει σίγουρα αντιταχθεί στο Κρεμλίνο. Πρόσφατα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απαίτησε επίσης από τη Ρωσία να επιστρέψει όλα τα κατεχόμενα εδάφη στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής Ντονμπάς και της χερσονήσου της Κριμαίας.
Από τη δυτική οπτική γωνία, ωστόσο, η στρατηγική του επικεφαλής του τουρκικού κράτους να διαπραγματεύεται ταυτόχρονα προσωπικά με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για την κατασκευή ενός ρωσικού πυρηνικού εργοστασίου και τη χορήγηση έκπτωσης στις αγορές φυσικού αερίου φαίνεται κάπως περίεργη, παρά τις δηλώσεις αυτές. Η Τουρκία συμφώνησε επίσης να πληρώνει το 25% των αγορών φυσικού αερίου σε ρούβλια στο μέλλον. Ο Ερντογάν ακολουθεί μια απλή πυξίδα σε τέτοιες αποφάσεις: κάνει αυτό που του φαίνεται επωφελές για την Τουρκία.
Αύξηση των εξαγωγών άνω του 80% της Τουρκίας προς τη Ρωσία
Ορισμένοι παράγοντες συμβάλλουν αναμφισβήτητα στην αύξηση των εξαγωγών της χώρας προς τη Ρωσία. Για παράδειγμα, η τουρκική λίρα έχει υποτιμηθεί μαζικά από τις αρχές του έτους, και τα τουρκικά προϊόντα έχουν επομένως γίνει φθηνότερα για τους αγοραστές από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας. Ωστόσο, η πρόσφατη αύξηση των επιχειρήσεων με τη Ρωσία κατά 87% επισκιάζει σαφώς την αύξηση των εξαγωγών γενικά (13% τον Αύγουστο, σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι).
- Τα στοιχεία από το Ινστιτούτο για τις αναδυόμενες οικονομίες της Κεντρικής Τράπεζας της Φινλανδίας (BOFIT) παρέχουν αδρές ενδείξεις σχετικά με αυτό. Έτσι, παράλληλα με την αύξηση των εξαγωγών από την Τουρκία προς τη Ρωσία, οι εξαγωγές από κράτη της ΕΕ, όπως η Ιταλία (συν 70% σε σύγκριση με την περίοδο πριν από τις κυρώσεις) ή η Πολωνία (συν 94%) προς την Τουρκία έχουν επίσης αυξηθεί σημαντικά. Οι γερμανικές εξαγωγές προς την Τουρκία αυξήθηκαν κατά 13%.
Σύμφωνα με τις αναλύσεις του BOFIT, αυτή η επέκταση του εμπορίου αφορά, μεταξύ άλλων, τεχνολογικά εξελιγμένα αγαθά όπως ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός. Η αξία των ηλεκτρικών εξαγωγών που παραδόθηκαν από την Πολωνία στην Τουρκία ήταν πέντε φορές υψηλότερη τον Ιούνιο από ό,τι στις αρχές του 2022, σύμφωνα με τους Φινλανδούς. Ωστόσο: τον Ιούλιο, η αξία των ηλεκτρικών εξαγωγών επανήλθε στα κανονικά επίπεδα.
Οι ερευνητές επισημαίνουν, ωστόσο, ότι αυτές οι ροές αγαθών δεν υποδηλώνουν απαραίτητα ότι οι κυρώσεις υπονομεύονται. Είναι δύσκολο να εκτιμηθούν τα ακριβή κίνητρα των εξαγωγέων. Απαιτούνται περαιτέρω “λεπτομερείς αναλύσεις” για το θέμα αυτό. Οι μετατοπίσεις θα μπορούσαν να “αντανακλούν επίσης την αναδιοργάνωση των δρομολογίων μεταφοράς”. Είναι πολύ πιθανό ότι “για υλικοτεχνικούς λόγους έχει γίνει πολύ πιο εύκολη η παράδοση από την ΕΕ στη Ρωσία μέσω της Τουρκίας”, λέει ο οικονομολόγος της BOFIT Heli Simola.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΕ, οι κυρώσεις επηρεάζουν μόνο το 28% των αγαθών που έχουν παραδοθεί από την ΕΕ στη Ρωσία μέχρι στιγμής.
