Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Η οικονομική χρονιά κλείνει με σύννεφα –δεν θα μπορούσε, λόγω παγκόσμιας κατάστασης, να είναι αλλιώς- αλλά και με κάποιες ελπίδες ανάταξης. Τον τόνο δίνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα/SSM, η οποία:
- Ανέβασε, στην τελευταία συνεδρίαση του 2022, κι άλλο τα επιτόκια στην προσπάθεια αναχαίτισης του σταθερά πάνω από το φυσιολογικό πληθωρισμού. Η αύξηση κατά μισή μονάδα βάσης είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού ανάμεσα σε «γεράκια» (σκοτώστε τον πληθωρισμό με μπαζούκας) και «περιστέρια» (προσέξετε να μη σκοτώσετε και την ανάπτυξη). Πιο σημαντική είναι η αναγγελία συνέχισης των αυξήσεων («τα επιτόκια θα πρέπει να συνεχίσουν να αυξάνονται σημαντικά και με σταθερό ρυθμό»), καθώς και η ασφαλώς όχι συμπτωματική εναρμόνιση, τόσο χρονική όσο και ως προς το ποσοστό αύξησης, με τις κεντρικές τράπεζες δυο εκτός Ένωσης μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομικών δυνάμεων, της Ελβετίας και της Αγγλίας (ή μήπως πρώην δυνάμεων, η μία λόγω Brexit και η άλλη λόγω βύθισης ναυαρχίδων –Credit Suisse- και απορρήτου;)
- Έκρουσε το καμπανάκι για συσσώρευση νέας «γενιάς» κόκκινων δανείων, λόγω δυσκολιών πληρωμής που προκάλεσε η ενεργειακή, ιδίως, κρίση σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Σχεδιάζεται συστηματικότερη επιτήρηση των πιστωτικών ιδρυμάτων και ιδιαίτερη προσοχή στις χορηγήσεις δανείων είτε σε «ενεργοβόρους» είτε σε «επικίνδυνους» (στεγαστικά δάνεια, αγορά ακινήτων) τομείς
- Επιβεβαίωσε τη θέση της κλιματικής αλλαγής ως βασικού κριτηρίου και για την εποπτεία. Το είδος της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, ο έλεγχος των κριτηρίων «βιωσιμότητας» (ESG, δηλαδή περιβαλλοντικά, κοινωνικά και σχετιζόμενα με την εταιρική διακυβέρνηση κριτήρια), η αποφυγή του «περιβαλλοντικού κλεψίματος» (“greenwashing”) αποτελούν επίσημες προτεραιότητες για τη χρονιά που έρχεται.
Έμφαση στην «πράσινη ανάπτυξη»
Έμφαση στην «πράσινη ανάπτυξη», όχι γενικώς και αορίστως αλλά με βάση συγκεκριμένη στρατηγική (βλ. την ενδιαφέρουσα, αν και λίγο ουτοπική -«να εξουσιοδοτηθεί η ευρωπαϊκή βιομηχανία να ηγηθεί μιας πράσινης ανάπτυξης»- παρέμβαση αυτή τη βδομάδα της Αντιπροέδρου Μαργκρέτε Βεστάγκερ) δίνει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η οποία συμπληρώνει τις οικονομικές προκλήσεις-προτεραιότητες με
- Την ολοκλήρωση –επιτέλους- της κοινής στάσης των κρατών-μελών στο ζήτημα του πλαφόν στην τιμή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Μετά από συνεχείς αναβολές, δολιχοδρομήσεις και διελκυστίνδες, η τσεχική προεδρία, με τη σφοδρή υποστήριξη της Επιτροπής, τόλμησε να ελπίσει δημοσίως ότι θα βρεθεί «λύση» -έστω και αναγκαστικά μεσοβέζικη- ως το τέλος της τρέχουσας χρονιάς
- Την εκκαθάριση των σχετικών με τη χρηματοδότηση των κρατών μελών από το Ταμείο Ανάκαμψης εκκρεμοτήτων και ειδικά του προβλήματος με την Ουγγαρία. Η χώρα του Όρμπαν συνεχίζει τον εκβιασμό αλλά και τις υποσχέσεις σχετικά με την υστέρηση της στα ζητήματα κράτους δικαίου: «πασαλείβει», με τρόπο διόλου ικανοποιητικό, τις σχετικές υποχρεώσεις της και παράλληλα απειλεί με βέτο σε κρίσιμα ζητήματα (χρηματοδότηση Ουκρανίας, φόρος συναλλαγών), αν δεν ανοίξει πλήρως η χρηματοδοτική στρόφιγγα. Οι πληροφορίες κάνουν λόγο, κι εδώ, για «συμφωνία», δηλαδή αμοιβαίο κλείσιμο ματιών, της τελευταίας στιγμής, με ένα μερικό μόνο πάγωμα πόρων σε αντάλλαγμα με «ισχυροποίηση» των μέτρων της ουγγρικής κυβέρνησης και ένταξη τους στο «πρόγραμμα ανάκαμψης»
- Την τύχη των φανερών ή έμμεσων δημόσιων επιδοτήσεων για την αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης. Ο άτυπος και ελαφρώς σουρεαλιστικός διαγκωνισμός με τις ΗΠΑ για το ποιο μεταξύ του Ταμείου Ανάκαμψης και του Inflation Reduction Act (ύψους 369 δισεκατομμυρίων δολαρίων) είναι το πιο «προστατευτικό», αναδεικνύει ένα μείζον πρόβλημα οικονομικής πολιτικής: την ένταση του ρόλου αφενός του κράτους και αφετέρου της αγοράς, για να ξαναπάρει μπροστά η οικονομία.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Και η Ελλάδα μέσα σε αυτό το τοπίο; Πλήρης συμμέτοχος, σχεδόν καθρέφτης, και των προβλημάτων και των προκλήσεων. Με πρόοδο σε αρκετούς τομείς, αλλά και υστερήσεις:
- στην «πράσινη ανάπτυξη», αφού βρίσκεται, παρά τη βελτίωση των εναλλακτικών πηγών, και υποδομών, ανάμεσα στις τρεις τελευταίες, με τις συνήθεις Βουλγαρία και Ρουμανία και λίγο πιο πάνω την Ισπανία και την Ιταλία, στο δείκτη «ανταγωνιστικής βιωσιμότητας» που δημοσίευσε πρόσφατα το πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ,
- στα «κόκκινα δάνεια» και την «κοινωνική συνείδηση» των τραπεζών, όπως αναδείχθηκε και μέσα από το ελάχιστα ευγενές περιστατικό του «μπινελικώματος» με τον Υπουργό Οικονομικών,
- στην ανταγωνιστικότητα και την ευρύτητα βάσης της οικονομίας.
Σε κάθε περίπτωση, πολύ δύσκολα η επόμενη χρονιά θα είναι εξίσου τρομερή με αυτή που κλείνει. Και που αφήνουμε πίσω με ευχές να μην ξανάρθει –και ευχές προς όλους για κάτι καλύτερο.
Κώστας Μποτόπουλος
