Του Κώστα Μποτόπουλου
Όταν, το 321 π.Χ, ο ρωμαϊκός στρατός ηττήθηκε κατά κράτος, σε μία στενωπό κοντά στη πόλη Καύδιον, από τους μακρινούς συγγενείς των Λακώνων Σαμνίτες, ο στρατηγός των νικητών Πόντιος Ερρένιος ανάγκασε τους Ρωμαίους να περάσουν κάτω από τρία δόρατα, τα δύο μπηγμένα κάθετα στο έδαφος και το τρίτο τοποθετημένο οριζόντια πάνω τους, σε σχήμα ενός γεωργικού εργαλείου που λεγόταν δίκρανο.
Από τότε τα «καυδιανά δίκρανα» είναι συνώνυμα της συνέχισης της ζωής υπό ταπεινωτικούς όρους. Και από αυτή την εβδομάδα η πολιτική, κοινωνική, οικονομική, αλλά και ιδιωτική ζωή μας συνεχίζεται υπό τα δίκρανα ενός νέου λοκντάουν και της προεδρικής εκλογής στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η πιθανότατα αναπόφευκτη και πάντως σίγουρα τραυματική καταφυγή σε ένα δεύτερο κλείσιμο της στρόφιγγας είναι αδύνατο, αυτή τη στιγμή, να προβλεφθεί τι επιπτώσεις θα έχει. Πρώτον, γιατί και του πρώτου λοκντάουν οι επιπτώσεις υποτιμήθηκαν, και δεύτερον γιατί πρόκειται για επανάληψη περιορισμών και απαγορεύσεων, με ό,τι συνεπάγεται σε επίπεδο κόπωσης, ψυχολογίας και εκθετικής μεγέθυνσης των επιπτώσεων. Τα μόνα σχετικά σίγουρα συμπεράσματα που μπορεί να βγάλει κανείς είναι ότι, με την εξέλιξη αυτή,
- θα πρέπει να επανυπολογισθεί η συνολική μείωση του ΑΕΠ για το 2020, που πλέον θα ξεπεράσει το 10%,
- μπορεί να δοθεί τελειωτικό χτύπημα (προς χρεοκοπία ή κλείσιμο) επιχειρήσεων που είχαν μετά βίας διασωθεί από το προηγούμενο λοκντάουν, ιδίως σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας (τουρισμός, μεταφορές, διασκέδαση, εστίαση, πολιτισμός),
- η χώρα μας μένει ακόμα πιο «γυμνή» και θα απαιτηθεί νέο, και ίσως άλλης λογικής, «πακέτο στήριξης» από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τέσσερις βασικοί άξονες στο εθνικό πρόγραμμα στήριξης
Εν τω μεταξύ, αυτό που γνωρίζουμε, έγκαιρα αλλά όχι χωρίς κάποιες γκρίζες ζώνες, είναι το εθνικό πρόγραμμα στήριξης. Οι τέσσερις βασικοί του άξονες θα μπορούσαν να συνοψισθούν ως εξής:
α) η αναστολή εργασίας επιδοτείται από το κράτος,
β) τα επιδόματα ανεργίας επεκτείνονται και οι μη επιδοτούμενοι άνεργοι λαμβάνουν εφάπαξ ενίσχυση,
γ) ΦΠΑ, δάνεια, ρυθμίσεις και φορολογικές υποχρεώσεις όσων μπαίνουν σε αναστολή αναβάλλονται/μετακινούνται,
δ) ο κατάλογος των δικαιουμένων «επιστρεπτέα προκαταβολή», δηλαδή δάνειο υπό ειδικούς όρους, διευρύνεται.
Τα ποσά δεν είναι καθόλου μικρά (για 3,3 δις έκανε λόγο ο Υπουργός Οικονομικών), ώστε να μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει τα μέτρα, που έρχονται μάλιστα σε συνέχεια άλλων, ακόμα μεγαλύτερων, «τσιγγούνικα».
Ελπίδες και όνειρα ανατροπής
Ωστόσο υπάρχουν πράγματι ζητήματα (οιονεί επιβίωσης) για όσους χάσουν τώρα τη δουλειά τους, για τους εργαζόμενους, αλλά και για τους επιχειρηματίες, στους βαρύτερα πληττόμενους κλάδους, καθώς βέβαια και για τα δημόσια οικονομικά, που «μπαίνουν στο κόκκινο» για καλό σκοπό αλλά κάποια στιγμή θα πρέπει να επιστρέψουν σε πιο υγιή κατάσταση.
Οι ρεαλιστικές ελπίδες όλων στηρίζονται στην γρήγορη αναστροφή της υγειονομικής κατάστασης και στην επίσης γρήγορη και ακόμα πιο γενναία δραστηριοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των διεθνών οργανισμών, δηλαδή, για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είναι ελπίδες αλλά όνειρα.
Ακόμα και τα όνειρα όμως, και μαζί τους οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, γκριζάρουν από τα απόνερα της αμερικανικής εκλογής της 3ης Νοεμβρίου. Δεν αναφέρομαι τόσο στο δημοκρατικό κόλαφο, δηλαδή στο γεγονός ότι ο απερχόμενος πρόεδρος πέτυχε, στις πιο πολωμένες εκλογές της ιστορίας, να συγκεντρώσει την επιδοκιμασία σχεδόν των μισών ψηφοφόρων και, βάσει αυτής της επιδοκιμασίας, να δυναμιτίσει –και να είναι βέβαιο ότι θα συνεχίζει να δυναμιτίζει- την εκλογική διαδικασία, το αποτέλεσμα των εκλογών και την πορεία της αμερικανικής δημοκρατίας. Για το ζήτημα που εδώ συζητούμε, πιο κρίσιμες είναι δυο άλλες εξελίξεις:
α) Η παρατεινόμενη, άγνωστο για πόσο ακόμα διάστημα, αβεβαιότητα σχετικά με την πολιτική, οικονομική και ηγετική θέση των ΗΠΑ: τι θα βρει στα «ταμεία» ο νέος Πρόεδρος, πώς θα ενώσει τον αμερικανικό λαό, πώς θα επαναφέρει την πολιτική και τις πολιτικές επιλογές στο πεδίο της λογικής και της ψυχραιμίας, πόσους απογοητευμένους συμμάχους θα ξαναπείσει, με τι τρόπο θα κόψει το βήχα των απανταχού της γης λαϊκιστών και αυταρχικών, τα φιδίσια αυγά των οποίων είχε επωάσει κάτω από τις φιλόξενες φτερούγες του ο απερχόμενος πρόεδρος.
Επιπτώσεις της αβεβαιότητας βλέπουμε ήδη, αν όχι τόσο στα χρηματιστήρια, που προδικάζουν νίκη του Μπάιντεν, γρήγορη εκκαθάριση των δικαστικών εκκρεμοτήτων και ισορρόπηση με ανοδικές τάσεις της αμερικανικής οικονομίας, πάντως σίγουρα στις πρώτες εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών, των ανεξάρτητων αναλυτών και των επιχειρηματιών,
β) Η πιθανή –σίγουρη μέχρι χτες, με κάποιες χαραμάδες πλέον- μη ανατροπή των συσχετισμών δυνάμεων υπέρ των Δημοκρατικών στη Γερουσία. Η Γερουσία είναι το λιγότερο αντιπροσωπευτικό, αφού αποτελείται από 2 εκπροσώπους κάθε Πολιτείας, είτε είναι η Καλιφόρνια των 40 εκατομμυρίων είτε το Γουαϊόμινγκ των 500.000, αλλά και πιο κομβικό νομοθετικό σώμα, αφού από αυτό περνούν όλες οι τοποθετήσεις προσώπων, ενώ έχει και δικαίωμα να ξαναστείλει πίσω στη Βουλή των Αντιπροσώπων νομοσχέδιο με το οποίο δεν συμφωνεί.
Δεν αρκεί η εκλογή του Μπάιντεν
Αν δεν έχει, έστω οριακή, πλειοψηφία στη Γερουσία η παράταξη του Προέδρου, τότε θα πρέπει να ξεχάσει ήδη από τώρα η νέα διακυβέρνηση τα σχέδια/προεκλογικές υποσχέσεις για «Green new deal», διορισμούς δημοκρατικών (στο φρόνημα, όχι στο κόμμα) δικαστών, ενίσχυση του εθνικού συστήματος υγείας και ριζικές αλλαγές στην οικονομία και τον προϋπολογισμό. Θα πρέπει επίσης να διαγράψει ίσως το σημαντικότερο: την κατάργηση του κανόνα της «νομοθετικής καθυστέρησης» (filibuster), που ουσιαστικά ανεβάζει το κατώφλι αποφάσεων στη Γερουσία στις 60 ψήφους (τις οποίες δεν πρόκειται να έχει σε καμία περίπτωση ο Μπάιντεν).
Σε εποχή, λοιπόν, που χρειάζονται αποφάσεις για να ξαναστηθεί η Αμερική, και η παγκόσμια κοινότητα, στα πόδα της, θα εμφανιστεί μια, σε κάθε περίπτωση, βαθιά διχασμένη και σε πολεμικό κλίμα Αμερική, και ένας, στην καλύτερη περίπτωση, «κουτσός» (lame duck) γηραιός και ήδη κουρασμένος Πρόεδρος. Ξέρω τι θα πείτε: ας εκλεγεί οριστικά ο Μπάιντεν και όλα τα άλλα τα βρίσκουμε. Είμαι μαζί σας. Αλλά φοβούμαι ότι δεν αρκεί –όπως θα μας δοθεί η δυνατότητα να διαπιστώσουμε από τα σπίτια μας.
- Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος, πρ. Ευρωβουλευτής και πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Σύμβουλος Διοίκησης στην Τράπεζα της Ελλάδας και εταίρος στη δικηγορική εταιρία «Λαμπαδάριος και Συνεργάτες». Τα σχόλιά του στο economico.gr δημοσιεύονται κάθε Σάββατο
