Του Κώστα Μποτόπουλου
Κάτι κινείται, ή, σε κάθε περίπτωση, κάτι σαλεύει στον τραπεζικό χώρο. Λόγω της πανδημίας, αλλά όχι μόνο λόγω αυτής.
Good bank. Η αύξηση των κόκκινων δανείων (8-10 δις την εποχή της πανδημίας), μετά από μια περίοδο βελτίωσης, η γενικότερη κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, τα πρώτα πρακτικά συμπεράσματα από τη λειτουργία του σχεδίου «Ηρακλής», καθώς και το εικαζόμενο αλλά βέβαιο πράσινο φως της κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού προσωπικά, ξανάφεραν στο προσκήνιο μια παλιά ιδέα της Τράπεζας της Ελλάδας:Τη δημιουργία μιας bad bank για την απορρόφηση κόκκινων δανείων και την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών. Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος ανήγγειλε σχεδόν επίσημα την προσεχή κατάθεση σχεδίου νόμου προς αυτή την κατεύθυνση.
Το νέο όχημα, που θα έχει πιθανότητα το χαρακτήρα Εταιρίας Διαχείρισης Ενεργητικού (άρα όχι μόνο θα είναι good αλλά δεν θα είναι καν bank), θα λειτουργήσει με σταδιακή απορρόφηση και συμπληρωματικά του σχεδίου «Ηρακλής», για δάνεια, υπολογιζόμενα σε 40-45 δις, τα οποία θα «περισσέψουν» από εκείνο, και προβλέπεται να συνδυαστεί με το «εργαλείο» της αναβαλλόμενης φορολογίας.
Αιτιάσεις περί καθυστέρησης, τεχνικές πολυπλοκότητες, νομοθετική στήριξη και «ξεσκόνισμα» από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι τα εμπόδια που έχει να υπερπηδήσει αυτή η σχεδόν αυτονόητα χρήσιμη πρωτοβουλία.
Ισπανική αντεπίθεση. Η ισπανική οικονομία είναι αυτή που δέχθηκε το ισχυρότερο χτύπημα από την πανδημία, όχι και πολύ καιρό μετά από το καθαρά τραπεζικό «Μνημόνιο», στο οποίο είχε μπει η χώρα την εποχή που εμείς παλεύαμε με το πολύ μεγαλύτερο δικό μας, δεν είναι τόσο μακρινό.
Η αναγγελθείσα και ψηφισθείσα από τις συνελεύσεις των δύο τραπεζών συγχώνευση της CaixaBank, στέμματος του καταλανικού «θρόνου», και της Bankia, ημι-κρατικού επίκεντρου κακοδιαχείρισης και κρίσεων, θα δημιουργήσει τη μεγαλύτερη, στο εσωτερικό της χώρας, ισπανική τράπεζα, με κεφαλαιοποίηση γύρω στα 17 δις.
Η συμφωνία που πιλοτάρισε η ισπανική κυβέρνηση δείχνει να έχει νόημα, αφού θα συμβάλει σε δημιουργία «εθνικού πρωταθλητή», συνέργειες και μείωση εξόδων, παρότι οι μικρομέτοχοι της Bankia θεωρούν ότι αδικήθηκαν από την τιμή που τους προσφέρθηκε και παρότι οι ευρωπαϊκές Αρχές δεν έχουν ακόμα αποφανθεί.
Ελβετική ρελάνς. Εδώ έχουμε μεν πανδημία –παντού έχουμε πανδημία, γι’ αυτό εξάλλου λέγεται έτσι- αλλά δεν έχουμε ευρωπαϊκούς κανόνες, ενώ μιλάμε για δύο μεγαθήρια. Και τα μεγαθήρια, ωστόσο, ακόμα και σε χώρες που «δεν καταλαβαίνουν τίποτα», νιώθουν την ανάγκη, σε αυτή τη συγκυρία, να κινηθούν.
Η αναγγελία αυτή τη βδομάδα από τον Πρόεδρο της UBS, τον παλαιό Γερμανό κεντρικό τραπεζίτη και παραλίγο Πρόεδρο της ΕΚΤ Αξελ Βέμπερ, περί πρόθεσης, και μάλιστα σε προχωρημένο βαθμό, για συγχώνευση με την Credit Suisse, δημιούργησε αίσθηση. Σπάνε πολλά ταμπού –οι μεγάλοι αντίπαλοι δεν τα βρίσκουν ποτέ, οι Ελβετοί δεν αλλάζουν ποτέ τίποτα, οι «υπερ-τράπεζες» δεν έχουν κανένα λόγο να γίνουν μεγαλύτερες υπό το σημερινό οικονομικό και εποπτικό περιβάλλον- και σηκώνονται πολλά φρύδια –γιατί, αν προχωρήσει η συγχώνευση, θα αλλάξει γενικώς το τραπεζικό παιχνίδι.
Η Finma πάντως, η ελβετική εποπτική Αρχή, δεν έχει καμία διάθεση να φανεί φιλεύσπλαχνη ή να ξεχάσει το προβλήματα εταιρικής διακυβέρνησης και στις δύο τράπεζες, ιδίως δε στην Credit, που οδήγησαν στην περσινή παραίτηση/εκπαραθύρωση του τραπεζίτη-σταρ Τιτζάν Τιάμ.
Τευτονική αναδίπλωση. Η μεγαλύτερη σουηδική τράπεζα, η Handelsbanken (380 υποκαταστήματα, διπλάσια από τον κοντινότερο ανταγωνιστή της), ανακοίνωσε τη μείωση του δικτύου της κατά 50% ως το τέλος της χρονιάς. Αυτή η απόφαση προστίθεται στην ήδη εν εξελίξει μείωση του προσωπικού της τράπεζας κατά 1.000 άτομα.
Στην ίδια γραμμή και η Deutsche bank, που δεν χρειάζεται να θυμίσουμε ούτε τη χώρα της ούτε την ιστορία της (όχι απλώς too big to fail, αλλά υπό τη διπλή προστασία της ΕΚΤ και της Καγκελαρίου, too big to be touched): ανακοινώθηκε και ετοιμάζεται να μπει σε εφαρμογή σχέδιο για κλείσιμο του 1/5 των 500 υποκαταστημάτων της.
Ίσως είναι τυχαίο, αλλά ίσως και δεν είναι, ότι και στις δυο χώρες οι εποπτικές Αρχές «άφησαν να τους ξεφύγουν» μεγάλα ζητήματα τα τελευταία χρόνια και ότι, και στις δυο χώρες, οι απανωτές κρίσεις δεν άφησαν τις οικονομίες όσο αλώβητες θα ήθελαν να μας κάνουν να πιστέψουμε.
Βρετανική σιωπή. Μπρέξιτ; Ποιο Μπρέξιτ, μη μας το θυμίζετε. Κι όμως η κλεψύδρα αδειάζει, τρεις μήνες έμειναν, οι πιθανότητες εξόδου χωρίς συμφωνία κάθε μέρα αυξάνουν, ο Μπόρις περί άλλων τυρβάζει. Ειδικά στο τραπεζικό πεδίο, η σιωπή είναι εκκωφαντική, λες και δεν υπάρχει πρόβλημα ή όλα τα ζητήματα έχουν λυθεί.
Τα γεγονότα όμως λένε άλλα: το City έχει ήδη χάσει εκατοντάδες χιλιάδες τραπεζικές θέσεις εργασίας, η ΕΚΤ και η ΕΒΑ (η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, που μετακινήθηκε πέρσι από το Λονδίνο στο Παρίσι) έχουν περάσει στον πορτοκαλί συναγερμό, “equivalence”, δηλαδή αποδοχή εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα, η λίρα έχει κάνει το πλονζόν του αιώνα. Ίσως αυτά είναι που βλέπουν οι Ελβετοί (και οι Τεύτονες) και παίρνουν μέτρα.
Παγκόσμια σκιά. Οι ελπίδες ότι η μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2012, και η εξίσου μεγάλη ρυθμιστική παρέμβαση που την ακολούθησε, θα διαμόρφωναν ένα πιο υγιές και διαφανές τραπεζικό περιβάλλον φαίνονται να διαψεύδονται πανηγυρικά.
Η «σκιώδης τραπεζική δραστηριότητα» (shadow banking) καλά –καλύτερα από πριν- κρατεί, οι τραπεζίτες συνεχίζουν να χρυσοπληρώνονται για να μην έχουν ευθύνη, τα σκάνδαλα γύρω από το μαύρο χρήμα έχουν πολλαπλασιαστεί (κι έχουν αγγίξει και τη Σκανδιναβία), η ισότητα των όρων του παιχνιδιού (level playing field) είναι οργουελικού τύπου, η διαπλοκή πολιτικών και τραπεζικών παραγόντων αποκαλύπτεται βαθιά και άρρηκτη.
Αυτή τη βδομάδα βγήκε στη δημοσιότητα, και βρήκε τη θέση που της άξιζε στο economico, η έκθεση του Δικτύου Καταπολέμησης Οικονομικού Εγκλήματος του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών (FinCEn). Τα ευρήματά της διαβάζονται σα δημοσιογραφική έρευνα : λένε, εντελώς τυχαία, αυτά που μόλις διαβάσατε (αλλά, επιπλέον, με ονόματα και διευθύνσεις). Αυτό δεν σημαίνει, το αντίθετο, ότι οι πολιτικοί και οι εποπτικές αρχές που τιμούν τη δουλειά τους θα πρέπει να απελπιστούν. Σημαίνει όμως σίγουρα ότι πρέπει να αποφασίσουν να δράσουν αλλιώς.
- Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος, πρ. Ευρωβουλευτής και πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Σύμβουλος Διοίκησης στην Τράπεζα της Ελλάδας και εταίρος στη δικηγορική εταιρία «Λαμπαδάριος και Συνεργάτες». Τα σχόλιά του στο economico.gr δημοσιεύονται κάθε Σάββατο
