Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ο Βίκτορ Όρμπαν, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, έπλεκε το εγκώμιο του Ντόναλντ Τραμπ, υποστηρίζοντας την προσέγγισή του στην πολιτική και τις λαϊκιστικές κορώνες που τέως πρόεδρος των ΗΠΑ εκτόξευε σε βάρος των αντιπάλων του ή υπέρ των πολιτικών του.
Από το 2016, οπότε και ο Τραμπ κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, σε πολλές χώρες της ανατολικής Ευρώπης οι ηγέτες τους έστριψαν… λαϊκιστικά, ακολουθώντας το δόγμα του επιχειρηματία-που-έγινε-πρόεδρος και κατορθώνοντας να κερδίσουν εκλογικές νίκες κατηγορώντας τις ελίτ για τα βάσανα των πολιτών και παρουσιάζοντας εαυτούς ως τους σωτήρες της λαϊκής τάξης από τους εκπροσώπους του φιλελευθερισμού -ή κομμουνισμού, σύμφωνα με τον σκληρό δεξιό πρωθυπουργό της Σλοβενίας, Γιάνες Γιάνσα.
Αδυναμία των αντιπάλων
Ωστόσο, όπως ο Γιάνσα, ο Όρμπαν ή οι Πολωνοί ομόλογοί τους διαπιστώνουν, οι λαϊκίστικες κορώνες έχουν ημερομηνία λήξης. Ήδη, στη Σλοβενία, το κόμμα του Γιάνσα χάνει διαρκώς δημοφιλία και δυνάμεις, η κυβέρνησή του ίσα που στέκεται όρθια και ο ίδιος μοιάζει αδύναμος να αποτρέψει την επερχόμενη ήττα στις εκλογές (κάποιοι μιλούν για συντριβή), παρά τις προσπάθειές του να ελέγξει τα ΜΜΕ και τους όρκους του να προστατεύσει το Σλοβενικό έθνος από τους πρόσφυγες.
Βέβαια, ο «μετριοπαθής μαρξιστής» (όπως αυτοχαρακτηρίζεται) φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα με τους δεξιούς λαϊκιστές πολιτικούς δεν είναι η δημοφιλία τους, αλλά η αδυναμία των αντιπάλων τους να σχηματίσουν μέτωπο σε βάρος τους και να σταματήσουν να ηθικολογούν ή να προβάλλουν ζητήματα που δεν αφορούν τους πολίτες. Ο ίδιος ο Ζίζεκ έχει χαρακτηρίσει τα καθεστώτα στην Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία «τον νέο άξονα του κακού». Ταυτόχρονα επισημαίνει ότι η ανικανότητα της αριστεράς είναι τρομακτική.
Ο κοροναϊός και η πτώση
Τα προβλήματα των ακροδεξιών λαϊκιστών στην ανατολική Ευρώπη άρχισαν με την πανδημία του κοροναϊού, οπότε και φάνηκε η κενότητα των πολιτικών τους. Η Ουγγαρία έχει από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν ποσοστά θανάτου στον κόσμο, η Πολωνία και η Σλοβενία τα πήγαν λίγο καλύτερα, αλλά όχι αρκετά ώστε να αποφύγουν την οργή των πολιτών και ο συνδυασμός της διαχείρισης της πανδημίας με τις ανελεύθερες πολιτικές που οι κυβερνήσεις στις χώρες αυτές ακολουθούν δημιουργεί εκρηκτικές καταστάσεις.
Επίσης, η πανδημία έδωσε τη δυνατότητα στους αντιπάλους των λαϊκιστών να σχηματίσουν μέτωπα εναντίον τους με στόχο την ανατροπή τους από την εξουσία: η αντιπολίτευση στην Ουγγαρία, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια μοιάζει έτοιμη να νικήσει τον Όρμπαν. Ο Γιάνσα έχει ένα σταθερό 25% στις δημοσκοπήσεις, αλλά το υπόλοιπο 75% «τον μισεί», όπως λέει Σλοβένος πολιτικός αναλυτής. Ο Καζίνσκι στην Πολωνία έχει στρέψει εναντίον του τις γυναίκες, την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και τελευταία και τους πλουσίους, τους οποίους άρχισε να φορολογεί αυστηρά.
Ο κίνδυνος του «αποκαλυπτικού λαϊκισμού»
Φυσικά, το φαινόμενο των λαϊκιστών ηγετών στην Ευρώπη δεν το δημιούργησε ο Τραμπ, ούτε ο Μπένιαμιν Νετανιάχου, ένα άλλο «είδωλό» τους. Ωστόσο, η νίκη του Τραμπ τους νομιμοποίησε, όπως νομιμοποίησε τη Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, ή τον Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία. Κατά τον ίδιο τρόπο, ωστόσο, η ήττα του τους απονομιμοποιεί και τους αφήνει χωρίς στηρίγματα στην υπόλοιπη Ευρώπη: ήδη το κόμμα του Όρμπαν έχει αποβληθεί από το ΕΛΚ και οι Βρυξέλλες αναζητούν τρόπο να ελέγξουν την Πολωνία.
Την ίδια στιγμή, η ήττα Νετανιάχου στο Ισραήλ -τη χώρα μοντέλο για τους ακροδεξιούς λαϊκιστές στην Ευρώπη- υπέσκαψε ακόμα περισσότερο την αυτοπεποίθησή τους και πλέον υπάρχει ο κίνδυνος -σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές- οι οπαδοί τους να στραφούν προς τον «αποκαλυπτικό λαϊκισμό», έναν ωραίο ευφημισμό για τις παρανοϊκές θεωρίες συνωμοσίες όπως η θεωρίων των QAnon που έχει υιοθετήσει μερίδα των οπαδών του Τραμπ. Το μίσος, πάντως, που οι εθνολαϊκιστές στην Ευρώπη έχουν σπείρει είναι πολύ αληθινό.
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
