Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Ενώ, ως αυτη βδομάδα, η επίσημη εκδοχή ήταν ότι ο πληθωρισμός που εμφανίστηκε λόγω (αλλά όχι μόνο λόγω) πανδημίας ήταν “παροδικός”, ξαφνικά η παροδικότητα αποκτά στοιχεία μονιμότητας.
Το χορό άνοιξε η πιο απρόθυμη για μεταμέλεια κεντρική τραπεζίτης, η Κριστίν Λαγκάρντ της Ευρωπαικής Κεντρικής Τράπεζας. Για πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης, παραδέχτηκε ότι ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη θα παραμείνει σε υψηλότερα από το κανονικό επίπεδα για μεγαλύτερο διάστημα από ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί -ως και όλο το 2022, με ανώτατη τιμή κοντά στο 4,2% κατά το τελευταίο τετράμηνο της παρούσας χρονιάς.
Στο ίδιο συμπέρασμα ωθούν έγκριτοι οικονομολόγοι τον Αμερικανό κεντρικό τραπεζίτη, όμως εκείνος, προφανώς επειδή αναμένει από τον Πρόεδρο Μπάιντεν την ετυμηγορία περί ανανέωσης της θητείας του ή όχι, σωπαίνει με νόημα. Πάντως τα τελευταία στοιχεία φέρνουν τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ στην υψηλότερη τιμή από τη δεκαετία του 1990: 6,2% μεσοσταθμικά για το 2021.
Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκαν και οι πρόσφατες επισημάνσεις του Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, που έκανε λόγο για πληθωρισμό διεθνώς “περισσότερο διαρκή από όσο αρχικά εκτιμήθηκε” και με δομικά στοιχεία “πληθωρισμού ζήτησης”.
Πως φτάσαμε έως εδώ…
Οι αιτίες του φαινομένου είναι γνωστές και, αν και έχουν πράγματι τη ρίζα τους στην πανδημία, έχουν εν τω μεταξύ δημιουργήσει μια δυναμική που την ξεπερνά. Σταμάτημα της οικονομίας και στη συνέχεια αυξημένη ζήτηση, σε συνδυσμό με άφθονη αλλά τεχνητή -χάρις σε δημόσιες επεμβάσεις κι όχι σε αύξηση της παραγωγικότητας- ρευστότητα σε προβληματικές για τις εμπορικές ανταλλαγές και την εφοδιαστική αλυσίδα συνθήκες: θέρμανση λόγω επέκτασης από τη μια, ζήτηση που δεν απορροφάται από την άλλη -και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο, χωρίς εξαίρεση χωρών ή περιοχών.
Γιατί οι ειδικοί υποτίμησαν την επερχόμενη θύελλα
Πιο ενδιαφέρον από το πώς φτάσαμε σε αυτήν την κατάσταση είναι γιατί οι ειδικοί για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής δεν την είδαν να έρχεται ή την υποτίμησαν. Υπερβολική εμπιστοσύνη στην επικοινωνιακή διάσταση (“η οικονομία είναι κλίμα”), υποτίμηση των ιδιαίτερων στοιχείων της παρούσας συγκυρίας, προσπάθεια να μην δημιουργηθεί επιπλέον πανικός μέσα στην ενεργειακή κρίση, επιχείρηση “αυτοεκπληρούμενης αισιοδοξίας”; (η κυρία Λαγκάρντ, παρά την έμμεση διόρθωση πορείας, επιμένει στα περί παροδικού φαινομένου, που απλώς θα είναι λίγο λιγότερο παροδικό…).
Γιατί αξίζει να “διαβάσουμε” σωστά τον πληθωρισμό
Το ερώτημα δεν είναι απλώς θεωρητικό. Αν ο πληθωρισμός συνεχίσει να “διαβάζεται” λάθος, αυτό θα έχει επίπτωση και στη νομισματική πολιτική. Στη μεν Ευρωπαική Ένωση μπήκαν πρόσφατα νέοι κανόνες πλοήγησης, που ενδεχομένως ευνοούν ένα παιχνίδι καθυστερήσεων, αλλά και καθιστούν λανθασμένες αποφάσεις πιο εύκολες: αν θέλουμε, όπως πρέπει να θέλουμε, να γυρίσει η σελίδα της λιτότητας και να μπουν οι βάσεις μιας άλλου είδους ανάπτυξης, τότε δεν υπάρχουν περιθώρια οι βάσεις αυτές να πατούν σε σαθρό έδαφος. Τις βαρύτερες συνέπειες κινδυνεύουν να υποστούν τα ασθενέστερα στρώματα.
Όπως ο πληθωρισμός δεν αρκεί για να στηρίξει μόνος του ένα οικονομικό δόγμα, έτσι και δεν πρέπει να υποτιμάται ως κρίσιμη παράμετρος για τη χάραξη πολιτικής. Αν υποτιμηθεί ή παρεξηγηθεί μπορεί να δυσχεράνει σημαντικά διεθνή σχέδια, όπως η πράσινη ανάπτυξη, και να αυξήσει την ένταση των τριών “φουσκών” για τις οποίες έκρουσε πρόσφατα το καμπανάκι η ΕΚΤ: αγορά στέγης, ομόλογα, κρυπτονομίσματα. Στο συγκεκριμένο ζήτημα, δεν χωρούν ακροβασίες περί μόνιμης προσωρινότητας -κι όμως κάπου εκεί βρισκόμαστε.
Κώστας Μποτόπουλος
Όπως ο πληθωρισμός δεν αρκεί για να στηρίξει μόνος του ένα οικονομικό δόγμα, έτσι και δεν πρέπει να υποτιμάται ως κρίσιμη παράμετρος για τη χάραξη πολιτικής. Αν υποτιμηθεί ή παρεξηγηθεί μπορεί να δυσχεράνει σημαντικά διεθνή σχέδια, όπως η πράσινη ανάπτυξη, και να αυξήσει την ένταση των τριών “φουσκών” για τις οποίες έκρουσε πρόσφατα το καμπανάκι η ΕΚΤ: αγορά στέγης, ομόλογα, κρυπτονομίσματα. Στο συγκεκριμένο ζήτημα, δεν χωρούν ακροβασίες περί μόνιμης προσωρινότητας -κι όμως κάπου εκεί βρισκόμαστε.
Κώστας Μποτόπουλος
