Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε την Τρίτη μία δέσμη προτάσεων για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα τεθεί προς συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο συνεδριάζει την Πέμπτη και την Παρασκευή.
Το πρόβλημα είναι πανευρωπαϊκό και υπερβαίνει τις στοχεύσεις ή τις δυνατότητες μεμονωμένων χωρών. Ο ενεργειακός πληθωρισμός πλήττει το διαθέσιμο εισόδημα των ευρωπαϊκών νοικοκυριών και καθιστά τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις λιγότερο ανταγωνιστικές. Υπό αυτές τις συνθήκες, το κύριο ζητούμενο είναι η εξεύρεση κοινού τόπου για την ενεργειακή ακρίβεια αλλά και η δρομολόγηση μεσομακροπρόθεσμων λύσεων, ώστε να μην επαναληφθεί η υπέρμετρη επίδραση του φυσικού αερίου στο κόστος ηλεκτροπαραγωγής.
Σημαντικός ο ρόλος της Ελλάδας
Η χώρα μας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των προτάσεων της Κομισιόν, χάρη στις προτάσεις που έχει καταθέσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τον Μάρτιο, οι οποίες στη συνέχεια υποστηρίχθηκαν από πολλά κράτη-μέλη.
To πρώτο σημείο της προτεινόμενης δέσμης που βασίζεται στην ελληνική πρόταση είναι η προσωρινή επιβολή ενός κυμαινόμενου ανώτατου ορίου στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου. Το πλαφόν, που θα λειτουργεί ως μηχανισμός διόρθωσης των τιμών, θα αφορά τον κόμβο TTF, που αποτελεί σημείο αναφοράς στην Ευρώπη για την τιμολόγηση του εισαγόμενου αερίου.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο νοικοκυριά και επιχειρήσεις δεν θα είναι έρμαια των υπερβολικών και συχνά απότομων διακυμάνσεων, οι οποίες αφενός δεν αντικατοπτρίζουν την προσφορά και τη ζήτηση και αφετέρου δεν αντανακλούν επαρκώς την αυξημένη συμμετοχή του LNG στην ευρωπαϊκή αγορά.
Η ουσία της πρότασης είναι αυτή που είχε κάνει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μέσω της επιστολής του προς την πρόεδρο της Κομισιόν τον Μάρτιο, όταν έθεσε την ιδέα της επιβολής πλαφόν στη χονδρική αγορά. Έκτοτε, οι ελληνικές θέσεις έχουν προσελκύσει τη στήριξη πολλών κρατών-μελών
Το δεύτερο σημείο που βασίστηκε σε ελληνική πρόταση αφορά στην αντιμετώπιση της υπερβολικής μεταβλητότητας στις αγορές.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προτείνει έναν προσωρινό μηχανισμό που θα θέτει όρια στην επιτρεπόμενη ενδοσυνεδριακή μεταβλητότητα των τιμών στις αγορές παραγώγων ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, αποτρέποντας τις ακραίες διακυμάνσεις.
Χαιρετίζει την εισήγηση της Κομισιόν ο πρωθυπουργός
Σε ανάρτησή του μετά τη δημοσιοποίηση των προτάσεων, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χαιρέτισε τις προτάσεις της Επιτροπής, προσθέτοντας ότι το ερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι μια ευκαιρία να ανακτηθεί ο έλεγχος στις αγορές ενέργειας. «Αυτό μπορεί να είναι ένα αποφασιστικό βήμα στην προσπάθειά μας να μειώσουμε τις τιμές της ενέργειας για τους ευρωπαίους πολίτες και τις επιχειρήσεις», αναφέρει.
Οι θέσεις της Επιτροπής περιέχουν κι άλλα σημεία τα οποία η Ελλάδα έχει υποστηρίξει, όπως την κοινή προμήθεια φυσικού αερίου, ώστε να μεγιστοποιηθεί η δύναμη του αγοραστή στις διαπραγματεύσεις με τους παραγωγούς.
Πρόκειται για ένα σύνθετο ζήτημα, καθώς οι αγορές φυσικού αερίου γίνονται από εταιρείες κι όχι από κυβερνήσεις, πόσω μάλλον σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας τη σημασία της συνεργασίας ώστε οι χώρες-μέλη να μην λειτουργούν ανταγωνιστικά, ειδικά ενόψει του επόμενου μεγάλου κύκλου προμηθειών την προσεχή άνοιξη, η Επιτροπή προτείνει κοινές αγορές φυσικού αερίου.
Το προτεινόμενο μοντέλο ευνοεί τις μικρές χώρες
Το προτεινόμενο μοντέλο μοιάζει να ευνοεί τις μικρές χώρες, που θα βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση έναντι των μεταλύτερων και πλουσιότερων εταίρων τους στην ανοιχτή αγορά. Προβλέπει την ανάθεση της καταγραφής της ζήτησης σε έναν πάροχο υπηρεσιών, ο οποίος θα πρέπει να συγκεντρώσει τα αιτήματα από τους ενδιαφερόμενους και να αποσαφηνίσει τις ποσότητες που χρειάζεται ο καθένας, το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων και τον τόπο παράδοσης. Στη συνέχεια, ο πάροχος θα επιχειρεί να βρει προμηθευτές για την κάλυψη της συλλογικής ζήτησης μέσω ψηφιακών δημοπρασιών.
Επιδίωξη της Επιτροπής είναι η υποχρεωτική συμμετοχή των κρατών-μελών στις κοινές προμήθειες για την κάλυψη τουλάχιστον του 15% των στόχων αποθήκευσης φυσικού αερίου που έχουν. Βάσει της πρότασης, η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνεται πριν από τη σύναψη οποιασδήποτε αγοράς φυσικού αερίου ή μνημονίου συμφωνίας όγκου άνω των 500 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, ώστε να διασφαλίζεται η διατήρηση της ενεργειακής αλληλεγγύης.
Σε ό,τι αφορά την αλληλεγγύη και τη μείωση της ζήτησης, η Επιτροπή προτείνει μηχανισμό αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών σε περίπτωση ελλείψεων αερίου, μέσω του οποίου κάθε χώρα που αντιμετωπίζει έκτακτη ανάγκη θα εφοδιάζεται με αέριο από άλλες, με αντάλλαγμα μια «δίκαιη αποζημίωση», σε περίπτωση που δεν καλύπτεται από διμερείς συμφωνίες αλληλεγγύης.
