Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο

“Δεν πρόκειται να το γλυκάνω” (sugarcoat it), είπε προχτές, σπρωγμένη από την πραγματικότητα, η επικεφαλής του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα. Αναφερόταν στην οικονομική κατάσταση, αλλά ισχύει για όλα τα μεγάλα παγκόσμια θέματα.

1.Οικονομία

Η πρόβλεψη-βεβαιότητα δεν είναι πια για ύφεση αλλά για βαθιά ύφεση. Οριακά αναπτύσσεται η αμερικανική οικονομία. Σε νεκρό σημείο, και με βαρύτερες επιπτώσεις από την ενεργειακή κρίση, η Ευρωπαική Ένωση, ενώ στο έλεος της θύελλσς οι εκτός Ένωσης ευρωπαικές χώρες -με πρώτη στην κόκκινη ζώνη μια πολιτικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά εξαντλημένη Μεγάλη Βρετανία. Με μαύρα σύννεφα η όλο και πιο αυταρχική, άρα διπλά επικίνδυνη, Κίνα. Με κομμένα τα φτερά όλες οι αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Πόλεμος, πληθωρισμός, ενεργειακή έλλειψη κι ακρίβεια, κομμένη εμπορική κι εφοδιαστική αλυσσίδα, αδυναμία διεθνούς συνεννόησης ενώθηκαν τελικά σε μια χιονοστιβάδα πολύ πιο καταστροφική από το άθροισμα των επιμέρους στοιχείων της.

2. Κλίμα

Λίγο πριν από την Παγκόσμια Σύνοδο, που θα γίνει στην Αίγυπτο, δυο διεθνείς Εκθέσεις υπεράνω πάσης αμφιβολίας μάς πληροφόρησαν αυτή τη βδομάδα για μια δραματική αλλαγή της κατάστασης: Όπως πάει ο κόσμος, σε λίγα χρόνια θα έχει φτάσει στο ανεπίστρεπτο και στο τέλος του αιώνα στο ανείπωτο.

Ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε, κάνουμε διεθνώς και γενικώς το σωστό, αλλά σε απελπιστικά ανεπαρκή βαθμό. Είναι απολύτως αναγκαία όχι μόνο η επιτάχυνση της αποδέσμευσης από τη βρώμικη ενέργεια αλλά και ο συντονισμός για τη μετάβαση στην “πράσινη ανάπτυξη”. Τα παραδείγματα της καθυστέρησης είναι μπροστά στα μάτια μας: οι 30 βαθμοί στη Γαλλία στα τέλη Οκτωβρίου, η ξηρασία στην Αφρική και οι σφοδρές  καταιγίδες στην άλλη άκρη του Ατλαντικού δεν είναι παρά η φανερή κορφή ενός παγόβουνου που έρχεται με φόρα καταπάνω μας. Και εμείς το ξορκίζουμε και δυναμώνουμε τη μουσική της ορχήστρας.

3.Ευρώπη

Μόνο στη στάση υπέρ της Ουκρανίας υπάρχει -μέχρι τώρα, αλλά κι εδώ οι πρώτες ρωγμές φάνηκαν- συμφωνία λόγων και πράξης. Από εκεί και πέρα ο σώζων εαυτόν σωθήτω.

Ενεργειακό, με επίδειξη πλήρους ασυναρτησίας. Κοινό ταμείο για την αντιμετώπιση της κρίσης, που εμπεριέχει αλλά ξεπερνά κατά πολύ και τις εκ της πανδημίας και τις εκ της χρηματοοικονομικής αναταραχής δυσκολίες: ΔΝΤ και αγορές “πιέζουν” την Ευρώπη για έκδοση κοινού χρέους, αλλά πρώτος ο σοσιαλδημοκράτης κ. Σολτς αντιστέκεται. Πολιτική ασφάλειας, υπεράσπιση κοινωνικών κατακτήσεων και κράτους δικαίου.

Σε όλα αυτά τα μέτωπα θριαμβεύουν όχι τα “μικρά βήματα”, που, σε μια άλλη εποχή,  έκαναν το ευρωπαικό όνειρο πραγματικότητα, αλλά φόβος μπροστά στα βήματα που χρειάζονται για να μην εξελιχτεί το ξεφτισμένο όνειρο σε εφιάλτη.

4. Δημοκρατία

Και μόνο ο πόλεμος και η πυρηνική απειλή (η Ρωσία λέει ότι δεν θα κάνει το βήμα, αλλά αυτό το βήμα το συζητά κάθε μέρα με απειλές και ασκήσεις και ψέματα, όπως η “βρώμικη βόμβα” της Ουκρανίας) θα αρκούσαν για να την ταπεινώσουν.

Δυστυχώς έχουν, σε κάθε γωνιά του πλανήτη, φυσικούς συμμάχους. Την έκπτωση του κοινοβουλευτισμού στην Ευρώπη -και πάλι με πρωτεργάτη την πατρίδα του κοινοβουλευτισμού Βρετανία. Την αποδόμηση της αμερικανικής δημοκρατίας -παρά τη φιλοτιμία του Μπάιντεν, οι ενδιάμεσες εκλογές που έρχονται μπορεί να σημάνουν την οριστική βύθιση. Τη στερέωση της παντοδυναμίας του Σι, τη μίμηση του Πούτιν από πολλούς και διάφορους (με πρώτο τον Ερντογάν), την αντοχή των Νετανιάχου, Μπολσονάρο, ακόμα και του Τραμπ. Οι λαοί εθίζονται στην αντιδημοκρατία κι αυτή κάποια στιγμή θα τους καταπιεί χωρίς να το καταλάβουν.

“Το 2023 τα πράγματα θα είναι χειρότερα από το 2022”, είπε, με εμφανή τάση λεκτικής λιτότητας, η κυρία Γκεοργκίεβα. “Πλησιάζουμε γοργά στο 1940”, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε, μέρες που είναι.

Κώστας Μποτόπουλος