Η επίσκεψη Τσαβούσογλου – Ακάρ στην Λιβύη ήταν μια επίσκεψη στα όρια της διεθνούς νομιμότητας. Το δίδυμο των απεσταλμένων του Ερντογάν πήγε στην Τρίπολη με δύο καθαρούς στόχους:
- Να εκμεταλλευτεί τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της μεταβατικής κυβέρνησης της χώρας και να μπλοκάρει τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών για αποχώρηση των ξένων στρατιωτικών δυνάμεων από την Λιβύη.
- Να επαναβεβαιώσει, κυρίως μέσω του άξονα του φιλότουρκου πρωθυπουργού Ντμπεϊμπά και της ηγεσίας του στρατεύματος, την ισχύ του παράνομου τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Το σχέδιο Ερντογάν για την Λιβύη
Και οι δύο στόχοι εμπεριέχουν εμφανή πρόθεση εμπλοκής στα εσωτερικά της Λιβύης και εξίσου εμφανή απόκλιση από κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Για τον Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί όχι μόνον στρατηγική, αλλά και εθνική επιδίωξη πια η «δορυφοριοποίηση» της Λιβύης, όπως λένε χαρακτηριστικά διπλωματικές πηγές, προκειμένου μέσω της Τρίπολης «να κάνει παιχνίδι» στο σύνολο των ζητημάτων της ανατολικής Μεσογείων, μηδέ των ελληνοτουρκικών εξαιρουμένων.
Και στο πλαίσιο αυτό οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι θα επιχειρήσει να διατηρήσει έως και τον τελευταίο τούρκο στρατιώτη στο λιβυκό έδαφος, προκειμένου να επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις στην Τρίπολη, όπως και τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το τέλος του 2021.
Το “άδειασμα” Τσαβούσογλου από την ΥΠΕΚ της Λιβύης
Για τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου βεβαίως ήταν άκρως δυσάρεστη έκπληξη η ευθεία προτροπή, ενώπιόν του, της υπουργού Εξωτερικών της Λιβύης Ναγίλα αλ Μανγκούς προς την Τουρκία να αποσύρει τις δυνάμεις της από την χώρα.
Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών επιχείρησε να αντιπαρέλθει το αίτημα, υποστηρίζοντας ότι κάποιοι «εξισώνουν την τουρκική νόμιμη παρουσία με τους ξένους μισθοφόρους που πολεμούν για χρήματα».
Κι αμέσως μετά, ο τούρκος υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ έσπευσε να συναντηθεί με τον λίβυο αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων για να επαναβεβαιώσει την στρατιωτική συνεργασία Αγκυρας και Τρίπολης και να διακηρύξει – απευθυνόμενος και προς την Αθήνα – ότι το τουρκολιβυκό Μνημόνιο παραμένει ενεργό.
Οι εύθραυστοι συσχετισμοί στην κυβέρνηση της Τρίπολης
Εκείνο που, στην πραγματικότητα, επιχειρούν να κάνουν ο Τσαβούσογλου και ο Ακάρ είναι να παίξουν με τους εύθραυστους συσχετισμούς στο εσωτερικό της μεταβατικής κυβέρνησης της Λιβύης. Η υπουργός Εξωτερικών αλ Μανγκούς έχει επιφυλακτική προσέγγιση απέναντι στην Αγκυρα και βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή με τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ Γιαν Κούμπις που ζητά πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας εκεχειρίας και άμεση αποχώρηση όλων των ξένων μισθοφόρων από την Λιβύη.
Αντιθέτως, ο πρωθυπουργός Αμπντέλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά και ο πρόεδρος Χαλίντ αλ Μισρι διατηρούν στενούς δεσμούς με την Αγκυρα και τον ίδιο τον Ερντογάν – ο δεύτερος, μάλιστα, φέρεται να είχε παίξει προσωπικό ρόλο και στην υπογραφή του τουρκολιβυκού Μνημονίου επί των ημερών Σάρατζ.
Μέσω αυτών των δύο ο Ερντογάν θεωρεί ότι μπορεί να κλειδώσει την μόνιμη τουρκική «κηδεμονία» της Λιβύης. Και ταυτόχρονα επιχειρεί να κάμψει τις αντιστάσεις της Αιγύπτου απέναντι στην αυξανόμενη τουρκική επιρροή στην περιοχή – εξ ου και, ταυτόχρονα, με την επίσκεψη των Τσαβούσογλου και Ακάρ στην Τρίπολη, έστειλε τον υφυπουργό Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ στο Κάιρο για σειρά διπλωματικών επαφών.
Η ευθεία απειλή προς την Τρίπολη
Εδώ, το σύνθετο πλέγμα των επιρροών και συμφερόντων που επιχειρεί να ελέγξει η Τουρκία στην περιοχή, μάλλον αποτυπώνεται πλήρως στην ανάλυση της Sabah – μια ανάλυση, που θα μπορούσε να αποτελεί και έμμεση μεν, ευθεία δε προειδοποίηση προς τον Ντμπεϊμπά:
«Αυτή την στιγμή», γράφει η τουρκική εφημερίδα, «η Ιταλία και η Γαλλία επιδιώκουν να ηγηθούν της ανασυγκρότησης της Λιβύης. Η Ελλάδα επιδιώκει να παρακάμψει το τουρκολιβυκό μνημόνιο για τις θαλάσσιες ζώνες. Και η Αίγυπτος, με την σειρά της, επιχειρεί να περιορίσει την τουρκική επιρροή, σε συνεργασία με την Τυνησία.
Καμία από αυτές τις χώρες όμως δεν συνέβαλε στην συγκρότηση της μεταβατικής λιβυκής κυβέρνησης – αντιθέτως, κάποιες στήριξαν το πραξικόπημα του στρατάρχη Χάφταρ. Άλλες, όπως η Ιταλία, επέλεξαν την ουδετερότητα. Ολες όμως εμφανίζονται τώρα ενωμένες στην προσπάθεια να εκτοπίσουν την Τουρκία.
Ο Ντμπεϊμπά, ως πρώην επιχειρηματίας, θα ήθελε μια win-win σχέση με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Εάν τα σχέδιά του πετύχουν, μπορεί να κερδίσει τις εκλογές του Δεκεμβρίου και να ηγηθεί της χώρας με μακρά προοπτική. Δεν χρειάζεται όμως να ειπωθεί πως η Αγκυρα παίζει ρόλο κλειδί για την διατήρηση των αναγκαίων ισορροπιών και για την επιτυχία αυτών των σχεδίων».
Το μήνυμα Μπλίνκεν
Εχει ενδιαφέρον, πάντως, μέχρι που σκοπεύει να τραβήξει το λιβυκό σχοινί ο Ταγίπ Ερντογάν, με δεδομένη την ήδη εύθραυστη σχέση του με την Ουάσιγκτον και το γεγονός ότι ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν προστέθηκε χθες το βράδυ σε όσους ζητούν συμμόρφωση της Τουρκίας με τις πολιτικές αποφάσεις του ΟΗΕ για την Λιβύη – ήτοι, με τις αποφάσεις για απόσυρση των ξένων στρατευμάτων.
“Στη σύνοδο G7”, έγραψε στο twitter ο Αντονι Μπλίνκεν, “οι ΗΠΑ ανανέωσαν την υποστήριξη προς την κυβέρνηση της Λιβύης για τη διεξαγωγή εκλογών τον Δεκέμβριο 2021 και για την άμεση απόσυρση ξένων δυνάμεων. Στεκόμαστε δίπλα στον Λιβυκό λαό για να βρούμε, μέσω υποστήριξης από τα Ηνωμένα Έθνη, μια πολιτική λύση στη σύγκρουση».
