Τρεις υπόκωφοι σεισμοί! Τα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας αλλάζουν μπροστά στα μάτια μας, αλλά… δεν το βλέπουμε

    Βαριά η σκιά του πολέμου στην παγκόσμια οικονομία

     

     

    Του Κώστα Μποτόπουλου

    Σαν τις τεκτονικές πλάκες που κινούνται σιγά-σιγά για καιρό πριν δώσουν το μεγάλο τράνταγμα, έτσι και τα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας αλλάζουν μπροστά στα μάτια μας, αλλά χωρίς να τα βλέπουμε. Με τρεις βασικές εστίες.

    1.Η επιστροφή του πληθωρισμού

    Μέσα στην παραζάλη της πανδημίας και την προσπάθεια υγειονομικής και οικονομικής ανάκαμψης τον είχαμε ξεχάσει, αλλά ο πληθωρισμός εξακολουθεί, επισήμως, να παραμένει βασικό κριτήριο για τις κεντρικές τράπεζες και θεμελιώδες για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Παρότι είναι μάλλον απίθανο να αποτελέσει πρόβλημα τους επόμενους μήνες, και παρότι η προτεραιότητα είναι σαφώς η συνέχιση της παροχής ρευστότητας σε δύσκολους καιρούς, κάποια πρώτα προμηνύματα ότι ο πληθωρισμός επιστρέφει ως ζήτημα, και πιθανώς ως πρόβλημα, έρχονται από διάφορες πλευρές.

    Πρώτον από τη γνώση της Ιστορίας: σχεδόν πάντα ο συνδυασμός υπερβολικού δημοσίου χρέους και μεγάλης σε διάρκεια και ποσότητα επεκτατικής πολιτικής οδηγεί σε πληθωριστικές τάσεις.

    Δεύτερον, από την παρακολούθηση των αριθμών και των μεγεθών και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδίως την οικονομική λοκομοτίβα της, τη Γερμανία, και στις Ηνωμένες Πολιτείες: για «προσωρινή», και όχι ακόμα ανησυχητική, ενίσχυση του πληθωρισμού έκανε λόγο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στο 2.2% συγκλίνουν για το άμεσο χρονικό διάστημα οι προβολές αναλυτών της Wall Street.

    Τρίτον, από μια σειρά από «καλά νέα» για την οικονομία, μετά από πολύ καιρό, που μεγαλώνουν όμως τις προσδοκίες και τη «δίψα για ρευστότητα» αγορών και νοικοκυριών κι έτσι αποτελούν «κακά νέα» για τον πληθωρισμό: υιοθέτηση νέου μεγάλου πακέτου στήριξης από την κυβέρνηση Μπάιντεν (οι πολιτικές ηγεσίες προσθέτουν παντού το δικό τους whatever it takes), άνοδος στην τιμή των εμπορευμάτων, του κόστους μεταφοράς, των διεθνών αποθεμάτων (το εμπόριο ξανακινείται), ισχυροποίηση του ευρώ, καλή πορεία της κινεζικής οικονομίας, υποτίμηση του δολαρίου (το ίδιο και οι εξαγωγές), τα εμβόλια δείχνουν να πιάνουν και φέρνουν πιο κοντά το τέλος του κλεισίματος (βελτίωση της ψυχολογίας).

    Προς το παρόν, τόσο η ΕΚΤ όσο και η Fed δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν την πολιτική ποσοτικής επέκτασης και χαμηλών επιτοκίων, ωστόσο αν ο πληθωρισμός συνεχίσει να φουσκώνει είναι πολύ πιθανό να ξαναξυπνήσουν τα αντανακλαστικά της σχολής του Σικάγου, του γερμανικού «ordoliberilasmus» και ερμηνευτών κατά γράμμα της αποστολής της ΕΚΤ. Και θα ήταν κρίμα, αλλά κυρίως λάθος, μιας και η οικονομία χρειάζεται, και θα συνεχίσει για αρκετό να χρειάζεται, στήριξη και όχι δόγματα.

    Ένας νέος κύκλος, με αφορμή την άμυνα στον πληθωρισμό, αύξησης των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, επαναφοράς της συζήτησης περί «συμμαζεμένων οικονομικών» εντός των κρατικών προϋπολογισμών, προβλημάτων χρηματοδότησης τραπεζών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών θα ήταν καταστροφικός για την προσπάθεια εξόδου από το τούνελ στο οποίο μας έριξε η πανδημία. Καταστροφικός, όχι όμως απίθανος.

    2. Η σχέση με τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες

    Ο «πόλεμος» –τύπου Blitzkrieg- μεταξύ Facebook και Αυστραλίας –μιας εταιρίας εναντίον ενός κράτους ή μήπως μεταξύ δυο «κρατών», εκ των οποίων μάλιστα το ισχυρότερο δεν είναι αυτό που σας έρχεται πρώτο στο νου;΄ η σειρά συμφωνιών της Google με μέσα ενημέρωσης για να τους πληρώνει περιεχόμενο που αναρτά΄ ο διαγκωνισμός Apple και Facebook για το ποιος διαχειρίζεται τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών των  iPhone΄ οι εκτεταμένες νομοθετικές και ρυθμιστικές προσπάθειες, τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στις ΗΠΑ, για να «μπει τάξη» -κάτι ουσιαστικά αδύνατο- στον «ψηφιακό κόσμο»:

    • όλες αυτές οι παράλληλες εξελίξεις φανερώνουν ότι κάτι μεγάλο συμβαίνει στο χώρο των γιγάντων του Διαδικτύου, που είναι και γίγαντες της σύγχρονης οικονομίας. Κάτι τόσο μεγάλο που ο Economist του αφιέρωσε το βασικό του άρθρο (27-2-2021), με τίτλο «Οι κανόνες του παιχνιδιού μεταξύ των τεχνολογικών εταιριών (“the rules of the tech game”) αλλάζουν».

    Αλλάζουν προς την κατεύθυνση μεγαλύτερου, και «βιαιότερου», ανταγωνισμού μεταξύ των μεγάλων εταιριών αλλά και προσπάθειας αλλαγής των ίδιων των κανόνων ανταγωνισμού από τις δημόσιες αρχές. Η «μάχη» Facebook-Αυστραλίας έληξε με κάτι σαν ισοπαλία – η εταιρία ανάγκασε την αυστραλιανή κυβέρνηση να αλλάξει κάποια πράγματα στο νόμο που είχε προκαλέσει την οργή της, επέτρεψε όμως μάλλον πρόωρα και με την ουρά ανάμεσα στα σκέλια να ξαναμπούν τα νέα από τη χώρα των καγκουρώ στην πλατφόρμα του δυνάστη από τη Σίλικον Βάλει. Όμως οι μάχες που έρχονται, μεταξύ των ίδιων των γιγάντων και μεταξύ των γιγάντων και άλλων κυβερνήσεων, είναι άδηλες και ως προς την ένταση και ως προς το αποτέλεσμα τους.

    Δυο μόνο πράγματα είναι σίγουρα. Πρώτον, ότι θα υπάρξουν όλο και περισσότερες διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες αλλά και πολύ περισσότερος έλεγχος, πολιτικός, νομικός, εποπτικός, σε έναν ως τώρα σχεδόν απολύτως αρρύθμιστο χώρο. Και δεύτερον, ότι το αποτέλεσμα της ισορροπίας δυνάμεων που θα βγει από αυτόν τον αγώνα θα επηρεάσει καθοριστικά το πρόσωπο και το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας.

    3. Κρυπτονομίσματα και «πρασίνισμα» στις αγορές κεφαλαίου

    Δομικές ανακατατάξεις έχουμε και στο πεδίο –κυρίως στο πεδίο- των αγορών κεφαλαίου. Δυο νέοι παράγοντες έχουν κάνει ορμητική είσοδο, μέσα αλλά και λόγω της κρίσης, και απειλούν να αλλάξουν άρδην τα δεδομένα:

    • η ενίσχυση αλλά και έμμεση «νομιμοποίηση» -από εταιρίες σαν τη Tesla και όχι από τις νομοθετικές ή τις ρυθμιστικές Αρχές- των κρυπτονομισμάτων, με ναυαρχίδα το Bitcoin΄ και
    • η αποδοχή της πολιτικής και των εργαλείων της «πράσινης ανάπτυξης», εκτός από τις κυβερνήσεις και τις πολιτικές εξουσίες (μετά την ΕΕ και ο Μπάιντεν μπήκε, με σειρά μέτρων, πολύ δυναμικά στο χορό, από τις πρώτες κιόλας μέρες της Προεδρίας του), και από τις Αγορές (βλ. το ιδιαίτερα εύγλωττο «Wall Street’s new mantra: green is good», στους Financial Times,29/1/20121) αλλά και από τα δικαστήρια (στη Γαλλία, το διοικητικό δικαστήριο του Παρισιού αναγνώρισε «κρατική ανευθυνότητα», που δημιουργεί δικαίωμα αποζημίωσης, στην κυβέρνηση, γιατί δεν πήρε τα μέτρα που είχε υποσχεθεί, και που, σε κάθε περίπτωση, λόγω της συμμετοχής της χώρας στην ΕΕ, είχε υποχρέωση να πάρει για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής).

    Οι εξελίξεις αυτές δεν μπορούν και δεν πρέπει να υποτιμηθούν: έχουν άμεσο οικονομικό αντίκτυπο –νέα εργαλεία, δυνατότητες και κριτήρια χρηματοδότησης για κάθε είδους επένδυση, εμφάνιση νέων «μεγάλων παικτών» στο προσκήνιο-, βαθιά γεω-πολιτική διάσταση και καθιστούν απαραίτητη τη ρυθμιστική επέμβαση -παρεμπιπτόντως δε, και οι δύο μεγάλες αλλαγές έχουν αρνητική επίδραση στον τραπεζικό τομέα.

    (Και) από το πώς θα εξελιχτεί η μάχη μεταξύ «πραγματικά πράσινων» και «πράσινων μόνο στο όνομα» εταιριών και κυβερνήσεων στο άμεσο μέλλον, καθώς και από το αν θα μπουν κανόνες, και ποιοι, και με τι τρόπο επιβολής, για τη χοάνη όχι πλέον της σκιώδους αλλά της οιονεί (virtual) χρηματιστικής οικονομίας, θα κριθούν πολλά και σύντομα και για όλους.

    ————

    • Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος, πρ. Ευρωβουλευτής και πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Σύμβουλος Διοίκησης στην Τράπεζα της Ελλάδας και εταίρος στη δικηγορική εταιρία «Λαμπαδάριος και Συνεργάτες». Τα σχόλιά του στο economico.gr δημοσιεύονται κάθε Σάββατο

     

    Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
    Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο

    Καμία δημοσίευση για προβολή