Η παγκόσμια αγορά συναλλάγματος είναι λόγω του τεράστιου όγκου της και της ρευστότητάς της η μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική αγορά του κόσμου. Οι αγορές Forex λειτουργούν όλο το 24ωρο, δηλαδή δεν κλείνουν ουσιαστικά ποτέ. Τα μεγαλύτερα κέντρα της αγοράς συναλλάγματος βρίσκονται στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο, στη Φρανκφούρτη, στο Τόκιο και αλλού.
Στην αγορά Forex καθορίζονται οι διεθνείς ισοτιμίες συναλλάγματος, δηλαδή ο αριθμός των μονάδων του νομίσματος μιας χώρας που απαιτούνται για την απόκτηση μιας μονάδας του νομίσματος μιας άλλης χώρας. Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες καθορίζονται από την αλληλεπίδραση προσφοράς και ζήτησης μεταξύ των συμμετεχόντων στην αγορά Forex.
Οι βασικοί συμμετέχοντες στην αγορά ξένου συναλλάγματος είναι μεγάλες επενδυτικές και εμπορικές τράπεζες, μεσίτες νομισμάτων στην διατραπεζική αγορά, πολυεθνικές επιχειρήσεις, και κεντρικές εθνικές τράπεζες. Οι περισσότερες συναλλαγές γίνονται μέσω της διεθνούς διατραπεζικής αγοράς (interbank market) όπου οι μεγαλύτερες τράπεζες διαπραγματεύονται μεταξύ τους. Αυτοί είναι κεντρικές και εμπορικές τράπεζες, κερδοσκοπικά κεφάλαια (hedge funds), εμπορικές εταιρίες και ιδιώτες επενδυτές. Η διαφάνειά τους είναι εξαιρετική και η ειδησεογραφία για αυτές πολύ εκτεταμένη.
Οι επενδυτές μπορούν να χρησιμοποιούν την αγορά Forex για αποκόμιση κέρδους από ανοδικές και καθοδικές διακυμάνσεις των νομισμάτων, καθώς και για περιορισμό της έκθεσής τους σε συναλλαγματικούς κινδύνους (hedging). Σημαντικό πλεονέκτημα της αγοράς Forex είναι ότι για συμμετοχή σε αυτές απαιτείται μικρή καταβολή του κεφαλαίου της συναλλαγής (μόχλευση) υπό τη μορφή περιθωρίου (margin). Το Internet προσφέρει πλέον σε όλους τους ιδιώτες επενδυτές πρόσβαση στην αγορά του Forex.
Οι εξελίξεις στην αγορά συναλλάγματος έχουν άμεση επίδραση στα εγχώρια μακροοικονομικά μεγέθη: πληθωρισμός, επιτόκια, προσφορά χρήματος, νομισματική πολιτική. Επηρεάζουν το ΑΕΠ, το ισοζύγιο πληρωμών, τις αποφάσεις των επιχειρήσεων για διεθνοποίηση ή μη των παραγωγικών τους δραστηριοτήτων.
Μία συναλλαγή στην αγορά ξένου συναλλάγματος μπορεί να είναι είτε τρέχουσα (spot) είτε προθεσμιακή (forward) είτε συναλλαγή ανταλλαγής νομισμάτων (swap). Μία συναλλαγή είναι συναλλαγή spot όταν απαιτεί άμεση παράδοση του ξένου νομίσματος, ενώ όταν η παράδοση θα γίνει σε μία μελλοντική στιγμή σε ισοτιμία που συμφωνείται σήμερα μιλάμε για συναλλαγή forward.
Η αγορά Forex είναι μια διεθνής αποκεντρωμένη αγορά που ρυθμίζεται αυτόνομα, χωρίς κεντρικό χρηματιστήριο ή γραφείο εκκαθαρίσεως (over-the-counter / OTC market), σε αντίθεση με τις αγορές μετοχών.
H δομή της της επιτρέπει να εξαλείφονται οι χρεώσεις ανταλλαγής και εκκαθάρισης και, κατά συνέπεια, μειώνεται το κόστος των συναλλαγών. Οι συμμετέχοντες στην αγορά Forex χωρίζονται σε δύο ομάδες: στη διατραπεζική αγορά και την αγορά λιανικής πώλησης.
Η διατραπεζική αγορά αφορά τις συναλλαγές Forex που πραγματοποιούνται μεταξύ κεντρικών τραπεζών, εμπορικών τραπεζών και λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οι κεντρικές τράπεζες (όπως π.χ. η Federal Reserve, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Bank of England) είναι οι κυρίαρχες νομισματικές αρχές των χωρών τους και στόχο έχουν την επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης και σταθερών τιμών. Μέσω του καθορισμού επιτοκίων και υποχρεωτικών αποθεματικών και με άλλες παρεμβάσεις στις αγορές συναλλάγματος και ομολόγων επηρεάζουν σημαντικά τη συνολική κυκλοφορία του χρήματος στις χώρες τους.
Οι εμπορικές τράπεζες (όπως π.χ. η Εθνική Τράπεζα, η Deutsche Bank και η Barclays) συμμετέχουν στην αγορά Forex με μεγάλο όγκο συναλλαγών σε καθημερινή βάση. Στόχος τους είναι η αποκόμιση κέρδους μέσω της μετατροπής συναλλάγματος εκ μέρους των πελατών τους και η κερδοσκοπία επί των ισοτιμιών.
Χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θεωρούνται τα συνταξιοδοτικά ταμεία, οι ασφαλιστικές εταιρίες κλπ, που πραγματοποιούν συναλλαγές Forex με στόχο την εύρεση υψηλών επενδυτικών αποδόσεων. Για παράδειγμα, ένα διεθνές επενδυτικό χαρτοφυλάκιο θα πρέπει να πραγματοποιήσει συναλλαγές Forex για την αγοραπωλησία μετοχών από διαφορετικές χώρες.
Η αγορά λιανικής πώλησης αφορά τις συναλλαγές που πραγματοποιούν μικρότεροι κερδοσκόποι και επενδυτές. Αυτές οι συναλλαγές εκτελούνται μέσω χρηματιστών Forex, οι οποίοι ενεργούν ως διαμεσολαβητές με τη διατραπεζική αγορά. Οι συμμετέχοντες της αγοράς λιανικής πώλησης είναι κερδοσκοπικά κεφάλαια, επιχειρήσεις και ιδιώτες.
Τα ιδιωτικά κερδοσκοπικά επενδυτικά κεφάλαια (hedge funds) έχουν σκοπό την αποκόμιση κέρδους από διάφορες κατηγορίες τίτλων, μεταξύ των οποίων και η αγορά Forex, με τη χρήση μόχλευσης. Για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων διενεργούν θεμελιώση και τεχνική ανάλυση. Λόγω της υψηλής τους ρευστότητας και των επιθετικών τους στρατηγικών, συμβάλλουν σημαντικά στη δυναμική της Αγοράς Forex.
Οι εμπορικές επιχειρήσεις επιδίδονται σε εισαγωγικές/εξαγωγικές δραστηριότητες και είναι υποχρεωμένες να προβαίνουν σε συναλλαγές Forex για ανταλλαγή αγαθών, με αποτέλεσμα να εκτίθενται σε συναλλαγματικούς κινδύνους. Μέσω της αγοράς Forex πραγματοποιούν μετατροπές συναλλάγματος και προστατεύονται από μελλοντικές διακυμάνσεις.
Οι ιδιώτες επενδυτές πραγματοποιούν συναλλαγές Forex με σκοπό την αποκόμιση κέρδους μέσω σωστής πρόβλεψης της μελλοντικής πορείας των ισοτιμιών. Για τις συναλλαγές τους χρησιμοποιούν “πλατφόρμες” που προσφέρουν μικρά spreads, άμεση εκτέλεση και υψηλή μόχλευση.
