To 1974 είναι πολύ μακριά.. μας. Οι περισσότεροι εν ζωή Έλληνες και Κύπριοι ήταν αγέννητοι ή παιδιά. Η χούντα, η τραγωδία της Κύπρου, οι ηρωισμοί των υπερασπιστών της, αλλά και η απάθεια της διεθνούς κοινότητας στην Τουρκική εισβολή κατά ενός ανεξάρτητου και ανοχύρωτου, στην ουσία, κράτους είναι ιστορίες που καταγράφτηκαν στη συλλογική μνήμη του Έθνους. Οι “στιγμές” ηρωισμού όμως είναι αυτές που κάνουν την Ιστορία θρύλο. Και μια τέτοια “στιγμή”, μοναδικά Ελληνική – και εν πολλοίς άγνωστη – αναδεικνύουμε σήμερα, ως ελάχιστη αναφορά στη μαύρη επέτειο της Κυπριακής τραγωδίας. Είναι η “στιγμή” του ηρωικού κυβερνήτη Λευτέρη Χανδρινού
20 Ιουλίου 1974-2023. 49 Χρόνια από την μάχη της Πάφου
Το αρματαγωγό «ΛΕΣΒΟΣ», ταξίδευε από το μεσημέρι της 13ης Ιουλίου 1974 από τις Κεχριες της Κορίνθου προς την Αμμόχωστο της Κύπρου μεταφέροντας πυρομαχικά και 450 ΕΛΔΥΚάριους της 107 ΕΣΣΟ, που θα αντικαθιστούσαν ισάριθμους συναδέλφους τους, της 103 σειράς.
Στις 19 Ιουλίου 1974 το «ΛΕΣΒΟΣ» καταπλέει στην Αμμόχωστο αποβιβάζει τους νέους ΕΛΔΥΚάριους, επιβιβάζει τους παλαιούς και αυθημερόν, χωρίς να έχει ξεφορτώσει τα πυρομαχικα που μετέφερε, 12 ώρες μετά τον κατάπλου του, αναχωρεί για την Ελλάδα.
Το πρωί της 20 ης Ιουλίου 1974 και ενώ το πλοίο περιπλέει τις νότιες κυπριακές ακτές, ο διοικητής του «ΛΕΣΒΟΣ» Λευτέρης Χανδρινός ξύπνησε και άνοιξε το ραδιόφωνο, απ’ όπου ακούγονταν εμβατήρια. Λίγο αργότερα μαθαίνει για την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Μετα από λίγο το ‘’ΛΕΣΒΟΣ’’ λαμβάνει εντολή από το Αρχηγείο Ναυτικού να πλεύσει προς την Πάφο και να αποβιβάσει τους άνδρες που μετέφερε. Χαρακτηριστικό είναι το ηθικό των ανδρών του ΛΕΣΒΟΣ το οποίο μεταφέρει ο πλωτάρχης Λ. Χανδρινός σε μεταγενέστερη αναφορά του:
- «Επιθυμώ να αναφέρω ότι ως διεπίστωσα το ηθικόν του Ελληνος, η ψυχραιμία και η τόλμη αυτού ευρίσκεται εις υψηλόν βαθμόν. Δεν θα ήτο υπερβολή να γράψω ότι άπαντες οι επιβαίνοντες του πλοίου Αξ/κοί, Υπαξ/κοί και οπλίται εν ουδεμία περιπτώσει απώλεσαν το θάρρος των και την πίστιν προς τα ιδεώδη της φυλής.Ιδιαιτέρως θαύμασα το θάρρος των επαναπατριζομένων οπλιτών του Στρατού Ξηράς, οίτινες καίτοι είχον συνειδητοποιήσει ότι επέστρεφον εις τας οικίας των, με έξαλλον ενθουσιασμόν και αλλαλαγμούς χαράς εδέχθησαν την, από του στόματός μου, πληροφορίαν περί της επανόδου των εις Κύπρον, προς ενίσχυσιν των μαχομένων συναδέλφων των εναντίον των εχθρών του γένους».
Πως σώθηκε η Πάφος
Ετσι τις μεταμεσημβρινές ώρες της 20ής Ιουλίου το «ΛΕΣΒΟΣ» καταπλέει στην Πάφο και οι ΕΛΔΥΚάριοι της 103 ΕΣΣΟ αποβιβάζονται ξανά στο νησί της Κύπρου το οποίο βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με την Τουρκία και στρέφονται προς την πόλη.
‘Έξω από την Πάφο, ο πλωτάρχης Λευτέρης Χανδρινός, γνωρίζοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει εμπλακεί σε πόλεμο με την Τουρκία, και χωρίς να έχει σαφείς διαταγές από την Αθήνα, μετά από σχετικό αίτημα της τοπικής Κυπριακής Εθνοφρουράς αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα πυροβόλα του «ΛΕΣΒΟΣ» για να πλήξει στόχους στον τουρκοκυπριακό θύλακα της πόλης, όπου είχαν συγκεντρωθεί περίπου δύο ένοπλα τάγματα Τουρκοκυπρίων.
Στις 15.30 της 20 ης Ιουλίου 1974 το ‘’ΛΕΣΒΟΣ’’ άρχισε να βομβαρδίζει τον τουρκικό θύλακα του Μουττάλου. Ως πυροβολητές χρησιμοποίησε τα στελέχη της τοπικής ΕΛΔΥΚ τα οποία γνώριζαν τη χρήση των πυροβόλων Bofors των 40 χιλιοστών. Ο Χανδρινός λαμβάνοντας νέες συντεταγμένες ως προς την θέση των Τούρκων συνέχισε ως τις 17.30 να σφυροκοπά τους Τούρκους πραγματοποιώντας περί τις 900 βολές.
Ταυτόχρονα οι 450 άνδρες της ΕΛΔΥΚ πραγματοποίησαν εκκαθαριστική επιχείρηση εξουδετερώνοντας πλήρως τις τουρκικές δυνάμεις οι οποίες παραδόθηκαν.
Οι επιτυχημένες βολές κατά του τουρκικού θύλακα και η επίθεση από ξηράς των ανδρών της ΕΛΔΥΚ είχαν σαν αποτέλεσμα να εξουδετερωθεί ο τουρκικός θύλακας και να διασωθεί η Πάφος.
[Οι 450 άνδρες της 103 σειράς, παρέμειναν στο νησί και τις επόμενες ημέρες μέσω ενός
περιπετειώδους δρομολογίου, πεζοί από το Τρόοδος, έφτασαν ξανά στη Λευκωσία, όπου αντίκρισαν το βομβαρδισμένο στρατόπεδό τους. Πολέμησαν μαζί με τους υπόλοιπους άνδρες της μονάδας τους και πήραν μέρος στην ηρωική μάχη της ΕΛΔΥΚ στις 14-16 Αυγούστου].
Το “ΛΕΣΒΟΣ” χτυπά τους Τουρκικούς θύλακες στην Πάφο
Οι ελιγμοί του Χανδρινού
Στις 18.00 της ίδιας ημέρας το ‘’ΛΕΣΒΟΣ’’ απέπλευσε. Δεν ακολούθησε όμως πορεία προς την Ελλάδα, κάτι που ενδεχομένως θα τον έφερνε αντιμέτωπο με τον Τουρκικό στόλο και την Τουρκική πολεμική αεροπορία.
Πραγματοποιώντας μια παραπλανητική κίνηση ο Χανδρινός χάραξε πορεία νότια, με ρότα προς την Αίγυπτο και την Λιβύη. Μετά από πλου έξι ωρών κινήθηκε τελικά δυτικά και κατέπλευσε στη Σητεία, στις 21.00 της 23 ης Ιουλίου 1974,ασφαλής και με ολιγάριθμο πλέον πλήρωμα.
Η παραπλανητική κίνηση του Χανδρινού να κινηθεί προς τον Νότο αποσυντονίζει τους Τούρκους. Καταδιώκοντας το «ΛΕΣΒΟΣ» από αέρα και θάλασσα … αλληλοεξοντώνονται μόνοι τους! Έτσι την ίδια μέρα το αντιτορπιλικό ‘’Kocatepe’’ – που τα Τουρκικά μαχητικά αναγνωρίζουν ως το… “ΛΕΣΒΟΣ” – βομβαρδίστηκε από τουρκικά αεροσκάφη και στην συνέχεια βυθίστηκε παίρνοντας μαζί του 13 Αξιωματικούς και 64 άνδρες του πληρώματός του!
Άλλα δύο τουρκικά αντιτορπιλικά, το Α/Τ ‘’Adatepe’’ και το Α/Τ ‘’Cacmak’’υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τα… πυρά της Τουρκικής αεροπορίας, ενώ και 5 τουρκικά αεροσκάφη καταρρίφθηκαν από τα πυρά των τουρκικών πλοίων!
Τον Μάιο του 1986 ο Λευτέρης Χανδρινός επιστρέφοντας με το αυτοκίνητό του από την Ελλάδα στην Άγκυρα, όπου υπηρετούσε ως ναυτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία, τραυματίστηκε σοβαρά σ’ ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα έξω από την Κομοτηνή. Νοσηλεύτηκε για 20 ημέρες, έμεινε παράλυτος και πέθανε τον Ιούλιο του 1994.
Το αρματαγωγό ‘’ΛΕΣΒΟΣ’’ πουλήθηκε για παλιοσίδερα. Η Πάφος όμως έμεινε ελληνική χάρις στις κρίσιμες αποφάσεις του Λευτέρη Χανδρινού και τον αγώνα των μαχητών της Κυπριακής Εθνοφρουράς και των μαχητών της ΕΛΔΥΚ των οποίων τυπικά η αποστολή
του είχε λήξει και επέστρεφαν στα σπίτια τους…
