Χωρίς την Ευρώπη…
Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, δύο χώρες στις οποίες η ΕΕ έχει επενδύσει σημαντικές διπλωματικές προσπάθειες, αποδέχθηκαν τη διαμεσολάβηση του Ιράν για ειρηνευτικές συνομιλίες. Καμία δυτική χώρα δεν θα βρίσκεται στο τραπέζι της Τεχεράνης, αν και η Ρωσία και η Τουρκία θα βρίσκονται στο τραπέζι.
“Χωρίς την παρέμβαση της Δύσης”
Εάν οι συνομιλίες είναι επιτυχείς, τα εύσημα επομένως θα δοθούν στον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και όχι στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος έχει αφιερώσει πολλές ώρες στις προσπάθειες διαμεσολάβησης μεταξύ των δύο χωρών της Κεντρικής Ασίας.
Το επίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA επικαλέστηκε το υπουργείο Εξωτερικών της Τεχεράνης λέγοντας ότι οι χώρες θέλουν να συζητήσουν για περιφερειακά ζητήματα “χωρίς την παρέμβαση μη περιφερειακών και δυτικών χωρών“. Η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένου ότι οι προσπάθειες της ΕΕ να μεσολαβήσει μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν δεν ήταν πειστικές. Οι χώρες της ΕΕ ζήτησαν ακόμη και από τον διπλωματικό βραχίονα του μπλοκ να προτείνει τιμωρητικές κυρώσεις σε περίπτωση επιδείνωσης της κατάστασης, αλλά τίποτα δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Το τέλος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ήρθε πρόσφατα, με το Αζερμπαϊτζάν – στρατιωτικά πολύ ισχυρότερο από την Αρμενία – να καταλαμβάνει γρήγορα την αποσχισθείσα περιοχή, με σχεδόν όλο τον αρμενικό πληθυσμό των 120.000 ατόμων να εγκαταλείπει τον θύλακα και να φεύγει στην ηπειρωτική Αρμενία. Η Αρμενία αισθάνθηκε προδομένη από τη Ρωσία, με την οποία είχε ένα είδος αμυντικής συμφωνίας, και από τη Δύση, η οποία δεν άσκησε πίεση στο Αζερμπαϊτζάν, ίσως επειδή εξακολουθούσε να χρειάζεται το αζέρικο φυσικό αέριο.
Το Ερεβάν έμεινε χωρίς φίλους και προσέτρεξε στο Ιράν. Αν και η Τεχεράνη έχει ιστορικά μια δύσκολη σχέση με το Μπακού, το Αζερμπαϊτζάν δέχεται προσκλήσεις για διεθνή διαμεσολάβηση όταν η Τουρκία, ο “μεγάλος αδελφός” της περιοχής του, είναι παρούσα. Το Αζερμπαϊτζάν απέρριψε πρόσφατα συνομιλίες με τη διαμεσολάβηση της ΕΕ ακριβώς επειδή δεν είχε προσκληθεί η Άγκυρα, αλλά η Γαλλία. Το Παρίσι, ειδικότερα, έθεσε ζήτημα στο Μπακού, το οποίο θεωρεί τη χώρα πολύ προκατειλημμένη υπέρ της Αρμενίας.
Πλήγμα για την ΕΕ
Μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1915, ένα σημαντικό κομμάτι του αρμενικού πληθυσμού εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, σχηματίζοντας μια από τις μεγαλύτερες αρμενικές διασπορές στο εξωτερικό. Μισό εκατομμύριο από τους σημερινούς Γάλλους πολίτες έχουν αρμενική καταγωγή, ενώ η ίδια η Αρμενία έχει εκτιμώμενο πληθυσμό τριών εκατομμυρίων. Είναι πλήγμα για την ΕΕ, όταν η Ρωσία και το Ιράν παίζουν το ρόλο του μεσίτη ειρήνης στη γειτονιά της, τη στιγμή που ο ρωσικός στρατός επιτίθεται στην Ουκρανία, ενώ η υποστηριζόμενη από το Ιράν Χεζμπολάχ εκτοξεύει ρουκέτες στο Ισραήλ από το Λίβανο.
Αλλά, θα ήταν τόσο μεγάλη έκπληξη αν το Ιράν ή η Ρωσία μεσολαβούσαν αύριο για την απελευθέρωση των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς στη Γάζα; Ομοίως, ποιος θα εκπλαγεί αν η Ρωσία παραμερίσει τις ΗΠΑ και τη Δύση, πρωτοστατώντας σε μια ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και τα ισραηλινά αντίποινα στη Γάζα; Σε πρόσφατη σύνοδο κορυφής στο Πεκίνο, οι ηγέτες της Ρωσίας και της Κίνας, Βλαντιμίρ Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ, συναντήθηκαν για τρεις ώρες συνομιλιών που περιελάμβαναν “μια σε βάθος ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την κατάσταση στην Παλαιστίνη και το Ισραήλ“, όπως δήλωσε η Κίνα.
Χωρίς εναλλακτική λύση
Τόσο ο Πούτιν όσο και ο Σι έχουν επιδιώξει να εμβαθύνουν τους δεσμούς με τον Παγκόσμιο Νότο, βλέποντας οικονομικές ευκαιρίες και ενδεχομένως έναν τρόπο να αντισταθμίσουν τη διπλωματική επιρροή των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Ο Πούτιν δήλωσε ότι οι εξελίξεις μετά τις 7 Οκτωβρίου καταδεικνύουν “την αποτυχία της πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή“. Σε μια εποχή που η αμερικανική διπλωματία δυσκολεύεται πολύ, η ΕΕ δεν προσφέρει μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Είτε φαίνεται ασυνάρτητη, μερικές φορές λόγω εθνικών σκοπιμοτήτων, είτε απλώς μιμείται την πολιτική των ΗΠΑ, αποξενώνοντας περαιτέρω τη Δύση από τον Παγκόσμιο Νότο.
Η ΕΕ, που δημιουργήθηκε ως σχέδιο ειρήνης, βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση για να είναι ο νούμερο ένα μεσίτης ειρήνης στον κόσμο – ειδικά σε μια εποχή που ο ΟΗΕ συχνά μπλοκάρεται από δύο από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Είναι σαφές ότι απέχουμε πολύ από αυτό, καθώς η ΕΕ υφίσταται πλήγματα ακόμη και στη γειτονιά της. Η μόνη παρηγοριά για την ταπεινωμένη ΕΕ είναι ότι η Γεωργία, μια άλλη χώρα που καλύπτεται από την Ανατολική Εταιρική Σχέση της ΕΕ, αρνήθηκε την τελευταία στιγμή να συμμετάσχει στις συνομιλίες που φιλοξένησε η Τεχεράνη. Από το ολότελα, κάτι είναι και αυτό…
με πληροφορίες από το euractiv
